ලංකාවේ ණය ස්ථාවර නැහැ (Unsustainable) - IMF

IMF කියන්නේ අපේ රටේ හරි හරියට කථා වෙන මාතෘකාවක්. දේශපාලන වේදිකාවේ විතරක් නෙමෙයි දැන් වෙද්දී ඔයගොල්ලොන්ගේ ගෙදර කෑම කන මේසෙත් කථා කරන මාතෘකාවක් වෙලා. කලින් දවස් වල ගොඩක් දෙනෙක් කතා කරන්න අකමැති මාතෘකාවක් වෙලා තිබ්බත් දැන් ගොඩක් දෙනෙක් කතා කරන්නේ මේ ගැන. ඉතින් මම හිතුවා මේ IMF එකෙන් නිකුත් කරපු වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් ඔයගොල්ලොන්වත් දැනුවත් කරන්න. 

ගිය සිකුරාදා (25) IMF එකෙන් Articel - IV කියලා වාර්තාවක් නිකුත් කරලා තිබුණා. මේ report එක වාර්ෂිකව IMF හි සාමාජික රටවල් වල ආර්ථිකය විශ්ලේෂණය කරමින් ඉදිරිපත් කරන වාර්තාවයි. ඒ රටේ තියෙන ආර්ථික තත්ත්වය ගැන ඇගයීමක් කරලා, වර්තමානයේ පවතින ආර්ථික තත්ත්වය ගැනත්, තියෙන ආර්ථික අර්බුද වලින් ගොඩ එන්න ආර්ථිකයට සිදු කරන්න ඕනේ ප්‍රතිපත්තිමය වෙනස්කම් ගැනත් මේ වාර්තාවේ සඳහන් වෙනවා. 

දැන් මේ වාර්තාවේ දක්වලා තියෙන විදියට අපිට දකින්න පුළුවන් වැදගත්ම කාරණය තමයි, ඔවුන්ගේ විශ්ලේෂණයන්ට අනුව, ශ්‍රී ලංකවේ ණය පවත්වාගෙන යා නොහැකි (unsustainble) තත්ත්වය යටතේ වර්ගීකරණය කරලා තියෙනවා. නැත්තම් ණය ගෙවාගෙන යාම අපහසු බව තමයි මේකෙන් කියලා තියන්නේ. මේකෙන් අදහස් වෙන්නේ, අපිට ඊළඟ වසර කිහිපය තුළ (2023-2026) ගෙවන්න තියෙන ණය ගෙවීම අපහසු බවයි. ඒ නිසා මේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම ගැන සලකා බලන්න සිදු වෙනවා. 

දැන් තියෙන තත්ත්වයත් එක්ක බලද්දී  IMF එකට ගියා කියලා අපිට මේ ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ එන්න බැහැ . එහෙනන් ඉතින් අපි IMF එකට ගියපු වාර ගණනත් එක්ක (16 වතාවක්) බලද්දී ඉතින් අපි අද මෙතන නෙමයි ඉන්න ඕනේ. ප්‍රශ්නේ තියෙන්නේ අපි IMF එකට යන එක නෙමයි. ප්‍රශ්නේ තියෙන්නේ අපි ඒ ලබාගන්න වැඩසටහන හරියට අපේ රටේ ක්‍රියාත්මක නොකරන එකයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය නිකන් ලෙඩ ඇදට වැටුණු, අන්තිම පණ අදින ලෙඩෙක් වගෙයි. IMF එකට ගියාම වෙන්නේ අර හොස්පිටල් එකේ ඉන්න ඩොක්ටර් රෝග ලක්ෂණ බලලා ලෙඩ හොද වෙන්න බෙහෙත් දෙනවා වගේ දෙයක්. එතකොට IMF එකෙන් යෝජනා කරලා තියෙන මේ ප්‍රතිසංස්කරණ ටික දොස්තර ලබලා දීලා තියෙන බෙහෙත් වගේ. ඔලුව උස්සන්න ඇති. ඒ උනත් දීර්ඝකාලීනව දුවන්න මදි. මොකද බෙහෙත් ටික මගකදී නවත්තලා දාලා පරණ තාලෙට වැඩ කලොත් වෙන්නේ අපි කලින් ඉදපු තත්ත්වෙටම වැටෙනවා. ඒ වගේම තමයි අපේ රටත්. IMF එක යෝජනා කරන්න පුළුවන් නමුත් ඒවා ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕනේ අපිමයි. ඒ යෝජනා අපිට හරියට යොදන්නත් පුළුවන්, බාගෙට යොදන්නත් පුළුවන්. 

අපි IMF එකට ගිය පමණින් අපේ ප්‍රශ්නේ ඉවර වෙන්නේ නැහැ. අපිට ඉක්මනින් සුව වෙන්න පොඩි රුකුලක් දෙන එක විතරයි සිද්ද වෙන්නේ. ඒ නිසා හිතන්න එපා දැන් ඔක්කොම ප්‍රශ්න ඉවරයි කියලා. හැබයි අපි අපේ ආර්ථිකය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට පටන් ගැනීම, මේ ප්‍රශ්නෙන් ගොඩ එන්න තියෙන නිවැරදි පියවරක්. මේ අර්බුදයෙන් ගොඩ එන්න අපි ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ තමයි කරන්න ඕන. එහෙම වුණොත් විතරයි අපිට මේ ප්‍රශ්නයෙන් ගොඩ එන්න පුලළුවන්.

IMF එකෙන් Articel - IV වාර්තාවේ දක්වලා තියෙන විදියට අපිට මේ ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ එන්න යෝජනා කරලා තියෙන ප්‍රතිසංස්කරණ පහත දක්වලා තියෙනවා. 

• අපේ බදු වලින් ලැබෙන ආදායම වැඩි කර ගැනීමටත්, අපේ බදු පදනම ශක්තිමත් කර ගැනීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීම.

• සහනදායි මිලකට ලබාදෙන බල ශක්ති සේවාත්, පාඩු ලබන රාජ්‍ය ව්‍යාපාර යලි ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම.

•  ලංකාවේ ණය යලිත් නැවත ගෙවීමේදී තිරසාර ලෙස ගෙවීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීම.

• මුල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය ශක්තිමත් කිරීමටත් ඒ තුළින් ඉහළ යමින් පවතින උද්ධමනය (inflation) පාලනය කිරීම.

• සමාජ ආරක්ෂණ ජාල ශක්තිමත් කිරීම හා එයින් ආවරණය කරන පදනම විශාල කිරීම.

• ආර්ථික වර්ධනය සීඝ්‍ර කිරීම සදහා කාන්තා ශ්‍රම බලකා දායකත්වය ඉහළ නැංවීම, තරුණ විරැකියාව අඩු කිරීම, වෙළදාමේ ලිහිල්කරණය හා දුෂණය අවම කිරීම.

තත්සරණී සිරිවර්ධන 

(2021.04.01) 

හිඟන්නාගෙත් pocket එකට ගහන මුදල් අච්චු ගැහීම

මේ දවස්වල social media වල නිරන්තරයෙන් දකින්න පුළුවන් posts තමයි දවසකට මෙච්චර ප්‍රමාණයක් මහ බැංකුව විසින් මුදල් අච්චු ගහලා තියෙනවා කියලා. මෙහෙම මුද්‍රණය කරා කිව්වට කවුරුත් කතා කරන්නේ නැහැ ඇයි මෙච්චර සල්ලි ප්‍රමාණයක් මුද්‍රණය කරන්නේ කියලා. ඉතින් මේ ලිපියේ අරමුණ තමයි සල්ලි අච්චු ගැසීම හා ඒකෙන් අපේ pocket එකට වෙන බලපෑම තේරුම් කරන එක. 

අපි මුලින්ම බලන්න ඕනේ ඇයි ලංකාව මුදල් අච්චු ගහන්නේ කියලා. අපි ගෙදරක අදායම් වියදම් ගැන බලනවා වගේම, රටක් දුවද්දීත් ඒ රටේ අදායම් වියදම් ගැන බලන්න ඕනේ. මොකද රටකට අදායම් වලට වඩා වියදම් වැඩිනම් එතන අයවැය හිඟයක් පවතිනවා. ලංකාවේ අයවැය හිඟය දැන් අවුරුදු ගානකම ඉදන් තියෙන එකක්. 2020 අවුරුද්දේ අයවැය හිඟය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් විදියට 11.1%, මේකේ රුපියල් වල වටිනාකම වෙන්නේ රු.ට්‍රිලි. 1.6ක්. එතකොට සාමාන්‍යයෙන් නම් ගෙදරක වියදම් වැඩි වෙලා අදායම අඩු වෙද්දී ආයේ පඩි හම්බ්වෙනකල් ඉතුරු සති ටික දුවා ගන්න එක්කෝ loan එකක් ගන්නවා එහෙම නැත්තම් කාගෙන් හරි ඉල්ල ගන්නවා. හැබැයි ලංකාවේ අයවැය හිඟය එන්නේ රු.මිලි වලින් නිසා හැමදාම loan ගගහා කරන්න අමාරුයි. එතකොට ලංකාව විතරක් නෙමෙයි බොහෝ රටවල් කරන්නේ ඒ අයවැය හිඟය පියවන්න මහ බැංකුවෙන් මුදල් අච්චු ගහනවා. මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්‍රාල් මහතා ප්‍රකාශ කරලා තියෙන විදියට රු.ට්‍රිලි. 1.4 ක් විතර 2021 වර්ෂයේදී මුදල් අච්චු ගහලා තියෙනවා කියලා. 

දැන් අපි බලන්න ඕනේ මුදල් අච්චු ගැහුවම එකෙන් උද්ධමනයට  වන බලපෑම මොකද්ද කියලා. සාමාන්‍යයෙන්  ආර්ථික විද්‍යාඥයින් දක්වන අදහසක් තමයි රටක් මුදල් අච්චු ගහන්න ඕනේ ඒ රටේ ආර්ථික වර්ධන වේගයට අනුකූලවයි. උද්ධමනය තුලින් සිද්ද වෙන්නේ භාණ්ඩ වල මිල ගනන් ඉහළ  යනවා. 2020 වර්ෂය සදහා ආර්ථික වර්ධන වේගය -3.6%. එතකොට දැන් පේනවා ඕයගොල්ලෝන්ට මෙහෙම මුදල් අච්චු ගැහුවම අපේ ආර්ථිකයේ මුදල් සැපයුම වැඩි වෙනවා, හැබැයි අපේ ආර්ථිකය විශාල වෙන්නේ නැහැ, (ඒ කියන්නේ අපේ නිෂ්පාදන ප්‍රමාණය වැඩි වෙන්නේ නැහැ). එතකොට වෙන්නේ පොඩි භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක් පිටි පස්සේ විශාල මුදල් ප්‍රමාණයක් හබා යනවා. එතොට වෙන්නේ මේ භාණ්ඩ වල මිල ගණන් ඉහළ යන එක තමයි. හැබැයි ඉතින් ප්‍රශ්නේ වෙන්නේ මේ මිල වැඩි වෙන හැම වාරයක් තිස්සෙම ඔයගොල්ලොන්ගේ පඩි වැඩි වෙන්නේ නැහැනේ, ඉතින් උද්ධමනය වැඩි වෙනවා කියන්නේ ඔයගොල්ලොන්ගේ පඩියෙන් මිලදී ගන්න පුළුවන් භාණ්ඩ ප්‍රමාණය අඩු වෙන එකයි. 

ගොඩක් අය හිතන් ඉන්නවා දැන් මේ අයවැය හිගය අඩු කරන්න imports අඩු කරාම හරි කියලා. අපි ඔතනින් තමයි වරද්ද ගන්නේ, මොකද අපි අපේ ආනයන අඩු කරපු ගමන් සිද්ද වෙන්නේ අපේ අපනයනත්(export) අඩු වෙන එකයි. මේක කවුරුත් පිළිගන්න කැමති දෙයක් නෙමෙයි. අපි කියන්නේ අපේ අපනයන අඩු වෙන්නේ, අපේ imports වල වැඩි හරියක්ම තියන්නේ අපි අපේ අපනයන වලට යොදා ගන්න දේවල්. 2020 මහ බැංකු වාර්තාව අනුව 56.6% අපි ආනයන(import) කරලා තියන්නේ අන්තර් භාණ්ඩ (උදා: තෙල්, රෙදි පිළි උපාංග, පොහොර etc). 

අනිත් කාරණාව තමයි අපේ මේ භාණ්ඩ වල මිල වැඩි වෙන්නේ අපේ විනිමය අනුපාතය ඉහළ යන නිසා කියන එක තමයි හැමෝගෙම අදහස. අපේ විනිමය අනුපාතය ඉහළ යන්නේ රජය විසින් අනුගමනය කරපු වැරදි ප්‍රතිපත්තියක් නිසා. ඔවුන් විදේශ විනිමය අනුපාතය  එක මට්ටමේ තියාගන්න එයට පාලන මිලක් නියම කලා, එතකොට තමයි අපි කිවුවේ රු.205 ඩොලර් නැති උනාට රු.260 ඩොලර් තියෙනවා කියලා. එතකොට මේ ප්‍රශ්නේ විසදන්න import අඩු කරලා හරි යන්නේ නැහැ. අපි අවුරුදු ගානක් ඉඳන්ම Imports අඩු කරපු එක තමයි කරේ. ඒක විසඳුමනම් ඉතිං ඇයි තාම මෙච්චර imports අඩු කරලත් අපිට විනිමය අර්බුදයක් ඇති වුණේ. ඒක නිකන් අපි අපේම ඇහැට ඇන ගන්නවා වගේ වැඩක්. අන්තිමට අපිට අපනයන වලින් එන ඩොලර් ප්‍රමාණයවත් රටට එන්නේ නැහැ.

වර්තමානයේ පාවිච්චි කරන නූතන මුල්‍ය නියාය, ඒ නියායෙන් කියන්නේ රටකට අය වැය පරතරය පියවීමට කොච්චර මුදල් අච්චු ගැහුවත් කමක් නැහැ කියලා. මේ නියාය ඇමරිකාව, ජපානය වගේ ස්ථාවර මුදල් එකක වලට වැඩ කලාට ලංකාව වගේ කුඩා ආර්ථිකයන් තියෙන රටවලට වැඩ කරන්නේ නැහැ. 

අන්තිමට ඉතින් මහ බැංකුව අච්චු ගහන මුදල් ප්‍රමාණය වැඩි  වෙන්න  ඔයාගෙයි මගෙයි pocket එකෙන් යන ගාන තමයි වැඩි වෙන්නේ. 

තත්සරණී සිරිවර්ධන 

(2021.03.22) 

ඩොලර් ගැටලුවට‌ කෙටි පිළිතුරු නැත

ඩොල‌‍ර් හිගය දැන් හැමෝටද දැනෙන ගැටලුවකි.  එහි බලපෑම සාමාන්‍ය ජනයාද පෙළන තත්ත්වයට අදවනවිට පත්ව තිබේ.කෙසේ වුවද මෙය විවිධ පාර්ශ්වයන් ඔවුන්ගේ කෝණයන්ගෙන් විග්‍රහ කරනු දැකිය හැකිය. බෝහෝ දෙනෙක් ඩොලර් ප්‍රශ්නය දකිනුයේ ණය ගෙවීමට තරම් ඩොලර් නැති වීමේම ප්‍රශ්නයක් ලෙසිනි. එය ප්‍රශ්නයේ මතුපිට පමණි.

එහිදී ඩොලර් නැතිවෙන්නේ ඇයි ද යන්න බොහෝ දෙනාට මගහැරේ. කෙසේ වුවද ඒ ප්‍රශ්නයට කෙටි පිළිතුරක් නැත. පිළිතුර ඉතාම දීර්ඝය. දිගු පිළිතුරු තියන වැඩවලට අපේ දේශපාලකයෝ කැමැති නැත. ඒ එම තීරණ දේශපාලනිකව වේදනාකාරී වන නිසා මෙන්ම ඒවා ජනප්‍රිය නොවන බැවිනි. එකී තීරණවලින් ජන්දයක් දිනිය නොහැකි නිසා ප්‍රශ්නය තාවකාලිකව යට ගහයි.

ඩොලර් අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් විවිධ මත ඇති බව ඉහතදී සඳහන් කළෙමු. එහිදී සංචාරක කර්මාන්තය අඩාළ වූ නිසා මේ ප්‍රශ්නය ඇති වී ඇති බව එක මතයක් වන අතර කොවිඩ් නිසා මේ ප්‍රශ්නය ඇති වී ඇති බව තවත් මතයකි.

අර්බුදයේ ගැඹුර ගැන අවබෝධය තේරුම් ගැනීමට නම් මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් මහතා දරන උත්සහයෙන් ඉඟියක් ලබා ගත හැකිය. එතුමා මෑතකදී සිදුකළ මැදපෙරදිග සංචාරය හරහා ඕමානයෙන් අපට අවශ්‍ය ඛනිජ තෙල් ලබා ගැනීමට ඩොලර් මිලියන 3.5ක් සහ කටාර් රාජ්‍ය සහ ඉන්දියාවෙන් එවැනිම කෙටිකාලීන ණය ලබා ගැනීමට විශාල උත්සාහයක අපි නිරත වී සිටින්නෙමු. එම රටවල් ණය ලබාදීමේදී බොහෝ විට අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල සමග වැඩසටහනකට ගමන් කළහොත් පමණක් ණය ලබාදීමට වැඩි ඉඩක් ඇත. එක් එක් රටකට ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය තත්ත්වය වෙන වෙනම අධ්‍යනය කිරීම අපහසු නිසා එලෙස අධ්‍යනය කිරීමට ජාත්‍යන්තරය පිළිගත් ආයතනය වන අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල සමග ගමන් කිරීමය ලොව අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදය. එලෙස අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල සමග වැඩසටහනකට සහභාගී වී සිටින රටක් සමග ගනුදෙනු කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ ණය නැවත පියවා ගැනීම පිළිබඳ අවදානම අඩු කර ගත හැක. මෑතකදී ශ්‍රී ලංකාවට ණය පහසුකමක් ලබා දුන් බංග්ලාදේශය එයට කදිම නිදසුනකි. ඔවුන් අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදලෙන් මුදල් ලබා ගෙන එයින් කොටසක් අප වෙත ණය ලෙස ලබාදුනි. ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ගෙවීම් ශ්‍රේණිගත කිරීම පහත දමා ඇති නිසා ලංකාව වැනි රටකට ද්වීපාර්ශ්වික ණය ලබා දීමෙන් එම රටවලද දේශපාලන අර්බුද පැන නැගිය හැකිය.

ඒ අතරවාරයේදී පවතින ඩොලර් ප්‍රමාණය ආරක්ෂා කර ගැනීමට විශාල ආනයන ප්‍රමාණයක් තහනම් කර ඇති අතරම බොහෝ ක්‍රෙඩිඩ් කාඩ්පත්වලින් සහ ඩෙබිට් කාඩ්පත්වලින් ඩොලර්වලින් සිදු කරන ගනුදෙනු වෙත තහංචි පනවා තිබේ. එමෙන්ම අපගේ ඩොලරයක් වෙත මහ බැංකුව ස්ථාවර මිලක් නියම කර ඇත. මහ බැංකුව ගෙන ඇති එම තීරණය පාරිභෝගික අධිකාරිය කිරිපිටි සඳහා පාලන මිලක් පැනවීම හා සමානය. පාරිභෝගික අධිකාරිය පැනවූ පාලන මිලත් සමග වෙළෙඳපොළේ විශාල ලෙස කිරිපිටි හිඟයක් ඇතිවිය. එයට හේතුව ඕනෑම වෙළෙඳපොළක් ක්‍රියාත්මක වීමට නම් වෙළෙඳපොළට භාණ්ඩ සපයන පිරිසක් මෙන්ම භාණ්ඩ මිලදී ගන්නා පිරිසක්ද සිටිය යුතු වීමයි.

භාණ්ඩ වෙළෙඳපොළට සපයන පිරිස භාණ්ඩ සැපයීම සිදු කරන්නේ ඔවුන්ට වාසියක් ලැබෙන මුදලකට භාණ්ඩ විකිණිය හැකි නම් පමණි. එලෙසම භාණ්ඩ මිලදී ගන්නා පිරිස භාණ්ඩ මිලදී ගන්නේද ඔවුන් වියදම් කරන මුදලට වඩා වැඩි වටිනාකමක් එම භාණ්ඩය ඔවුන්ගේ පරිභෝජනයට දායක වන්නේ නම් පමණය.

ඒ අනුව එම තත්ත්වය ඩොලර්වලටද පොදුය. ඩොලර් නෝට්ටු යනු වෙළෙඳපොළේ පවතින තව එක භාණ්ඩයක් හා සමානය. එම ඩොලර් නමැති භාණ්ඩය වෙළෙඳපොළට සපයන්නේ අපේ අපනයනකරුවන්, අපේ විදේශ ශ්‍රමිකයන් විසින් ලංකාවට එවන මුදල් හෙවත් ප්‍රේෂණ, අපේ සංචාරකයන් ලබාදෙන මුදල්, අපට ඩොලර්වලින් ලැබෙන විදේශ ආයෝජන සහ අපගේ වත්කම් විකිණීමෙන් හෝ ඒවා හවුල් ව්‍යාපෘති ලෙස හෝ ව්‍යාපාර ලෙස සිදු කිරීමෙන් ලැබෙන ආදායමයි. අපගේ ඩොලර් මිලදී ගන්නේ අපේ ආනයනකරුවන්, ශ්‍රී ලංකාවෙන් විදේශ සංචාර සඳහා පිටව යන සිසුන්, ශ්‍රී ලාංකික සංචාරකයන්ය. එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවත් ඩොලර් විශාල ලෙස මිලදී ගන්නේ අපට අවශ්‍ය ණය ගෙවීමට සහ සංචිත ගොඩ නැගීමටය.

දැන් ඇතිව තිබෙන තත්ත්වයේ එක පැතිකඩක් නම් අපගේ අපනයන අඩු නිසා වෙළෙඳපොළට ඩොලර් රැගෙන එන පිරිස අඩුවෙන් ඩොලර් රැගෙන ඒමය. නමුත් එය එසේ වන්නේ අප ඩොලරය ගෙවන්නේ එහි නියම වටිනාකම නොවන නිසාය. එය මහ බැංකුව තීරණය කර ඇත්තේ රු.203 මට්ටමට වුවත් සාමාන්‍ය (අවිධිමත්) වෙළෙඳපොළේ ඩොලරයක මිල රු. 235 සහ ඊටත් වඩා වැඩි අගයකට ඉහළ ගොස් තිබේ. එහි තේරුම නම් සැපයුම්කරුවන් වෙළෙඳපොළට ඩොලර් ගෙන එන්න කැමැත්ත තිබෙන්නේත්, ගැනුම්කරුවන් ඩොලරයක වටිනාකම ලෙස දකින්නේත් එම මුදලවීමය. ගැනුම්කරුවන් ඩොලරයක් 203කට ගැනීමට අනිවාර්යයෙන්ම කැමැතියි. නමුත් එතරම් අඩු මිලකට කිසිවෙක් ඩොලර් සැපයීමට කැමැත්තක් නැත. එනිසා නිරායාසයෙන්ම වෙළෙඳපොළේ ඩොලර් හිඟයක් ඇතිව තිබේ. එම නිසා තිබෙන ඩොලර් අර පිරිමැස්මෙන් භාවිත කිරීමට බැංකුවලට ඩොලර් වියදම් වන ගනුදෙනු සහ ඩොලර් විකිණීම සීමා කිරීමට සිදුව තිබේ.

එහි බලපෑම අපට අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ වන ඛනිජ තෙල් සහ බෙහෙත් වර්ග වැනි දෑ ගෙන ඒමේදී අපහසුතා ඇතිවීමයි. එහි වක්‍රාකාර තේරුම නම් අපගේ ජීවන මට්ටමේ ගුණාත්මකභාවය අඩු වීමයි. ජීවන මට්ටමේ ගුණාත්මකභාවය අඩු වෙනවා යනු අප කලින් පහසුවෙන් කළ දේ ඉදිරියේදී එතරම් පහසුවෙන් කිරීමට නොහැකි වීමය.

ඩොලරය ස්ථාවර අගයක පවත්වා ගන්නටනම් මහ බැංකුවට අසීමිතව වෙළෙඳපොළට ඩොලර් සැපයීමේ හැකියාවක් තිබිය යුතුයි. එසේ කිරීමට නම් අසීමිතව ඩොලර් ණයට ගැනීමේ හැකියාවක් තිබිය යුතුය. මක්නිසාද අපට ඩොලර් මුද්‍රණය කළ නොහැක. මේ කාරණා දෙකෙහිම අප අසමත්වූ විට ඩොලර් හිඟයක් කිරි පිටි සහ සහල් මෙන් ඇතිවීම ස්වභාවිකය.

එහි අනෙක් පස නම් අපට ලැබෙන විදේශ මුදල් ප්‍රේෂණත් (Foreign remittances) දැන් ක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් යාමය. එනම් පිටරටවල සිටින ශ්‍රී ලාංකිකයන් එවන මුදල් ප්‍රමාණය අඩු වීමයි. පසුගිය අයවැයෙන් විදේශ ප්‍රේෂණ සඳහා වැඩිපුර මිලක් ලබාදෙන බව කියවුණත් බැංකු නොවන අවිධිමත් වෙළෙඳපොළේ එම රුපියල් කිහිපයක වටිනාකමට වඩා විශාල අගයකට මුදල් හුවමාරු කිරීමට හැකියාව ඇත. එනිසා අපගේ ප්‍රේෂණ ක්‍රමයෙන් අප බලාපොරොත්තු වූවාටත් වඩා වේගයෙන් අඩු වෙමින් පවතී. එමෙන්ම ඔවුන් මුදල් එවීම වෙනුවට ශ්‍රී ලංකාවේ සිට ආනයනය කිරීම තහනම් කර ඇති භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට ඉඩ තිබේ.

නමුත් මහ බැංකුව ඩොලරය ස්ථාවර අගයක පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම අප අවබෝධකරගත යුතු වේ. ඊට එක මූලික හේතුවක් විය හැක්කේ අපගේ ණය සහ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අතර අගය ස්ථාවරව පවත්වා ගැනීමයි. (Debt to GDP Ratio) ඩොලර්වලින් ලබා ගත් ණය රුපියල් බවට පරිවර්තනය කිරීමේදී වැඩි විනිමය අනුපාතිකයකින් පරිවර්තනය කළ විට ණය ප්‍රමාණයේ රුපියල් අගය ඉහළ යාම නිසා දැනට පවතින දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂව ණය 104% ලෙස පවතින අගය තවත් ඉහළ යා හැකිය. එමගින් අපගේ ණය ශ්‍රේණියට මෙන්ම දේශපාලනික මට්ටමින් විශාල අවාසි ගණනාවක් ඇති විය හැකිය. නමුත් ණය ගෙවීමේදී අප ඩොලර්වලින් ලබා ගත් ණය ඩොලර්වලින්ම ගෙවීමට සිදු වන නිසා විනිමය අනුපාතිකය කෘත්‍රිමව අඩුවෙන් තබා ගැනීමෙන් පලක් නැත.

මෙහි බොහෝ දෙනෙක් මග හරින කොටසනම් මුදල් අච්චු ගැසීමේදී නිරායාසයෙන් ඩොලර් අඩුවීමයි. මෙතරම් ආනයන තහනම් කර තිබියදීත් වසර තුනක් තුළ වාර්තා ගත වූ වැඩිම ආනයන සැප්තැම්බර් මාසයෙන් වාර්තා විය. එයට ලෝක වෙළෙඳපොළේ භාණ්ඩ මිල ඉහළ යාම එක හේතුවක් විය හැකි වුවත් ආනයන තහනම් කර තිබීමෙන් එම අගය ඉහළ යන්නේ මුදල් අච්චු ගැසීම නිසා බව මෙම තීරු ලිපියෙන් අප නිතරම අවධාරණය කළෙමු. මුදල් අච්චු ගැසීමෙන් එම මුදල් නැවත අපට අත්‍යවශ්‍ය ආනයන වලට නැවත නැවත වියදම් වීමෙන් සහ කළුකඩ ක්‍රමයට වියදම් වීම නිසා ආනයන ඉහළ යාමට මුදල් ධාරිතාව ඉක්මවා මුද්‍රණය කිරීම ප්‍රධානම හේතුවකි.

එනිසා මේ ලිපිය ආරම්භයේ පැවැසූ පරිදි ඩොලර් අර්බුදයට කෙටිකාලීන විසඳුම් නැත. රුපියල අවප්‍රමාණය වීමෙන් අපගේ ඉහළ යන බඩු මිල සමග අපි කලින් භාවිත කළ දේ භාවිත නොකර සිටීමත්, කලින් පහසුවෙන් කළ දේවල් දැන් පහසුවෙන් කිරීම කැප කිරීමත් අපගේ ජීවන තත්ත්වය අප විසින්ම අඩු කර ගැනීමත් හැරෙන්න මේ ඩොලර් අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට අපට කෙටි පාරක් නැත. අපිට පෙනෙන සහ පෙන්වන සියලුම පාරවල් කෙටි මාර්ග සේ පෙනුණද ඒවා ඉතාම කෙටි බව බොහෝ දෙනා පැවසුවත් එය කෙටි නොවන බව නිදහසෙන් පසු වසර 70දීම අප ඇත් දැක ඇත්තෙමු. අප කනගාටු විය යුත්තේ වසර 70ක් යනතුරුත් අපට තවම නිවැරදි මාර්ගය අවබෝධ කර ගැනීමට නොහැකි වීම ගැනය.

2021 ඔක්තෝම්බර් 29 දින අරුණ පුවත්පතේ පලවූ ලිපිය

ගව ඝාතනයෙන් වළකිමුද? තහනම් කරමුද?

ගව ඝාතනය තහනම් කිරීම කඩිනම් කිරීමට රජයේ අවධානය යොමුවී ඇත. ඒ දේශීය කිරි නිෂ්පාදනය ඉහළ නැංවීම උදෙසාය. මෙකී තීරණය විවිධ කෝණ ඔස්සේ විග්‍රහ කළ හැක. එකක් නම් ආගමික සහ අපේ ඇදහීමේ කෝණයයි. මෙම ලිපියෙන් ආගම ඇසුරෙන් එය විග්‍රහ කිරීමට උත්සාහ නොගන්නේ මාම බෞද්ධයෙක් වුවද බුදු දහම පිළිබද ප්‍රවීණයෙක් නොවීම නිසාය. එනිසා මා දන්නා දේ ආර්ථික විද්‍යාවෙන් මේ ගැන පැහැදිලි කර ගනිමු. මෙය ඉතාම සද්භාවයෙන් යුතුව රජය ගෙන ආ තීරණයක් වුවත් රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති තීරණවලදී අපගේ අරමුණ සත්භාවික වූ පමණින් ප්‍රතිඵල සත්භාවික වේවි යැයි අපේක්ෂා කළ නොහැකිය.

මට මෙහිදී සිහිපත් වනුයේ ඉන්දියාවේ කලකට පෙර සිදුවූ දෙයකි. එනම් ඉන්දියාවේ කලක් නාගයන් දෂ්ට කිරීමෙන් මිනිසුන් මිය යන නිසා නාගයන් අල්ලා දෙන අය වෙනුවෙන් සැලකිය යුතු මුදල් ත්‍යාගයක් පිරිනැමීමට එරට රජය විසින් තීරණය කරන ලදී. එය ජනතාවගේ ජීවිත බේරා ගැනීමට ගත් ඉතා වටිනා තීරණයක් බවයි එවක සියල්ලන්ගේම අදහසවූයේ.

මෙකී ක්‍රියාදාමය ආරම්භ කළ මුල් සමයේදී නාගයන් හේතුවෙන් මිය යන පිරිස අඩු වුවද, පසුව නැවතත් නාගයන් දෂ්ට කිරීමෙන් සිදුවන මරණ සංඛ්‍යාව වැඩි වන්නට විය. එමෙන්ම එන්න එන්නම නාග ගහනයද වැඩිවෙන පසුබිමක් නිර්මාණය වෙමින් තිබිණි. ඊට හේතුව වූයේ අල්ලා දෙන සෑම නාගයකුටම මුදල් ත්‍යාගයක් රජයෙන් ලබාදීම නිසා මිනිසුන් ගෙවල්වලම නාගයන් බෝ කිරීම පටන් ගෙන තිබීමයි. එය මුදල් ඉපැයීමේ මාර්ගයක් ලෙස භාවිත කර තිබිණි. එනිසා නාගයන් නිවාසවලදී නිකරුණේ මිදී යාම මෙන්ම නිවාසවල ඇති කිරීමේදී සිදුවන අනතුරු වැඩිවිය. කෙසේ වෙතත් මෙය බොහෝ දෙනකුගේ ඉතා පහසු ආදායම් මාර්ගයක් බවටත් පත්විය.  මිනිසුන් නාගයන් බෝ කිරීමෙන් මුදල් උපයන බව රජය තේරුම් ගැනීමෙන් පසුව එම මුදල් ත්‍යාග ලබා දෙන ක්‍රමවේදය රජය විසින් නවතා දමනු ලැබීය. එවිට තවදුරටත් නාගයන් ළග තබා ගැනීම ආර්ථිකමය වශයෙන් තේරුමක් නොමැති නිසා මිනිසුන් නාගයන්ව නිදහස් කළේය. එමගින් නාග ගහණය සීග්‍රයෙන් වැඩි වීමෙන් ප්‍රශ්නය තවත් උත්සන්න විය. ආර්ථික විද්‍යාව යනු අප සිතන පතන විදිය සහ එයට බලපෑම් ඇති කළ හැකි ක්‍රමයක් බව මේ ලිපිවලින් අප නිතරම පවසන්නේ එනිසාය. සද්භාවයෙන් ගත් තීරණයක් නිසා ප්‍රශ්නය තිබුණාටත් වඩා වැඩි විය හැකිය.

ගව ඝාතන තහනමේත් එම අවදානම එලෙසම පවතී. ඉන්දියාවේදීත් ගවයන් ඝාතනය තහනම් කිරීම නිසා ගවයෝ ඉතා දුෂ්කර ලෙස කුසගින්නේ මියගියහ. ඊට හේතු වූයේ කිරිවලට හෝ මස්  වෙනුවෙන් වන චේතනාවකින් තොරව  ගවයෙක් නඩත්තු කිරීම, කෑම ලබාදීම වියදම් අධික කාර්යක් නිසාය. අපේ ජන වහරේ එන හතරරියන් හා දෙරියන් කවිපෙලේදී හරකාගේ ඉදිරිපස කොටස එක්කෙනෙක් භාර ගැනීමත් අනෙකා ගවයාගේ පිටුපස භාර ගැනීමෙනුත් තහවුරු කරන්නේ ගවයන් නඩත්තු කිරීම කොතරම් අපහසුද යන්නය.

ඉන්දියාවේදී බොහෝ කිරි හරකුන් ඔවුන්ගේ කිරි අස්වැන්න අඩු වීමත් සමග ඔවුන්ව නිකරුණේ කැලයට අත හැරීමෙනි. බොහෝ ගවයන් මියගියේ කුසගින්නේ ආහාරද නොමැතිවය. එමෙන්ම අතහරින ලද ගවයන් සහ හරකුන් මහා මාර්ගවලට  පැමිණීමෙන් වාහන තදබදයට විශාල බලපෑමක් ඇතිවිය. එපමණක් නොව හොරෙන් හරක් මැරීම විශාල ලෙස වැඩිවිය.  නිකරුණේ ගැවසෙන ගවයන් හොරකම් කරමින් මස් අලෙවිය සිදුවිය. එනිසා ගව මස් අනෙකුත් මස් වර්ගවලට කවලම් කිරීමත් සිදු විය හැකිය. මස්වලට විකිණීම, කුඹුරු කටයුතු වැනි දෑ වෙනුවට හැරුණු විට පිරිමි ගවයාගෙන් ආර්ථික වාසි අඩු නිසා පිරිමි ගවයන් උපතේදීම මැරීමේ හැකියාවත් වැඩි විය හැක. ජීව විද්‍යාත්මකව සාමාන්‍යයෙන් 50:50 ගැහැනු සතුන් සහ පිරිමි සතුන් ජනනය වීම ස්වභාවිකය. ඒ අනුව උපදින ගව ගහනයෙන් අඩකගේම ඉරණම තිඹිරි ගෙයේදීම ඉතා ඛේදනීය විය හැක.

දැනටත් ශ්‍රී ලංකාවේ රක්ෂිත වනාන්තරවල තිබෙන මූලිකම ප්‍රශ්නයක් වන්නේ රක්ෂිත වනාන්තරවල සිටින ශාක භක්ෂක සතුන්ට ප්‍රමාණවත් තරම් ආහාර නොමැති වීමය. එයට එක හේතුවක් වන්නේ රක්ෂිත වනාන්තරවල මායිම්වල සිටින කිරි හරකුන්ට අහාර ලබා ගැනීමට කැලයට යොමු කිරීමෙන් වනාන්තරයේ සිටින සතුන්ට ආහාර අඩු වීමය.

ගව ඝාතනය තහනමත් සමගම සිදුවිය හැක්කේ එම ගවයන් සහ වස්සන් කිරි සහ ආර්ථික වාසි ලබාගත් කාලයෙන් පසුව නිකරුණේ කැලයට අතහැරීම නිසා වනාන්තරවල ගව ගහනය වැඩි වීමෙන් ශාක භක්ෂක සතුන්ට විශාල බලපෑමක ඇති වීමයි. ඒ වගේම මූල්‍යමය අතින් ගත් කල ශ්‍රී ලංකාවේ දියර කිරි කර්මාන්තයටත් මෙමගින් විශාල බලපෑමක් විය හැකියි. දැනට පවතින දත්ත අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ දියර කිරි ඉල්ලුම කිරි ලීටර් මිලියන 700ක් පමණ ‍වේ. නමුත් අපට දේශීයව නිෂ්පාදනය කළ හැක්කේ කිරි ලීටර් මිලියන 374 පමණි. මෙරට කිරි ගවයන් 329ත් 490ත් පමණ ප්‍රමාණයක් සිටිති. මෙරට කිරි ගවයෙක් දිනකට ලබාදෙන්නේ කිරි ලීටර් 4ත් 5ත් අතර ප්‍රමාණයකි. ලෝකයේ කිරි ගවයකුගෙන් දිනකට ලබා ගන්නා ප්‍රමාණයේ සාමාන්‍ය අගය ලීටර් 28ක් පමණ වේ. දියුණු රටවල මෙකී අගය කිරි ලීටර් 40 දක්වා වැඩි වේ.

අපේ කිරි ගවයන්ගේ කිරි ඵලදාව අවම වීමට ප්‍රධාන හේතුව ඔවුන්ව නිසි පරිදි නඩත්තු නොකිරීමය. කිරි හරකුන්ට ගැළපෙන තණකොළ වර්ග, බෙහෙත් වර්ග සහ සතුන්ව රෝගවලින් ආරක්ෂා කිරීම ඉතාම වැදගත්ය. එමෙන්ම කිරි හරකුන්ව අඩු උෂ්ණත්වවල තබා දහඩිය දැමීම අවම කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ කිරි ඵලදාව වැඩි කර ගත කරගත හැකිය. දැනට පවතින ක්‍රමය අනුව කිරි ගොවියා කිරි අස්වැන්න ලබාදෙන උපරිම කාලය ගතවූ පසු ගවයා විකිණීමෙන් පසුවය ගවයාගේ ලාභය ලබා ලැබෙනුයේ. ඒ අනුව ගව ඝාතනය තහනම් වීමත් සමග බොහෝ ගොවියන් දියර කිරි නිෂ්පාදනයෙන් ඉවත් විය හැකිය. එමගින් අපගේ කිරි පිටි ආනයන වියදම තවත් ඉහළ යා හැකිය.

මේ නිසා හරක් මස් වෙනුවෙන් තිබූ ඉල්ලුම කුකුළු මස් සහ අනෙකුත් මස් වර්ගවලට යොමු වීම නිසා එම සතුන්ගේ සමස්ත මරණ ප්‍රමාණය වැඩි වේ. ඉල්ලුම වැඩිවීමෙන් කුකුළු මස් සහ බිත්තර මිල ශීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යාමේ හැකියාවක් ඇත. මෙම නිවේදයත් සමග ඉදිරියේදී ගවයන් විකිණීම අපහසු විය හැකි නිසා මේ දිනවල ශීඝ්‍ර ලෙස ගව ඝාතන ඉහළ යාමේ හැකියාවක්ද පවතී.

2016 අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලයේ දත්තවලට අනුව අපගේ සමස්ත භාණ්ඩ අපනයනයෙන් 1%ක් සම් භාණ්ඩය. දැන් එය 0.6% දක්වා අඩු වී ඇත. එම දත්තවලට අනුව දිවයින පුරා කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ සම් භාණ්ඩකරුවන් 1000කට අධික පිරිසක් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 550කට අධික මුදලක් අපනයන ආදායම ලෙස රැගෙන එනු ලබති.

මෙම තීරණයත් සමගඔවුන්ගේ ආදායම මෙන්ම විදේශ විනිමයත් මෙමගින් අවදානමට ලක් වීමට හැකියාවක් තිබේ. බොහෝ දෙනෙක්ට ගැටලුව තිබෙන්නේ ආර්ථිකමය වශයෙන් මෙය තෝරා ගැනීමට වඩා මෙම තීරණය ආගමික වශයෙන් තෝරා ගන්නේ කෙසේද යන්නය. විශේෂයෙන්ම හින්දු සහ බෞද්ධ දර්ශනයට අනුකූලව මේ දෙස බලන්නේ කෙසේද යන්නය.

අප මේ උත්සාහ ගනුයේ සිදුවන ආර්ථික පාඩුව නිසා සත්ත්ව හිංසාව සහ ප්‍රාණ ඝාතය සාධාරණීකරණය කිරීම නම් නොවේ. බුදු දහමට අනුව මෙම තත්ත්වය, එනම් මහජන ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය තේරුම් ගැනීමට දේවදත්ත තෙරුන් බුදුරජාණන් වහසේගෙන් කළ ඉල්ලීම්වලට උන්වහන්සේ ලබාදුන් පිළිතුර සමග සැසඳිය යුතුය.

1. සියලු භික්ෂුන් වහන්සේලා පාංශකූල සිවුරු දැරිය යුතුය.

2. සියලු භික්ෂුන් වහන්සේලා සියලු කල්හී රුක් මුල වැඩ සිට බණ භාවනා කළ යුතුය. 3. සියලු භික්ෂුන් වහන්සේලා සියලු කල්හී ශුන්‍යාගාරවල වැඩ වාසය කළ යුතුය.

4. භික්ෂුන් වහන්සේලා පිණ්ඩපාතයෙන් සියලු කල්හි යැපිය යුතුය.

5. සියලු භික්ෂූන් වහන්සේලා සියලු කල්හි නිර්මාංශ විය යුතුය

යනුවෙන් සියලුම භික්ෂුන්ට නීති පැනවිය යුතු බව දේවදත්ත තෙරුන් යෝජනා කළේය. බැලූ බැල්මට එම ප්‍රතිපත්ති වරදක් නැත. ඉතාම හොඳ ඒවාය. එහිදී බුදුරජාණන් වහන්සේ ප්‍රකාශ කළේ කැමැති කෙනෙක් සිටිනවා නම් ඒවා අනුගමනය කළ හැකි බවත් ඒවා විනය නීති බවට පත් කිරීමට අවශ්‍යතාවක් නොමැති බවත්ය.

එහි අර්ථය ප්‍රාණඝාතය හෝ මාංශ අනුභවය බුදු දහම අනුමත කළ බව නොවේ. එහි තේරුම බුදු දහමට අනුව ඔබ ඔබගේ ජීවිතය සකස් කර ගන්නවා වෙනුවට අන් අයගේ ජීවිත සකස් කර ගන්න උත්සාහ කිරීමෙන් ඵලක් නොවන බවය. රජයන්වලට අපගේ ජීවිත සකස් කිරීමට හැකියාවක් නොමැති බව අප තේරුම් ගත යුතුයි.

අප ආගමත් ආර්ථිකයත් පටලවාගත් විට අපට ඒ දෙකම ගිලිහීම ස්වභාවිකය. ප්‍රාණඝාතයට සහ සත්ත්ව හිංසාවෙන් මිදීම අප තනිවම කළ යුතු දෙයක් මිස එය බාහිර බලපෑමෙන් කළ හැක්කක් නොවේ. බුදු දහම නිතරම තම තමන්ට තම තමන්ගේ අභ්‍යන්තරය නුවණින් සහ ප්‍රඥාවෙන් විමසන, ස්වඋත්සයයෙන් නැගී සිටිමින් තමන් මුලින් සසරින් එතෙර වීමට කියාදුන් දහමක් මිස රාජ්‍ය තීරණ හරහා ජනතාවට නිවන් අවබෝධ කරවන දහමක් නොවේ. එමගින් ප්‍රශ්නය තිබුණාටත් වඩා විශාල විය හැකියි. බොහෝ විට අපගේ හරකුන් කලින්ටත් වඩා කලින් දැන් නිවන් දැකීමේ අවදානමක් ඇත.

2021 ඔක්තෝම්බර් 22 දින අරුණ පුවත්පතේ පලවූ ලිපිය

ආනයන ක්‍රෝධ නැත්තෝ වෙම්වා!

ඉදිරි දිනවලදී ඉදිරිපත් වීමට නියමිත අයවැය පිළිබඳව දැන්ම කතාබහක් ඇතිවී තිබෙනවා. අය වැය සැලැස්මේ ප්‍රධාන කරුණු 3ක් පිළිබඳව අවධානය යොමුකරන බවට මේ දක්වා මාධ්‍ය වාර්තා පලවී තිබුණා.

1. නිෂ්පාදන ආර්ථිකයක් ගොඩනැගීම සහ එම සංකල්පය ඉදිරියට ගෙන යෑම

2. දේශීය ව්‍යාපාර දියුණු කිරීමේ අරමුණින් ආනයන තහනම දිගටම ක්‍රියාත්මක කිරීම

3. ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් හෙවත් අවශ්‍ය වූ විට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිලදී ගනිමින් (මුදල් අච්චු ගසමින්) රජයට අවශ්‍ය මුදල් සැපයීම ඉන් කැපී පෙනුනා.

මුදල් අමාත්‍යවරයා ඔහුගේ පාර්ලිමේන්තු කතාවෙන් ආර්ථිකයේ තිබෙන ගැටලු සහ ප්‍රශ්නයේ ගැඹුර ඉතා මැනවින් හඳුනාගෙන තිබුණා. අප ඉදිරියේදී බලාපොරොත්තු වන්නේ එම ආර්ථික ප්‍රශ්නවලින් එළියට පැමිණීමට යෝජනා කර ඇති විසඳුම් ප්‍රමාණවත්ද සහ එම විසඳුම් වල දිශාව නිවැරැදි ද යන්නයි. එතනදි මූලික වශයෙන්ම ආනයන තහනමින් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කළ හැකිද යන්න පිළිබඳව වගේම ඒ පසු පස තිබෙන ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳව සොයා බැලීම වැදගත්. මේ ගැන තේරුම් ගැනීමට අපි සරල උදාහරණයක් ගමු.

බොහෝ වෙලාවට අපට අමතක වෙන දෙයක් තමයි ජයග්‍රහණය කිරීම තිබෙන්නේ තමන්ගේ ක්‍රියා කලාපය තුළ මිස ප්‍රතිවාදියාගේ දෑත් මත නොවන වග. අපිට සාමාන්‍යයෙන් විභාගයක් සමත් වීමට අවශ්‍ය නම් අප මුලින්ම කළ යුතු වන්නේ අපි මහන්සි වී පාඩම් කිරීමයි. විභාගයට වාඩි වීමට බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින අනිත් අයට විභාගයට වාඩි වීමට තහනම් කිරීමෙන් අපට විභාගය සමත් විය නොහැකි බව අමුතුවෙන් කිව යුතු දෙයක් නොවෙයි.

එම මූලධර්මයම ආර්ථිකයටත් එලෙසම බලපානු ලබනවා. අපත් සමග තරග කරන ආනයන තහනම් කිරීමෙන් අපගේ භාණ්ඩ හා සේවාවල ගුණාත්මකභාවය වැඩි කළ හැකි බව විශ්වාස කිරීම හරියටම අපත් සමග විභාගය ලිවීමට බලාපොරොත්තු වන අනෙක් අයව විභාගයට වාඩි වීම තහනම් කිරීමෙන් අපට විභාගය සමත්විය හැකි බව විශ්වාස කිරීම හා සමානයි.

නමුත් බැලූ බැල්මට අපත් සමග තරග කරන ආනයන තහනම් කිරීමෙන් අපට වාසියක් ලබා ගත හැකි බව පෙනෙන්නට මූලිකම හේතුව අපට ඇති විදේශ විනිමය ප්‍රශ්නයයි. අපට විදේශ විනිමය අර්බුදයක් ඇතිවන සෑම අවස්ථාවකම අපට ප්‍රශ්නය ලෙස පෙනෙන්නේ ආනයනයයි. එයට හේතුව ආනයන සඳහා විදේශ විනිමය වැය කිරීමට සිදුවීමයි. නමුත් සැබවින්ම ප්‍රශ්නය විදේශ විනිමය වැය වීම නොවෙයි. අප විදේශ විනිමය ප්‍රමාණවත් තරම් ඉපැයීමට අපොහොසත් වීමයි. ආනයන තහනම් කළ යුතුයි යන මතය දරන බොහෝ දෙනා නිතරම ඉදිරිපත් කරන්නේ වෙළෙඳ ශේෂය අවම කිරීමට නම් ආනයන අඩු කළ යුතු බවත් එමගින් අපගේ වෙළෙද ශේෂය අඩු කළ හැකි බවත්ය. නමුත් අපට පැහැදිලිවම පෙනෙන දෙය නම් අපගේ විභාගය සමත් වීමට වැදගත්ම සාධකය අපි විභාගයට පාඩම් කිරීම මිස අනෙක් අය විභාගයට සූදානම් වන්නේ කෙසේද යන්න නොවේ.

නමුත් ශ්‍රී ලංකාවට මේ මොහොතේ විදේශ විනිමය අර්බුදයකට මැදිවී සිටින යථාර්ථයත් අප තේරුම් ගත යුතුයි. එම යථාර්ථයෙන් බැහැරව අප කටයුතු කිරීම නුවණට හුරු නොවේ. කෙසේ වෙතත් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීමේ අරමුණින් ආනයන තහනම් කිරීම දේශීය කර්මාන්ත දියුණුවට කිසිසේත්ම උදව්වක් නොවන බව නම් ඉතාම පැහැදිලියි. එය උදව්වක් වනවාට වඩා ඇත්තටම දේශීය කර්මාන්ත තවත් වළපල්ලට යැවීමට පාර කැපීමක් බවත් අමතක නොකළ යුතුයි.

එය හරියට අපගේ දරුවෙකු විභාගයක් වංචාකර විභාගය සමත් වීමට අනුබල දීමෙන් දරුවාගේ අනාගතයට වැඩිම හානිය අපිම කරන්නාක් වගෙයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ මෙලෙස ආනයන තහනම් කර තිබෙන භාණ්ඩ වර්ග ගණනාවක් වසර 30-40ක් ඉක්මවූ පසුත් තවමත් සැලකිය යුතු වර්ධනයක් නොලැබීම ආනයන තහනමින් දේශීය ව්‍යාපාර දියුණු නොවූ බවට උදාහරණ ඕනෑ තරම් තිබෙනවා.

අපගේ නානකාමර සහ ටයිල් වර්ග දැනට වසර 30ක පමණ කාලයක සිට ආනයන සඳහා විශාල බදු පනවා තිබුණත් තවමත් ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස අපනයන දියුණු වී නෑ. ඒ වගේම ශ්‍රී ලංකාවේ නිෂ්පාදනය කරන සපත්තු වර්ග, බිස්කට් වර්ග, කෘෂි භාණ්ඩ වැනි බොහෝ දේ සඳහා දශක කිහිපයක් විශාල ලෙස ආනයන වලට බදු හරහා තහංචි පනවා තිබුණත් එම ක්ෂේත්‍රවලින් ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රධාන අපනයනකරුවකු නොවන බව රහසක් නොවේ. සරලවම එම ක්ෂේත්‍ර දියුණු වී නැහැ. එහි තේරුම නම් ආනයන තහනම් කිරීමෙන් දේශීය කර්මාන්ත වර්ධනය නොවන බවයි.

ආනයන තහනම් කිරීමෙන් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කළ හැකියි යන මතවාදය ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක් දක්නට ලැබෙන මතයක් නොවෙයි. එය ලෝකය පුරා දැකිය හැකි මතයක් නිසා මෙයට සහයෝගය දක්වමින් සහ ප්‍රතිවිරුද්ධව නිතරම අදහස් ඉදිරිපත් කෙරෙනවා.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ ආනයන තහනම් කිරීමෙන් දේශීය නිෂ්පාදන දියුණු කළ හැකි බවට විශ්වාස කරන බොහෝ දෙනෙක් උදාහරණයකට ගන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ, ඉන්දියාවේ සහ මේ කලාපයේ සමහර ආනයන කාණ්ඩ සඳහා තිබෙන ආනයන බදු ප්‍රතිශතයි. (Import Duty). නමුත් ආනයන බදු පමණක් සංසන්ධනය කිරීමෙන් මේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් ලබා ගැනීමට අපහසුයි. එයට හේතුව ශ්‍රී ලංකාවේ ආනයන බදු වලින් වැඩිම බදු ප්‍රමාණයක් තිබෙන්නේ CESS (සෙස් බදු) සහ Port and Aviation Levy (PAL) (ගුවන් සහ වරාය බදු) ආදී ආනයන බදු වර්ගීකරණයට පිටින් තිබෙන බදු වර්ගයි. Para Tariff යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ මෙම බදු වර්ගයි. එම බදු වර්ග ඇතුළත්ව සැලකූ විට අපගේ ආනයන බදු කලාපයට සාපේක්ෂව ඉතා ඉහළ අගයක්. (Effective rate of protectionism) එම නිසා ආනයන බදු වැඩි කිරීමෙන් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කළ හැකියි යන්න විශ්වාස කිරීම එතරම්ම සාර්තක තර්කයක් නොවේ.

ආනයන තහනම් කිරීමෙන් දේශීය ව්‍යාපාර දියුණු කළ හැකි බව විශ්වාස කරන තවත් බොහෝ දෙනෙක් ගෙන එන තර්කයක් නම් ඇමරිකාව, බ්‍රිතාන්‍ය, ඉන්දියාව වැනි රටවල් සමහර භාණ්ඩ කාණ්ඩ සඳහා පනවා ඇති ඉහළ තීරු බදු ප්‍රමාණයි. එම රටවල් ඉහළ බදු පනවන්නේ නම් අප වැනි කුඩා රටවල් වලට එලෙස කළ නොහැක්කේ ඇයි දැයි නිතරම ප්‍රශ්න කෙරෙනවා.

අප තේරුම්ගත යුතු වැදගත් කරුණක් වන්නේ අප අනුගමනය කළ යුතු වන්නේ ආර්ථික විද්‍යාව විනා විවිධ රටවල්වල ආකෘතියේම කාබන් පිටපතක් නොවෙන බවයි. ලෝකයේ බොහෝ ධනවත් රටවල් වල ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ඔවුන් පෙන්වන තරම් සුදු නොවන බව රහසක් නොවෙයි. එම නිසා ඔවුන් කළ පමණින් අපිත් එයම කරන්නට යෑමෙන් අපි ලොකු අමාරුවක වැටෙනවා. අනෙක් කරුණ නම් එම රටවල් වල ජනගහනය සාපේක්ෂව ඉතාම වැඩියි. එම නිසා ඔවුන්ගේ දේශීය වෙළෙඳපොළ තුළ පමණක් මෙහෙයුම් කිරීමෙන් සැලකිය යුතු ලාභයක් ලබා ගත හැකියි මෙන්ම නිපදවන කවර හෝ භාණ්ඩයක විශාල ප්‍රමාණ (High quantities) නිපදවීමෙන් එක් ඒකකයක් සඳහා යන මුදල (Cost per unit) අවම කර ගත හැකිය. (Economies of scale)

නමුත් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා දූපතකට එම ක්‍රමය නොගැළපෙන්නේ අපගේ වෙළෙඳපොළ ප්‍රමාණය ඉතාම කුඩා නිසායි. එම නිසා එම ක්‍රමවේදය අපට ගැළපෙන ක්‍රමයක් නොවෙයි.

ඒ වගේම තවත් තිබෙන මිත්‍යා මතයක් තමයි කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ කර්මාන්තකරුවන්ට ආනයන සමග තරග නොකළ හැකි බවට ඇති මතයයි. එම මතය නිවැරැදි නොවන බව තේරුම් ගැනීමට ඇති එක් උදාහරණයක් නම් ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයයි. ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ දැවන්තයන් සිටියත්, ඒ සමග ගොඩනැගුණු කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාර ගණනාවක් ගෝලීය වෙළෙඳපොළේ තරග කර හැකි මට්ටමට තරග කරනු ලබනවා. එම නිසා තරග කිරීමට බලපාන්නේ දක්ෂතාවය සහ කාර්යක්ෂමතාවය මිස වෙනත් සාධක නොවේ. ශ්‍රී ලංකාවේ කුඩා නිවාස ඒකකවල සහ කුඩා පරිමාණයෙන් විශාල ලෙස ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ ලෝක ප්‍රකට සන්නාම සඳහා නිමි ඇඳුම් නිපදවෙනු ලබනවා.

ආනයන තහනම් කිරීමෙන් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු වන්නේ නම් ලෝකයෙන් වැසී තිබෙන උතුරු කොරියාව වැනි රටවල් සීග්‍ර දියුණුවක් ලබා ගත යුතුයි. නමුත් දත්ත දෙස බැලීමේදී යථාර්ථය ඊට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස්. දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීමේ උපක්‍රමයක් ලෙස ආනයන තහනම් කිරීම වැරදි පූර්වාදර්ශයක්ද සපයනු ලබනවා. එමගින් ව්‍යාපාරිකයන් පවා රජය මත සහ ඔවුන් පනවනු ලබන බදු මත යැපෙන තත්ත්වයක් උදාවනවා. දැනටමත් රැකියා මත සහ දේශපාලන බලපෑම් වලට යටත් වන විශාල පිරිසක් සිටීම රජයට විශාල අපහසුවක්. මෙමගින් එම තත්ත්වය තවත් වර්ධනය වනු ලබනවා.

ඒ වගේම දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීමේ චේතනාවෙන් ආනයන සඳහා විශාල ක්‍රෝධයක් ජනතාව තුළ ඇති කිරීම ද දැකිය හැකියි. එය හරියට බුදු දහමේ එන රත්වන අඟුරු කැබල්ලක් අතින් ගෙන තමාගේ සතුරා දැවී යන ලෙස ප්‍රාර්ථනා කිරීමට සමානයි. එම ක්‍රෝධයෙන් දැවී යන්නේ අපිම බව අපට වැටහෙන්නේ නෑ. මොහොතකට අප සිතුවහොත්, අප ආනයන ගැන ඇතිකරණ ක්‍රෝධයම ලෝකයේ අනෙක් රටවල් අපගේ රටෙන් ඔවුන් ප්‍රධන ලෙස අපෙන් ආනයනය කරන (අපි අපනයනය කරන) තේ, ඇඟලුම් වැනි දේ සඳහා ඇති කිරීමට උත්සහ කළ හොත් අපගේ ආර්ථිකයට වන බලපෑම කෙබඳු විය හැකිද?

එම නිසා නිසැකවම අපගේ අරමුණ දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීම බවට විවාදයක් නැත. වැදගත් වන්නේ අප දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කරන්නේ කෙසේද යන්නයි.

ඇපගේ මීළඟ අයවැය දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීම බව වීම සුබ ලකුණක්. නමුත් දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කළ හැක්කේ ආනයන තහනම් කිරීමෙන් බව සිතීම අප විශාල මිරිඟුවක් පසු පස හඹා යාමක්. ආනයන පිළිබඳව ක්‍රෝධයක් ඇති කිරීමෙන් නොව අප තරගකාරීත්වයට මුහුණ දීමෙන් පමණක් අපට ඉදිරියට යා හැකි බව බුදු දහමට මෙන්ම ආර්ථික විද්‍යාවට ද සත්‍යය.

2021 සැප්තැම්බර් 24 වන දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්

COVID 19 ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයනය කෙරෙහි ඇති කල බලපෑම්

COVID 19 ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයනය කෙරෙහි ඇති කල බලපෑම් ගැන දැනගන්න සම්පූර්ණ Impact of COVID-19 on Sri Lanka's Exports බලන්න. https://youtu.be/Uua8o4n7dAY

Presentation එක download කරගන්න. https://static1.squarespace.com/static/55697ab8e4b084f6ac0581ef/t/5fdc68466542785c7ec3baff/1608280168667/COVID19+Impact+on+Sri+Lanka%27s+Export+Presentation.pdf

The presentation by Dhananath can be found here.