මෑතක සිට කොළඹ වරාය නගරය වටා පවතින්නා වූ තත්වය ඉතා දැඩි ලෙස විවාදයට හා සාකච්ඡාවට භාජනය වී ඇත. ඇඩ්වොකාටා ආයතනය මඟින් නිර්මාණය කරන ලද මෙම වීඩියෝව හරහා බලාපොරොත්තු වන්නේ මේ කාරණය හා සම්බන්ධ දැනුමක් ලබා දීමයි. මේ කාරණය සම්බන්ඳව ඔබ සිතන්නේ කුමක් ද? කොළඹ වරාය නගරය කුමක් වනු ඇත්ද සහ එය ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථිකය හා දේශපාලනය කෙරෙහි බලපාන්නේ කෙසේද?
කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත් කෙටුම්පත පිළිබඳව ඉදිරි දැක්ම සහ යෝජනා
කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත් කෙටුම්පත සහ එහි ඉදිරි දැක්ම පිළිබඳව (Advocata Institute) ඇඩ්වොකාටා ආයතනය මඟින් සිදු කරන ලද ස්වාධීන විශ්ලේෂණය.
ප්රධාන රාජ්ය ප්රතිපත්ති සම්බන්ධ විශේෂඥයින්ගේ සහ විද්වතුන්ගේ දැනුම උපයෝගී කර ගනිමින් මෙම විශ්ලේෂණ ලිපිය සකස් කරන ලදී. පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රිවරුන් වෙත යැවූ මෙම ලිපියෙහි ඇඩ්වොකටා අයතනය මඟින් නිරීක්ෂණ කරන ලද කරුණු ඉස්මතු කරමින් සහ කොළඹ වරාය නගර ව්යාපෘතියේ ආර්ථික ප්රතිඵල උපරිම කරගත හැකි ආකාරය පිළිබඳව යෝජනාවන් ඉස්මතු කරන ලදි.
මෙම ලිපිය පිළිබඳ වැඩු දුර තොරතුරු දැන ගැනීම සඳහා, පහත සඳහන් link එක වෙත පිවිසෙන්න
ඇඩ්වොකාටා ආයතනය මඟින් නිර්මාණය කරන ලද මෙම වීඩියෝව හරහා බලාපොරොත්තු වන්නේ මේ කාරණය හා සම්බන්ධ දැනුමක් ලබා දීමයි. PORT CITYය චීන කොලනියක්ද?
වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් පනත් කෙටුම්පත පිළිබඳ ජනතා නියෝජිතයින් වෙත විවෘත ලියමනක්
2021 - මැයි - 03
ගරු මත්ත්රීතුමනි /තුමියනි, ඇමති තුමනි /තුමියනි
කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත් කෙටුම්පත පිළිබඳව ඉදිරි දැක්ම සහ යෝජනා
කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත් කෙටුම්පත පිළිබඳව Advocata Institute (ඇඩ්වොකාටා ආයතනය) පහත නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට කැමැත්තෙමු. දැනට ඉදිරිපත් කර ඇති පනත් කෙටුම්පතේ කරුණුවල සංයුතියට අනුව අපගේ නිරීක්ෂණය වන්නේ කොළඹ වරාය නගරයෙන් උපරිම ආර්ථික වාසි ශ්රී ලංකාවට ලබා ගැනීමට නම් එහි ඇති සමහර දුර්වලතා මග හරවා ගැනීම කෙරෙහි අනිවාර්ය අවධානය යොමුවිය යුතු බවයි. දැනට පවතින ආර්ථික සහ දේශපාලන තත්වය සැලකිල්ලට ගැනීමේදී වරාය නගරය විශේෂ පරිපාලන කලාපයක් ලෙස ඉදිරියට ගෙනයාමෙන් ශ්රී ලංකාව වැනි රටකට බැහැර විය නොහැකි බව අපගේ අදහසයි. ඒ අනුව ශ්රී ලංකාවේ ප්රගමනය ගැන ප්රමුඛත්වය යොමුකරමින් ඉහත පනත පිළිබඳව අප ආයතනය සිදුකර ඇති විශ්ලේශණය පිළිබඳ අවධානය යොමුකරන ලෙස ගරු පාර්ලිමේන්තුවේ සියලුම මන්ත්රීවරුන්ගෙන් සහ මන්ත්රීවරියන්ගෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.
1. විශේෂ ආර්ථික කලාප වලින් ශ්රී ලංකාවට ඇති වැදගත්කම
1.1 ලොව පුරා සිදු කර ඇති අත් හදා බැලීම වලට අනුව සනාථ වන්නේ නිසි ආර්ථික විද්යාත්මක මූලධර්ම වලට අනුව ක්රියාත්මක කරන විශේෂ ආර්ථික කලාප [Special Economic Zones (SEZs)] රටවල් වල පවතින ආර්ථිකයන්ට ධනාත්මක බලපෑම් ඇති කරන බවයි. මෙම විශේෂ ආර්ථික කලාප වලට ඉක්මන් ආර්ථික වර්ධනයක් ලබා ගැනීමට වැඩි හැකියාවක් පවතී. චීනයේ ෂෙන්ජෙන් (Shenzhen) ප්රාන්තය, ඩුබායි අන්තර්ජාතික මූල්ය කේන්ද්රය (Dubai International Financial Centre), මැලේසියාවේ ලැබූවන් IBFC (Labuan IBFC) ලෝකයේ ඉතා වේගයෙන් සංවර්ධනය වන මූල්ය, නිශ්පාදන සහ තාක්ෂණික කේන්ද්රස්ථාන බවට පත්ව ඇති විශේෂ ආර්ථික කලාප කිහිපයකි. නිසි ප්රතිපත්ති සහ අන්තර්ජාතික වශයෙන් පිළිගත් රෙගුලාසි සහ නීති පද්ධතියක් හදුන්වා දුනහොත් කොළඹ වරාය නගරයටද එවැනිම සුවිසේෂී දියුණුවක් අත්පත් කර ගැනීමේ හැකියාව පවතී.
1.2 අපගේ විශ්ලේශණයට අනුව විශේෂ ආර්ථික කලාප පහත දැක්වෙන පරිදි ආර්ථික ප්රතිලාභ ගෙන දෙයි,
සෘජු විදේශ ආයෝජන (Foreign Direct Investment - FDI) ආකර්ශණය කරගන්නා මධ්යස්ථානයක් ලෙස කටයුතු කිරීම.
නිසි අරමුණක් සාක්ෂාත් කර ගැනීම වෙනුවෙන් ඇති ආර්ථික සහ මහජන ප්රතිපත්ති අත්හදා බැලීමෙන් අනතුරුව එම ප්රතිපත්ති ඉහළ පරිමාණයෙන් අනෙක් කලාපවලත් මෙහෙයවිය හැකි බවට පරීක්ෂා කරන පරීක්ෂණාගාරයක් ලෙස කටයුතු කිරීම.
දේශීය ආර්ථිකය විවිධාංගීකරණය කල හැකි උත්ප්රේරකයක් ලෙස කටයුතු කිරීම.
අපගේ කලාපයේ පවතින අවාසිසහගත ආර්ථික තත්වයන් වලින් වාසි ලබාගත හැකි රැකියා අවස්ථා උත්පාදනය කරන කේන්ද්රස්ථානයක් ලෙස කටයුතු කිරීම.
1.3 කෙසේවෙතත්, විශේෂ ආර්ථික කලාප වල සාර්ථකත්වය තීරණය කල හැකි වන්නේ එම කලාපය දේශීය ආර්ථිකය සමග කොතරම් සම්බන්ධ වන්නේද යන පදනම මත පමණි. සාර්ථක ආර්ථික ප්රතිපත්තිමය මෙවළම් ලෙස විශේෂ ආර්ථික කලාපයන් හදුනා ගත හැක්කේ එම කලාප වලට එකතුවන දැනුම් පද්ධතිය සහ තාක්ෂණය දේශීය ආර්ථිකය හරහා ගමන් කිරීමෙන් දේශීය ආර්ථිකයේ කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි වුවහොත් පමණි. එම කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන කොළඹ වරාය නගරයේ කාර්යක්ෂමතාවය සහ අපනයන විවිධාංගීකරණය ඉහළ දමන මධ්යස්ථානයක් ලෙස සංවර්ධන කිරීම අනිවාර්ය වේ.
1.4 විශේෂ ආර්ථික කලාපවල කාර්යක්ෂමතාවය සහ හැකියාව රඳාපවත්වා ගත හැක්කේ නිශ්පාදන ක්රියවලිය සඳහා අවශ්ය සියලුම සාධක (factors of production) මෙහෙයවීම මත සහ සීමිත අයවැයක් සහිත රජයන් මගින් එලෙස ලබාදෙන අවස්ථාව මත වේ. පරිපූර්ණ විශේෂ ආර්ථික කලාපයක නම් ඕනෑම ව්යාපරයක දියුණුවට අවශ්ය සියලුම සාධක එකම ස්ථානයකින් ඉටු කර ගත හැකියි. කිසියම් කර්මාන්තයක් හෝ කර්මාන්ත ක්ශේත්රයක දියුණුවට එකිනෙකට සම්බන්ධ සාධක ගණනාවක් අවශ්ය වන අතර (පොදු පහසුකම් සහ භෞතික පහසුකම් - Public assets) විශේෂ ආර්ථික කලාප වලට කර්මාන්ත වල දියුණුව සඳහා අවශ්ය සාධක නිසි පරිදි සපයන මධ්යස්ථානයක් ලෙස ක්රියා කිරීමට හැකියාව තිබේ,ය මේ මඟින් සපයන පහසුකම් වනුයේ කර්මාන්ත සඳහා ගැලපෙන ඉඩම්, යටිතල පහසුකම්, අදාල ආර්ථික කලාපයටම සුවිශේෂී වූ ප්රතිපත්ති සහ අනුමත කරන ලද විවිධ බලපත්ර සහ රෙගුලාසි වේ. එලෙසම එකම විශේෂ ආර්ථික කලාපයක ඇති විවිධ කර්මාන්ත වලට එකම කර්මාන්ත කලාපයේ පිහිටීම නිසා ව්යාපර කරගෙන යාමට විශේෂ පහසුවක් සැපයේ. ව්යාපාරවල සැපයුම්කරුවන් සහ ගණුදෙනුකරුවන් එක් භූමි ප්රදේශයකම පිහිටීම සහ ව්යාපාර කිරීමට යන වියදම් අවම වීම වැනි තත්වයන් තුළ විශේෂ ආර්ථික කලාප ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථික සංවර්ධනයට සෘජුව දායක කරගත හැක.
1.5 විශේෂ ආර්ථික කලාප සාර්ථක කරගැනීමට නම් අදාල කලාප වලට යම්තාක් දුරකට ප්ලෙනිපොටෙන්ෂරි බලතල (plenipotentiary powers) ‘හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකු පත් කිරීම’ වැදගත් වේ. ප්ලෙනිපොටෙන්ෂරි බලතල (plenipotentiary powers) නැතහොත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකු' යනුවෙන් අදහස් වන්නේ රජය නියෝජනය කිරීමට පූර්ණ බලතල සහ පරමාධිකාරය ඇති නියෝජිතකවරයකු යන අදහසයි. විශේෂ ආර්ථික කලාපයකට එවැනි බලතල ලබාදීමෙන් අදාළ කලාපයට රජයෙන් බලපෑමක් නොමැතිව කටයුතු කරෙගෙන යාටමත්, ඵලදායී ලෙස අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමට සහ රටේ පවතින අනෙකුත් කලාප වලට වඩා ඉක්මනින් ආර්ථික තීරණ ක්රියාත්මක කිරීමට අවස්ථාව සැලසෙයි. විශේෂ ආර්ථික කලාප වලට ආර්ථික සංවර්ධන වේගවත් කිරීමටත්, සෘජු විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමටත් හැකියාව ලැබෙන්නේ ඒ අනුවයි.
1.6 ප්රතිපත්තිමය මෙවලමක් ලෙස ශ්රී ලංකාව මීට පෙර අවස්ථා 3කදී plenipotentiary powers හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල ලබාදීම සිදුකර ඇත.
1948 අංක 51 දරන ගල් ඔය සංවර්ධන මණ්ඩල පනත,
1975 අංක 4 දරන ගංගා නිම්න සංවර්ධන මණ්ඩල පනත
1978 අංක 4 දරන මහා කොළඹ ආර්ථික කොමිෂන් පනත එම අවස්ථා තුනයි.
මෙම අවස්ථාවන් වල පවරා තිබූ plenipotentiary powers හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඇමුණුම 1 වෙත ඔබගේ අවධානය යොමු කරනු කැමත්තෙමි. ඒ අනුව මෙම වරාය නගර පනතේ දක්වා ඇති plenipotentiary powers හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල භාවිතා කිරීම ශ්රී ලංකාවේ උදාවූ නව තත්වයක් නොවේ. 1978 අංක 4 දරන මහ කොළඹ ආර්ථික කොමිෂන් පනතට අනුව එහි පරමාධිකාරී බලතල මෙහෙයවන ආයෝජන මණ්ඩල පනත (Board of Investments - BOI) ආර්ථික සංවර්ධනය ලබා ගැනීමට ස්වාධීනව අපනයන සංවර්ධන කලාපවල වැඩ කිරීමට අවශ්ය නීතිමය රාමුව සපයනු ලබයි. 2007 වර්ශයේ එකසත් ජාතීගේ සංවිධානයේ ESCAP අයාතනයේ සමීක්ෂණ වාර්තාවකට අනුව අපනයන සංවර්ධන කලාප වලින් අපනයන කර්මාන්තවලට දක්වා තිබූ දායකත්වය 1980 වන විට 8.8% ක් පමණ වූ අතර 1991 වන විට එය 44% ක දක්වා වර්ධනයක වී තිබුණි. 2007 වන විට අපනයන සැකසුම් කලාප Export Processing Zones (EPZs) ශ්රී ලංකාවේ මූලික අපනයන කාණ්ඩ 9 ටම දායකත්වය දැක්වූ අතර එය 38% ක ප්රතිශතයක්. ජපාන සංවර්ධන ආයතනයේ සමීක්ෂණයකට (2011) අනුව අපනයන සැකසුම් කලාප Export Processing Zones (EPZs) වල ව්යාපෘති 1796 ක්, අපනයන සැකසුම් කලාප 12ක් තුල ක්රියාත්මක වන අතර රැකියා අවස්ථා 346,516 ක් උදාවී ඇත. ඒ අනුව අපගේ දැක්මට අනුව කොළඹ වරාය නගර පනතේ සදහන් කර ඇති plenipotentiary powers හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල ලබාදීම ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථික සංවර්ධනයට ඇති කාලීන අවශ්යතාවයකි.
2. බදු සහන
2.1 රජයට ආදායම් ලැබෙන මූලිකම මාර්ගය වන්නේ ‘බදු ආදායම්' වන අතර ජනතාවට අවශ්ය මහාපරිමාණ පොදු පහසුකම් හා සේවා සැපයීමට මුදල් සැපයෙන්නේද බදු මගිනි. එය එසේ වුවත් 2020 වර්ශයේදී ශ්රී ලංකාවේ බදු ආදායම දළ දේශීය නිශ්පාදිතයෙන් 8.1%ක් දක්වා අඩුවී ඇත්තේ ශ්රී ලංකාවේ පවතින මූල්ය තත්වය තවත් අවදානම් තත්වයකට පත් කරමිනි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ පැවතෙන විශාල අය වැය පරතරය සමඟ ශ්රී ලංකාවේ ණය වාරික සහ පොළිය කාලයක් තිස්සේ විශාල ලෙස එකතුවීම නිසා අදවන වින අපගේ ණය ගෙවීමේ ස්ථාවරත්වය අභියෝගයට ලක්ව ඇති බව රහසක් නොවේ. 2020 වර්ෂය වනවිට ශ්රී ලංකාවේ මධ්යම රජය ලබාගෙන තිබෙන ණය ප්රමාණය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂව 101% ක දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර එම අගය තව දුරටත් ඉහළ යනු ඇති බව අපේක්ෂා කරයි.
2.2 ඉදිරිපත් කර ඇති පනතේ යෝජනා කර ඇති බදු සහන සමස්ත ආර්ථිකයේ බොහෝ විකෘතිතා ඇති කල හැකි අතර බදු ආදායමට දැඩි ලෙස හානි කරමින් මූල්ය අස්ථාවර බවක් ඇති කිරීමට ඉඩ විවර කරනු ලබයි . ශ්රම වෙළඳපොළ උදාහරණයක් ලෙස සැලකිල්ලට ගතහොත් වරාය නගරයෙන් පිටත පිහිටා ඇති ව්යාපාර සඳහා බදු සහන නොලැබීයාමෙන් එම ව්යාපාරවල සේවක සේවිකාවන්ට ලැබෙන වැඩි වේතන අනුපාත ගෙවීමට සිදුවීමෙන් අවාසිදායක තත්වයන් උදාවිය හැක. එලෙසම වරාය නගරය තුල තිබෙන ව්යාපාර එකිනෙකට සමූහකරණය වී ක්රියාත්මක වීම හේතුවෙන් ලැබෙන වාසි මෙන්ම අන්තර්ජාතික මට්ටමේ ඇති ප්රවාහන සේවා, මූලික උපයෝගීතා සේවා (Utilities - ජලය, විදුලිය හා සන්නිවේදන සේවා) සහ අධිවේගී මාර්ගවලට පහසුවෙන් ඇතුලු වීමට ඇති හැකියාව නිසා වැඩි වාසියක් සහ පහසුවක් සැපයේ. ඒ අනුව එම වරාය නගරය තුල ක්රියාත්මක වන ව්යාපාර සඳහා වැඩි ලාභ සහ ආදායම් උපයා ගැනීමේ හැකියාවක් ඇති අතර තවදුරටත් බදු සහ මූල්ය සහන ලබාදීම අවශ්ය නොවේ. වරාය නගර විශේෂ ආර්ථික කලාපය අනෙක් කලාප වලට වඩා අනිවාර්යයෙන් කාර්යක්ෂම විය යුතු වුවත් දැනට 2017 අංක 24 දරන දේශීය අදායම් බදු පනතේ ලබා දී ඇති බදු සහන වලට ඔබ්බෙන් තවත් බදු සහන ලබාදීම බදු ක්රමයේ ඇති ප්රගතිශීලී බව මෙන්ම සියලුම ව්යාපාරවලට එකම තරඟකාරී බිමක් නිර්මාණය විය යුතුය යන මූලික ව්යාපාරික ධර්මතාවයක් බිද දැමීමකි. (competitive neutrality).
2.3 සමහර අවස්ථාවලදී මූල්ය දිරිගැන්වීම් (බදු සහන, මූල්ය ප්රඳානයන්) ව්යාපාර ආකර්ෂණයේදී සුදුසු විය හැකි අවස්ථා තිබිය හැක. උදාහරණයක් ලෙස යොදවන ලද ප්රාග්ධනයට සාපේක්ෂව ව්යාපාරකින් ලැබෙන පුද්ගලික ප්රතිලාභ අවම වුවත් එමගින් සමස්ථ සමාජයටම ලබෙන ප්රතිලාභ වැඩිවන අවස්ථාවලදී බදු සහන සහ මූල්ය දිරිගැන්වීම් යෝග්ය විය හැක. මෙම නිසා දැනට පවතින දේශීය ආදායම් බදු පනතට අනුව මූල්ය දිරිගැන්වීම සඳහා ඉඩ ලබාදී තිබෙන නිසා බදු සහ මූල්ය දිරිගැන්වීම් සම්බන්ධව තීරණ ගැනීමේ බලය මුදල් අමාත්යංශය යටතේ පවත්වා ගැනීමට අපි නිර්දේශ කරනු කැමැත්තෙමු. ඒ අනුව ඉදිරිපත් කර ඇති වරාය නගර පනත් කෙටුම්පතට මූල්ය වගවීම සහ විනිවිදභාවය පවත්වා ගැනීම මුදල් අමාත්යංශය යටතේ පවත්වා ගැනීමට අදාල සංශෝධන සිදු කරන ලෙස කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.
2.4 ආර්ථික සමීක්ෂණ වලින් තහවුරු වී ඇති පරිදි සෘජු විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය (Foreign Direct Investment - FDI) සඳහා බදු සහන වලින් ඇතිකරන සඵලතාවය ඉතාම අඩු අගයකි. සෘජු විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය සඳහා අයෝජකයින් සැලකිල්ලට ගනු ලබන කරුණු ඇමුණුම 2හි දක්වා ඇත. බදු සහන සහ දිරිගැන්වීම් සෘජු විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණෙයේදී අනෙකුත් සාධක සමඟ සැසඳීමේ දී වැදහත් වන්නේ ඉතා සුළු වශයෙනි.
3. මූල්ය රෙගුලාසි
3.1 අංග සම්පූර්ණ පරිබාහිර මූල්ය කේන්ද්රස්ථාන (Offshore Financial Center) සංවර්ධනය කිරීමේදී මුදල් සංසරණයට අදාල නීති රීති ලිහිල් කිරීම සහ ප්රාග්ධන සංසරණය ලිහිල් කිරීම (relaxation of capital controls) වැනි නීතිමය වෙනස් කිරීම ගෝලීය වශයෙන් තරඟකාරී වීමට අත්යවශ්ය කරුණකි. කෙසේ වෙතත් ශ්රී ලංකාවේ දැනට ඇති ණය ගෙවීම පිළිබඳව ඇති ස්ථාවරභාවය, අන්තර්ජාතික මූල්ය ශ්රේණිගත කිරීම් ආයතන වලින් අපගේ ණය ශ්රේණිය පහත දැමීම සහ විදේශ විනිමය අර්බුදය වැනි කරුණු නිසා අංගසම්පූර්ණ මූල්ය කේන්ද්රස්ථානයක් බවට පත් කිරීම මේ අවස්තාවේදී කාලෝචිත නොවිය හැකිය. දැනට පවතින දැඩි විදේශ විනිමය පාලන නීති රීති දැනට පවතින ආර්ථික තත්වය හමුවේ ලිහිල් කිරීමට ඇති සම්භාවිතාව ඉතාම අවමය. එමනිසා කොළඹ වරාය නගරය මූල්ය නගරයක් ලෙස මේ මොහොතේ ස්ථානගත කිරීම එතරම් ප්රඥාන්විත නොවන බව අපගේ අදහසයි.
3.2 සාර්ථක මූල්ය නගරයක් බවට පත්වීමේ හැකියාව රඳා පවතින්නේ අදාල මූල්ය කේන්ද්රය ආයෝජකයන් සහ ව්යාපාරිකයන් අතර ඇති කරන්නාවූ විශ්වාසය සහ පැහැදීම මතයි. ආයෝජකයන්ගේ විශ්වාසය සහ පැහැදීම ඇති කිරීමට ප්රධාන සාධක දෙකක් බලපානු ලබයි. ඉන් පළමුවැන්න නම් මූල්ය වෙළඳාම සහ සේවා පරිපාලනය කරන පරිපාලන සැකැස්ම (governance structure) එනම් නීති පද්ධතිය සහ බලපැවෙත්වෙන රෙගුලාසි මොනවාද යන්නයි. දෙවැන්න නම් අදාල නීති පද්ධතිය සහ රෙගුලාසි බලාත්මක වීම සහ ක්රියාත්මක වන්නේ කෙසේද යන සාධකයයි. (regulatory authority/ies apply and enforce the regulations). එලෙසෙම අදාළ නීති සහ රෙගුලාසි අන්තර්ජාතික වශයෙන් පිළිගැනෙන භාවිතාවන් සහ අනුකුල වීමද ඉතා වැදගත් වේ. උදාහරණයක් ලෙස මෙම මූල්ය රෙගුලාසි Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) සහ Financial Action Taskforce (FATF) හි මුදල් විශුද්දි කරණයට එරෙහි සහ ත්රස්තවාදීන්ට අරමුදල් සැපයිමට එරෙහි නිර්දේශයන්ට අදාළ [anti-money laundering and combatting the financing of terrorism and proliferation (AML/CFT)] නිර්දේශ වලට අනුකූල වීම අනිවාර්ය වන්නේ අතර්ජාතික මට්ටමේ පිළිගැනීමක් මූල්ය මධ්යස්ථානයකට ලබා ගැනීමටයි. එවැනි රෙගුලාසි වලින් සහ අන්තර්ජාතික ප්රමිතීන් මඟහැරීමට උත්සහ දැරීම ශ්රී ලංකාවේ පවතින අනෙකුත් මූල්ය ආයතන සඳහාද අවාසිසහගත ලෙස බලැපෑමක් එල්ල කල හැක. කෙසේ වෙතත් දැනට පවතින කොන්දේසි මත (rules based financial regulation) පවතින මූල්ය ආයතන පරිපාලනය වෙනුවට ප්රතිපත්ති මත පදනම් වූ (principle based financial regulation) මූල්ය පරිපානයක අවශ්යතාවය පවතී. එවැනි නවෝත්පාදන දැක්මක් තිබීම ගෝලීයව පවතින ක්රියාශීලි මූල්ය වෙළඳපොල ප්රසාරණයට සම්බන්ධ වීමට වැඩි ඉඩක් සපයනු ලබයි. එළෙසෙම පවතින ගෝලීය ආර්ථික තත්වය හමුවේ ඒකාබද්ධ මූල්ය රෙගුලාසි මගින් මූල්ය සේවාවන් නියාමනය (unified regulation of financial services) කිරීමේ (සියලුම මූල්ය සේවාවන් සහ ආයතන සඳහා බලපාන එකම නීති පද්ධතියක්) අවශ්යතාවයක් සඳහා ද පරිසරය ගොඩ නැඟී ඇත. මෙම පනත මගින් සැලකිල්ලට ගනු ලබන්නේ බැංකු සහ ප්රාග්ධන වෙළඳපොළ ආයතන වෙත පමණි. රක්ෂණ ක්ෂේත්රය සහ රක්ෂණ සමාගම් පවතින අධිකරණ සීමා යටතේ බල පැවැත්වෙනවාද සහ රක්ෂණ ක්ෂේත්රය නියාමනය කරන ආකරය පිළිබඳව පනතේ සඳහනක් නොමැත. වරාය නගරය ජාත්යන්තර පිළිගැනීමක් ඇති මූල්ය නගරයක් බවට පත් කිරීමට මෙම කරුණ පිළිබව වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්වීම අනිවාර්ය වේ.
3.3 දැනට ඉදිරිපත්කර ඇති යෝජිත පනත් කෙටුම්පතට අනුව රටෙන් පරිභාහිර බැංකු (offshore banking businesses) බලපත්ර [42 කොටස අංක (4)] සහ නියාමනය [45 කොටස] සිදු කරනු ලබන්නේ පිහිටුවනු ලබන කොමිෂන් සභාව සහ මූල්ය මණ්ඩලය (Monetary Board) 1988 අංක 30 දරන බැංකු ආඥා පනතට අනුව එකිනෙකට සමගාමී ලෙසය. කෙසේ වෙතත් ඉදිරිපත් කර ඇති පනත අනුව එවැනි ආයතන පරීක්ෂා කිරීම (විමර්ශනය) සිදු කරනු ලබන්නේ වරාය නගර කොමිෂන් සභාව විසින් පත්කරනු ලබන [49 කොටස] ‘නියමිත අධිකාරිය’ වන අතර මූල්ය මණ්ඩලය කොමිෂන් සභාව [කොටස 49] විසින් කැදවනු ලබන්නේ අදාල ආයතන වල තොරතුරු සහ වාර්තා ලබා ගැනීම සඳහා වේ. ඉදිරිපත් කර ඇති පනතේ වරාය නගර කොමිෂන් සභාව අදාල ආයතන පරීක්ෂා කිරීම සඳහා පත්කරනු ලබන ‘නියමිත අධිකාරියට අයත් පුද්ගලයන්ගේ සුදුසුකම් සහ විශේෂඥ දැනුම පිළිබඳව කිසිදු සටහනක් නොමැත. එම කරුණ සැලකිල්ලට ගෙන අපගේ නිර්දේශය වන්නේ පරිභාහිර මූල්ය ආයතන නියාමනයට වෙනම මූල්ය රෙගුලාසි සහ පරිපාලන ව්යූහයක් වරාය නගරය තුල ස්ථාපිත කරන තුරු [Financial regulatory framework for the OFC (Offshore Financial Center)] දැනට බැංකු සහ මූල්ය ආයතන නියාමනයට සහ අධීක්ෂණයට පවතින නියාමන ක්රමය යටතේම වරාය නගරය තුළ පවතින මූල්ය ආයතන අධීකෂණය සහ නියාමනයට විධිවිධාන සැලසීමයි.
3.4 දැනට පවතින කෙටුම්පතේ 5 වන කොටස සඳහා (clause 5) k අනුකොටසක් ලෙස (subsection (k) “මුදල් විශුද්දිකරණයට සහ ත්රස්තවාදී ක්රියා සඳහා අරමුදල් රැස් කිරීමට එරෙහිව නීති ඉදිරිපත් කිරීම සහ ඉහළට ඔසවා තැබීම” යන්න පවතින කෙටුම්පතට එකතු කරන ලෙස මුදල් විශුද්දිකරණයට එරෙහි සහ ත්රස්තවාදීන්ට මූල්ය අරමුදල් සැපයිමට එරෙහි අන්තර්ජාතික නිර්දේශයන් සැලකිල්ලට ගෙන] පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්රී වරුන්ගෙන් සහ මන්ත්රීවරියන්ගෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.
4. කම්කරු රෙගුලාසි
4.1 කොළඹ වරාය නගරය, ශ්රී ලංකාව ඉන්දියානු සාගරයේ ප්රධාන වෙළඳ හා සේවා කේන්ද්රස්ථානයක් බවට පරිවර්තනය කරන සේවා නැඹුරු විශේෂ ආර්ථික කලාපයක් ලෙස ක්රියාත්මක වීමට අපේක්ෂා කරයි. ඉහළ මට්ටමේ තොරතුරු තාක්ෂණ, මූල්ය සේවා ආයතන සහ ඉතාමත් නව්ය ව්යාපාර වර්ග සහ ආර්ථික ක්රියාකාරකම් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට වරාය නගරය බලාපොරොත්තු වේ. එවැනි සමාගම් වලට වර්ධනය වී සමෘද්ධිමත් වීමට නම් ඒවා හට අසාර්ථක වීමට, වැරදි කිරීමට සහ ඉහළ අනුපාතකයකින් අත්හදා බැලීමට ඉඩ සලසන ශ්රම නීතිමය වාතාවරණයක් තිබීම ඉතා අත්යවශ්ය වේ.
4.2 මේ සඳහා නම්යශීලී අඩු අතිරික්ත සහ ප්රතිව්යුහගත කිරීමේ පිරිවැයක් (low redundancy and restructuring costs) සහිත නම්යශීලී ශ්රම වෙළඳපොළක් (flexible labour market) අවශ්ය වන අතර එමඟින් වෙළඳපොළ වෙනස්වීම් වලට අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව වැඩි කරයි. ප්රාග්ධනයට වඩා ශ්රම විසඳුම් වලට ප්රමුඛත්වය දීම රැකියා උත්පාදනයට හේතු වන අතර එය රටට බොහෝ ලෙස ප්රයෝජනවත් වන බව නොඅනුමානය. කෙසේ වෙතත්, ශ්රී ලංකාවේ දැනට ක්රියාත්මක වන කම්කරු රෙගුලාසි මේ සඳහා ඉඩ සලස්වා දෙන්නේ නැත.
4.3 නිදසුනක් ලෙස, 1970 වසරේ හදුන්වා දුන් කම්කරුවන් රැකියාවෙන් පහ කිරීමේ පනත (Termination of Employment of Workmen Act (TEWA)) මගින් බලාත්මක කරන ලද්දේ එවකට බලයේ සිටි රජයේ සංවෘත ආර්ථික (inward-looking economic policies) ප්රතිපත්ති වේ. මෙම පනත සේවකයින් 15 ක් හෝ ඊට වැඩි සංඛ්යාවක් සේවයේ යොදවා ඇති සේවා යෝජකයින් විසින් සේවකයින් සේවයෙන් පහ කිරීම නියාමනය කරන අතර එය අදාළ වන්නේ ශ්රී ලංකාවේ ශ්රම බලකායෙන් 15% කට පමණි. මෙම පනතෙහි ප්රධාන ගැටළු දෙකක් හදුනා ගෙන ඇත; සේවකයින් සේවයෙන් පහ කිරීම ඉතා දුෂ්කර හා මිල අධික වීම. එම ප්රධාන කරුණු දෙකයි. විධිමත් අංශය (formal sector) සඳහා සේවක අර්ථසාධක අරමුදල් (EPF) ගෙවීම් සහිතව පනවනු ලබන ඉහළ සේවයෙන් පහකිරීමේ ගාස්තු ආයෝජකයින් හට දරාගන්නට බොහෝ අවස්ථා වලදී අපහසුය. එබැවින්, මෙම පනත ශ්රම වෙළඳපොළේ විධිමත් සංවර්ධනයට හානි වන අතර පුද්ගලික අංශය ගෝලීයකරණය වූ ආර්ථිකයට හැඩගැසීම වළක්වයි. මෙම පනත විසින් පනවා ඇති දැඩි කොන්දේසි ශ්රී ලංකාවේ සමස්ථ රැකියා වලින් 70% කට ආසන්න ප්රමාණයක් වන විශාල අවිධිමත් අංශයක් (informal sector) නිර්මාණය කිරීම සඳහා උත්ප්රේරකයක් ලෙස ක්රියා කර ඇත.
4.4 අවිධිමත් අංශයට සාපේක්ෂව එහි පිරිවැය ඉක්මවා යන ප්රතිලාභ රැසක් විධිමත් අංශයේ සේවක සේවිකාවන් සදහා ලබා දෙයි. ඒවා නම් ඉහළ ඵලදායිතාව, අඩු ප්රාග්ධන පිරිවැය, මූල්යමය කටයුතු සඳහා සාධනීය ප්රවේශය, සෞඛ්ය රක්ෂණය වැනි සමාජ රක්ෂණ ප්රතිලාභ, විශ්රාම වැටුප් සහ සාපේක්ෂව ඉහළ වැටුප් වේ. එබැවින් වරාය නගරය තුළ අනුකූලතා ප්රමිතීන්ට (compliance standards) ගැලපෙන ලෙස වඩාත් නම්යශීලී විධිමත් රැකියා අවස්ථා ජනනය වීම දිරිමත් කළ යුතුය. විරැකියාව යනු සමාජ ගැටළුවක් වන අතර, එහි බර සහ ආර්ථික පිරිවැය සමස්ථ සමාජය විසින්ම දැරීම සිදු කල යුතු අතර ඒ වෙනුවට විරැකියාවේ මුලු බරම ආයෝජකයින් විසින් පමණක් නොදැරිය යුතුය. එවැනි වියදම් ආයොජකයන් සහ සේවායෝජකයින් දුර්වල කරන අතර ඔවුන්ගේ සමාගම් ප්රතිව්යුහගත කිරීමට හා පුළුල් කිරීමට ඔවුන්ට සපයන අවස්ථා ප්රමාණය අඩු කරනු ලබයි. එබැවින්, සේවක අර්ථසාධක අරමුදල් සඳහා කරන දායකත්වය (EPF) සහ සේවක භාරකර අරමුදලේ දායකත්වයට (ETF) සමාන ලෙස මාසික දායක මුදල් වලින් සෑදුනු විරැකියා රක්ෂණ යෝජනා ක්රමයක් විරැකියා සේවයකින් සඳහාත් සේවා යෝජකයන් සඳහාත් වඩා ප්රතිලාභ දෙන යාන්ත්රණයක් වේ.
5. පාර්ලිමේන්තු අධීක්ෂණය සහ වගවීම පිළිබඳ නිර්දේශ
5.1 දැනට ඉදිරිපත් කර ඇති වරාය නගර පනත් කෙටුම්පතේ පාර්ලිමේන්තු අධීක්ෂණය සහ වගවීම පිළිබඳව සදහන් වන්නේ කොමිෂන් සභාවේ මෙහෙයුම් වල තත්ත්වය, ආදායම සහ වියදම පිළිබඳ වාර්ෂික වාර්තාවක් කොමිෂන් සභාව විසින් ජනාධිපතිවරයාට හෝ විෂය භාර අමාත්යවරයාට ඉදිරිපත් කළ යුතු බවත් කොමිෂන් සභාවේ ගිණුම් විගණනය කිරීමේ අවශ්යතාවය පවතින බවත් ය. කෙසේ වෙතත්, රාජ්ය ගිණුම් හා පොදු ව්යවසායන් හා සම්බන්ධව වගකිව යුතු රජයේ ආයතනවල ක්රියාකාරකම් පරීක්ෂා කිරීම සඳහා ක්රියාත්මක වන ප්රධාන පාර්ලිමේන්තු අධීක්ෂණ යාන්ත්රණයන් වන්නේ රාජ්ය ගිණුම් කාරක සභාව සහ පොදු ව්යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවයි. (COPA and the COPE) එහෙයින්, වරාය නගර කොමිසම මෙම කමිටුවලට වගකිව යුතු යැයි අපි නිර්දේශ කරමු.
5.2 කොමිෂන් සභාවේ සංයුතියට අදාළව, මූල්යමය වගවීම සඳහා ඉඩ සැලසෙන බැවින් භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයා කොමිෂන් සභාවේ නිලබලයෙන් පත්වන නිලධාරියෙකු (ex-officio) ලෙස පත් කිරීම අපගේ නිර්දේශයයි.
5.3 ගෝලීය වශයෙන් කුසලතා ඇති වෘතිකයන් ආකර්ෂණය කරගැනීමට කොමසාරිස්වරුන්ගේ ජාතිකත්වය (nationality of the Commissioners) නියම නොකළ යුතු බව අපි විශ්වාස කරමු. එවැනි නියාමනයක් පනවන්නේ නම්, එහි උපරිම සීමාව විය යුත්තේ කොමසාරිස්වරුන්ගෙන් බහුතරය ශ්රී ලාංකිකයන් විය යුතුය යන්නයි. කොමිෂන් සභාවේ අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයා ගෝලීය මට්ටමේ ව්යාපාර මෙහෙයවීමේ දක්ෂතාවය සහිත ඉහළ ශ්රේණියේ විධායක දක්ෂතාවය හෙබි පුද්ගලයෙකු විය යුතු බවත්, එබැවින් ශ්රී ලාංකිකයෙකුට පමණක් එය සීමා නොවිය යුතු බවත් අපි විශ්වාස කරමු.
5.4 කමිටුවට කඩින් කඩ පත්වීම් (අලුත් පත්කිරීම් සිදු කිරීමේදී, සියලුම පත්වීම් අළුතින් පත් කිරීම වෙනුවට කොමිෂන් සභාවේ සමාජිකයන් අනුක්රමයෙන් පත් කිරීම - staggered appointments (සමාරම්භක කමිටුවට අදාළ නොවේ) ලබා දීමට හැකියාව ඇති කිරීම මගින් ආයතනික ස්ථාවරත්වය, කලක් තිස්සේ ආයතනයේ ක්රියාපටිපාටි පිළිබඳ මතකය යාවත්කාලීන කිරීම හා දේශපාලන නියෝජනය සුරැකෙනු ඇතැයි අපි විශ්වාස කරමු. මෙම ක්රියාවලිය මඟින් සෑම වසරකම පුරප්පාඩුවක් ඇතිවෙන අතර, බලයේ සිටින රජයට ක්රියා පටිපාටිවලට යටත්ව පත්වීමක් ලබා දීමට ඉඩ සලසයි.
5.5 අන්තර්ජාතික පාලන ප්රමිතීන්ට අනුකූල වීම සඳහා, සුදුසුකම් ලත් කාන්තාවන් අවම වශයෙන් එක්කෙනෙකු හෝ, දෙදෙනෙකු (වඩාත් ගැලපේ) කොමිෂන් සභාවට පත් කිරීම අපගේ නිර්දේශයයි.
ශ්රී ලංකාවේ පවත්නා තත්වය සලකා බලමින්, කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත් කෙටුම්පත දෙස විශ්ලේෂණාත්මක දෘෂ්ටි කෝණයකින් අධ්යනය මගින් ශ්රී ලංකාවට උපරිම ආර්ථික ප්රතිලාභ ලබා ගැනීම සඳහා Advocata Institute (ඇඩ්වොකාටා ආයතනය) මගින් ඉහත නිර්දේශ සහ ප්රතිසංස්කරණ කෙරෙහි ඔබතුමාගේ/ ඔබතුමියගේ අවධානය යොමු කරන ලෙස ඉතා කාරුණික ඉල්ලා සිටිමු.
මෙයට විශ්වාසි,
මුර්තසා ජැෆර්ජී (සභාපති , Advocata Institute) & ධනනාත් ප්රනාන්දු ( ප්රධාන මෙහෙයුම් නිලධාරී, Advocata Institute)
ඇමුණුම
ඇමුණුම 1
1948 අංක 51 දරන ගල් ඔය සංවර්ධන මණ්ඩල පනත
ප්ලෙනිපොටෙන්ෂරි බලතල (plenipotentiary powers) හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල මගින් ගල් ඔය සංවර්ධන මණ්ඩලයට හැකි වූයේ:
(5) වන වගන්තිය - නිලධාරීන් සහ සේවකයින් පත් කිරීම සඳහා මණ්ඩලයට පූර්ණ බලය ලබා දීම.
(9) වගන්තිය - මාර්ග හා වාරිමාර්ග පිළිබඳ අධිකාරිය
(10) වන වගන්තිය - ජල සැපයුම සඳහා ගාස්තු සහ බදු තීරණය කිරීම.
(14) වන වගන්තිය - අදාල ආයතනයට ගැලපෙන දෙපාර්තමේන්තු පිහිටුවීමට තීරණ ගැනීමට ඇති බලය
(15) වගන්තිය - රාජ්ය ඉඩම්වල බලය
(16) වගන්තිය - ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීමේ බලය.
(21) සහ (22) වගන්තිය මගින් නීති සහ අතුරු ව්යවස්ථා සම්පාදනය කිරීමේ බලය.
1975 අංක 4 දරන ගංගා නිම්න සංවර්ධන මණ්ඩල පනත
ප්ලෙනිපොටෙන්ෂරි බලතල (plenipotentiary powers) මගින් ගංගා නිම්න සංවර්ධන මණ්ඩලයට හැකි වූයේ:
(4) වගන්තිය - නිලධාරීන් සහ සේවකයින් පත් කිරීමේ බලය
(20) වගන්තිය - අඩුවෙන් සංවර්ධිත ප්රදේශවල පරිපාලනය පිළිබඳ විශේෂ බලතල
(21) වගන්තිය - නීති රීති සම්පාදනය කිරීමේ බලය
(22) වගන්තිය - නීති සම්පාදනය කිරීමේ බලය
1978 අංක 4 දරන මහා කොළඹ ආර්ථික කොමිෂන් පනත
ප්ලෙනිපොටෙන්ෂරි බලතල ((plenipotentiary powers)) හෙවත් පූර්ණ බලතල සහිත තානාපතිවරයකුගේ බලතල මගින් මගින් මහා කොළඹ ආර්ථික කොමිෂන් සභාවට මෙසේ බලතල පැවරීය:
16 වන වගන්තිය
කොමිෂන් සභාවේ අරමුණු ක්රියාත්මක කිරීම
ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීම, බදු දීම හෝ විකිණීම
කාර්මික වතුයායවල් විකිණීම හෝ බදු දීම සඳහා පැවරීම
ව්යාපාර සමඟ ගිවිසුම් ඇති කර ගැනීම
විසර්ජන කිරීමට හැකි බලතල සහ රාජකාරී
සාමාන්ය රාජකාරි ඉටු කිරීම
17 වන වගන්තිය
(1) අධිකාරිය තුළ සහ ඉන් පිටත ඕනෑම ව්යාපාරයක් සමඟ ගිවිසුම්වලට එළඹීමට සහ B උපලේඛනයේ සඳහන් ඕනෑම නීතියකින් නිදහස් කිරීම් ලබා දීමට බලය.
25 වන වගන්තිය
(1) බැංකු කටයුතු කරගෙන යන ඕනෑම ව්යාපාරයකට බලය පැවරීමේ බලය.
(2) බැංකු ව්යාපාරයේ ක්රියාකාරිත්වය අනුමත කිරීම.
ඇමුණුම 2
ආයෝජකයින් සඳහා බදු දිරිගැන්වීම්වලට වඩා වැදගත් සාධක ලැයිස්තුව - එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්මික සංවර්ධන සංවිධානය (යුනිඩෝ) විසින් 2010 දී කරන ලද අධ්යයනයකි:
ආර්ථික ස්ථාවරත්වය
දේශපාලන ස්ථාවරත්වය
අමුද්රව්ය සඳහා වැය වන පිරිවැය
දේශීය වෙළඳපොල
නෛතික රාමුවේ විනිවිදභාවය
පුහුණු ශ්රමය ලබා ගැනීමට තිබෙන හැකියාව
කම්කරුන් සඳහා යන පිරිවැය/ වියදම්
විදේශගත කාර්ය මණ්ඩලයේ ජීවන තත්වයේ ගුණාත්මකභාවය
දේශීය සැපයුම්කරුවන් සිටීම
ද්විපාර්ශ්වික වෙළඳගිවිසුම් සහ අන්තර්ජාතික ගිවිසුම්
රටට අවශ්ය වරාය නගරය
ධනනාත් ප්රනාන්දු සහ Advocata ආයතනයේ විද්වත් සාමාජිකයින් විසිනි
කොළඹ Port City නව පරිපාලන කලාපයේ මූලික අවධානය යොමු විය යුත්තේ ව්යාපාර පහසුවෙන් කළ හැකි වඩා හොඳ ආර්ථික පරිපාලනයක් සඳහා මිස බදු සහන සහ නොමිලේ ලබාදෙන දීමනා නෙවෙයි
චීනයේ ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ මෙහෙයවූ නායක ඩෙන්ග් ෂියෝපින්ට (Deng Xiaoping), 1970 දශකයේ බරපතල ගැටලුවකට මුහුණ දෙන්න සිදු වුනා. තරුණ චීන ජාතිකයන් දහස් ගණනක් සිය ජීවිත පරදුවට තබා හොංකොං (HongKong) බලා යමින් සිටින බවට ඔහුට වාර්තා වුණ. සංක්රමණිකයන් මර්දනය කරනවා වෙනුවට ඩෙන්ග් ෂියෝපින් උත්සාහ කලා ඔවුන් චීනය හැරදා හොංකොං (HongKong) බලා සංක්රමණය වන්නේ ඇයිද යන්න තේරුම් ගැනීමට.
තරුණ චීන ජාතිකයන් මෙලෙස සංක්රමණය වන්නේ චීනයට වඩා හොංකොං හි ආර්ථික අවස්ථා වැඩි නිසා බව ඔහුට අවබෝධ වීමට වැඩි කලක් ගත වුණේ නෑ. චීනයට වඩා පහසුවෙන් ජීවත් වීමට, පහසුවෙන් ව්යාපාර කිරීමට, පහසුවෙන් රැකියා සොයා ගැනීම සහ වැඩි පඩියක් ඉපැයීමට හොංකොං (HongKong) වල වැඩි අවස්ථාවක් තිබුණා. ‘ආසියානු ටයිගර්’ (Asian Tigers) යන නාමය පටබැඳි දකුණු කොරියාව, තායිවානය, සිංගප්පූරුව සහ හොංකොං යන රටවල් වල ආර්ථිකයන් සීඝ්රයෙන් ඉහළ යාම සහ සිංගප්පූරුවේ නවීකරණය ඩෙන්ග් ෂියෝපින් ගේ සිත් ගත්තා. හොංකොං වැසියන් මෙන් සිංගප්පූරු වැසියන් බහුතරයක් චීන ජාතිකයන්. චීනයට එතරම් සම්පත් තිබියදී, චීනයට කළ නොහැකි වූ ආර්ථික දියුණුව හොංකොං (HongKong) සහ සිංගප්පූරුවට ලබා ගත හැකි වුණේ කෙසේද?
මෙයට පිළිතුර නම් මෙම රටවල චීනයට වඩා හොඳ නීති රීති සහ නිදහස් ආර්ථික පරිපාලන ක්රම තිබීමයි. ආර්ථික ක්රියාකාරකම් සම්බන්ධීකරණය කිරීමට, පුද්ගලික දේපළ ආරක්ෂා කිරීමට (Protection of property rights) සහ විදේශ සෘජු ආයෝජන (Foreign Direct Investment) සඳහා ඉඩ සැලසීමට, චීනය ‘නැවත පණගැන්වීමට’ අවශ්ය බව ඩෙන්ග් ෂියෝපින්ට අවබෝධ වුණා.
මෙය කොමියුනිස්ට් චීනයට රැඩිකල් අදහස් බව ඔහු දන සිටියා. එවකට චීනයේ මෙම ප්රතිසංස්කරණ වලට විරුද්ධ පිරිසක් ඔහුගේ පක්ෂය තුලම සිටියා. එමෙන්ම දැනට පවතින ක්රමයෙන් වැජබි සිටින පිරිස් මෙයට අනිවාර්යෙන් විරුද්ධ වෙන බව ඔහුට වැටහුනා. එම නිසා මෙම නව ආර්ථික පරිපාලන ප්රතිසංස්කරණය මලු චිනයේම ක්රියාත්මක කරන්න ගියහොත් වැඩේ වරදින බව බව ඩෙන්ග් ෂියෝපින් වටහා ගත්තා. එසේ නම් මෙම ප්රතිසංස්කරණ කුඩා පරිමාණයෙන් අත්හදා බැලීමට හොංකොං වලට ආසන්නයේ පිහිටි ෂෙන්ජෙන් නම් කුඩා ගමක් විශේෂ ආර්ථික කලාපයක් ලෙස වෙන් කොට නව විවෘත ආර්ථික ක්රමයක් එහි ක්රියාත්මක කිරීමට තීරණය කලා. එය “සමාජවාදය” වෙනුවෙන් වෙළඳපොළ ධනවාදය අත්හදා බැලීමේ ව්යාපෘතියක් ලෙස ප්රචාරණය කරනු ලැබුවා.
අද වන විට අදහ ගත නොහැකි අන්දමට මෙම ව්යාපෘතිය සාර්ථක වී තිබෙනේවා . මිනිසුන් 30,000 ට අඩු ධීවර ජනගහයක් සිටි ෂෙන්ජෙන් (Shenzhen) නගරය චීනයේ තුන්වන විශාලතම හා සීඝ්රයෙන්ම වර්ධනය වන නගරය බවට පසුගිය අවුරුදු හතළිහ තුළ පරිවර්තනය විය. එහි ආර්ථිකය ඩොලර් බිලියන 366 - එනම් ලංකාව මෙන් හතර ගුණයක් - තරම් සීග්ර වර්ධනයකට පත් වී ඇත. ඇමරිකාවේ ඇපල් ආයතනය නිපදන iphone කැලිෆෝර්නියාවේ ඩිසයින් කරත් නිපදවන්නේ ෂෙන්ජෙන් වලය. අද එම නගරය ලොකයේ ගෝලීය සැපයුම් ජාලයේ නැතුවම බැරි කොටසක් බවට පත් වී ඇත.
තවත් මෙවැනි විශේෂ ආර්ථික කලාප බොහොමයක් දැන් චීනයේ සහ ලොව පුරා පවතී.
එක්තරා අතකින් ඩෙන්ග් ෂියෝපින්ගේ (Deng Xiaoping) ගැටලුව දැන් ශ්රී ලංකාවේ ගැටලුව බවට පත්වී ඇත . ශ්රී ලංකාවේ සිට වෙනත් රටවල් වලට සසංක්රමණය වන ප්රමාණය එවකට චීනයේ තරමට නොවුවත්, ශ්රී ලංකාවේ ව්යාපාරික පරිසරය එවකට චීනයේ රජය වැන් දැඩිව පාලනය නොවුවත්, '77 මුල පිරු විවෘත වෙළඳපොළ පදනම් කරගත් ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ සියල්ලම පාහේ දැන් ඇණ හිට ඇත.
චීනයේ මෙන් ශ්රී ලංකාවේ ද පවතින තත්ත්වයෙන් ප්රතිලාභ ලබන පැලැන්තියක් වත්මන් තත්වය පවත්වා ගැනීමට වසර ගණනාවක සිට උපරිම උත්සහයක් දරමින් සිටියි.
මෙහි ප්රතිඵලය වී ඇත්තේ ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ නැංවීම සඳහා අවශ්ය ප්රතිසංස්කරණ පසුගිය වසර 15 තුළ දැක්වූ ප්රගතිය ඉතාම අල්ප වීමයි. යුද්ධයට පසු 2010 - 2012 අතර කෙටි කාලීන ආර්ථික වර්ධනයෙන් පසුව ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනය පසුබෑමට ලක් වූ අතර දැන් එය එකතැන පල් වෙමින් පවතින තත්වයකට පත්ව තිබේ.
ශ්රී ලංකාවට අත්ව ඇති මෙම කණගාටුදායක තත්වය රටක ව්යාපාර කිරීමට කොතරම් සුදුසුද, ව්යාපාර පරිසරය කාර්යක්ෂමද යන්න මනිනු ලබන විවිධ ශ්රේණිගත කිරීම් සහ දර්ශක වලින් පෙන්නුම් කරයි.
ලෝක බැංකුව විසින් අධීක්ෂණය කරනු ලබන ලෝකයේ රටවල් වල ව්යාපාර කිරීමේ පහසුව, ව්යාපාර නියාමන පරිසරය ශ්රේණිගත කරන Ease of Doing Business දර්ශකයට අනුව, ශ්රී ලංකාව රටවල් 190 කින් ශ්රී ලංකාව 99 වන ස්ථානයේ ශ්රේණිගත කර ඇත. මුල් කාලයේදී කලාපයේ ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ කිරීම අතින් පෙරමුණේ සිටි ශ්රී ලංකාව වර්තමානයේ දී ඉන්දියාව, භූතානය, නේපාලය වැනි රටවලට වඩා අද පසුපසින් සිටියි.
ශ්රී ලංකාවේ නීති පද්ධතිය දිහා බලන විට, එය ලෝකයේ අකාර්යක්ෂමතාවයකින් යුත් නීති පද්ධතිවලින් එකක් වෙයි. ලෝක බැංකුව ලෝක බැංකුවේ නීතිය බලාත්මක කිරීමට පහසුකම මනින දර්ශකයෙන් රටවල් 190 න් ශ්රී ලංකාව 164 ස්ථානයට ශ්රේණිගත කර ඇත. ලංකාවේ කොන්ත්රාත්තුවක් බලාත්මක කිරීම සඳහා (Contract Enforcement) සාමාන්යයෙන් වසර හතරකට ආසන්න කාලයක් ගතවන අතර සිංගප්පූරුවේ ඒ සදහා ගත වන්නේ මාස පහකට ආසන්න කාලයක් පමණි.
එහෙයින් විදේශීය ආයෝජකයින් තම ප්රාග්ධනය යෙදවීමට ව්යාපාර පහසුවෙන් කිරීමට හැකි ගමනාන්ත වලට කැමති වීම පුදුමයක් නොවේ. වියට්නාමය, සහ අනෙකුත් ආසියාතික රටවල් ඩොලර් බිලියන ගණන් විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගද්දී, ලංකකව ඉතාම පසුගාමී තැනකට පසු වීමට ප්රධාන සාදකයක් ලෙස මෙය හඳුන්වා දිය හැක.
කොළඹ වරාය නගරයේ අවශ්යතාවයට ප්රධාන තර්කය ද මෙය වේ . ව්යාපාර කිරීමට අපහසු වීම, ආර්ථික නිදහස මදි වීම සහ ආර්ථික අස්ථාවරත්වය, රටවල සීග්ර සංවර්ධනයට බාධකයක් වුවත් හොඳ ආර්ථික පසුබිමක් සඳහා පුළුල් ප්රතිසංස්කරණයක් ක්රියාත්මක කිරීම අතිශයින් දුෂ්කර ය. ඊට හේතුව පවතින පවතින ආර්ථික ක්රමයෙන් වාසි ලබන සීමිත පිරිස එයට ඉඩ නොදීමයි. විශේෂ පාලන කලාප (Special governance zones) ගොඩනැගීමෙන්, එම කලාප තුළ රජයට රටේ සෙසු ප්රදේශවල පවතින ගැටලු මඟහරවා ගත හැකි නව පාලන ක්රමවේදයන් අනුගමනය කළ හැකිය.
මෙම විශේෂ කලාප ව්යාපෘති සහ ක්රියාපටිපාටියන් පූර්ව අනුමත කිරීම් තුලින් සහ ඉතා කාර්යක්ෂමව අඩු කාලයකින් ක්රියාත්මක වන අධිකරණ පද්ධති සහිත “සියලු පරිපාලන සහ අවසරපත් එකම වහලක් යටින් ලබා ගැනීමේ සංකල්පය” (“one stop shops”) මත ක්රියාත්මක වේ. එමඟින් ව්යාපාර කටයුතු පහසු කිරීම තුලින් විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කරගැනීමට හැකියාව පවතිනවා.
විශේෂ ආර්ථික කලාප ශ්රී ලංකාවට අලුත් දෙයක් නොවේ. ශ්රී ලංකාවේ අපනයන කර්මාන්තයෙන් වැඩි ප්රමාණයක් ජීවත් වන්නේ රටේ පිහිටා ඇති නිදහස් වෙළඳ කලාපවල ය (Free Trade Zones). කොළඹ වරාය නගරය මේවාගෙන් වෙනස් වන්නේ ජාත්යන්තර ක්රියාකරුවෙකු විසින් කළමනාකරණය කරනු ලබන පළමු විශේෂ කලාපය වීම නිසායි. නිදහස් වෙළෙඳ කලාප මෙන් නොව, මෙය අපනයන නිෂ්පාදනය වෙනුවට ගෝලීයව වැඩ කරන සේවා අංශයේ ව්යාපාර සහ මූල්ය සේවා කේන්ද්රස්ථානයක් ලෙස දියුණු කිරීමට සැලසුම් කර ඇත.
එමෙන්ම යෝජිත නෛතික ව්යුහය මඟින් ලංකාවේ දැනට පවතින පෝට් සිටි නගරයට අදාළ නොවන නීති හතක් ලැයිස්තුගත කර ඇති අතර තවත් 14 ක් යෝජිත අධීක්ෂණ මණ්ඩලය විසින් ප්රදේශයෙන් නිදහස් කළ හැකිය. පෝර්ට් සිටි සැකසුම අණුව (Port City Master Plan) දියුණු මට්ටමේ ජීවන පහසුකම්, විනෝදාස්වාදය, මූල්ය සේවා සහ ව්යාපාර රට තුළට ගෙන ඒමට නව බලාපොරොත්තු වේ.
එහෙත් පෝට් සිටි හි සාර්ථකත්වය සහ රටට එහි ඇති වැදගත්කම ඇත්ත වශයෙන්ම රඳා පවතින්නේ එයට උසස් පරිපාලන ක්රමයක් සැපයීමට ඇති හැකියාව මත පමණි. සාර්ථක වීමට නම් පෝර්ට් සිටිහි ආයෝජකයින්ට වැඩි ආර්ථික නිදහසක් සහතික කිරීම, පැහැදිලි පුරෝකථනය කළ හැකි නීති සහිත කාර්යක්ෂම නීති පද්ධතියක් අත්යවශ්ය වේ. එය කොමසාරිස්වරුන්ගේ අභිමතය අවම කර සාධාරණ හා විනිවිද පෙනෙන නියාමන ව්යුහයකින් සමන්විය යුතු වේ. හොංකොං සහ සිංගප්පූරුව වැනි කුඩා නගර කිහිපයක් සමෘද්ධිමත් කර ඇති තීරණාත්මක ලක්ෂණ මේවායි.
රටට අවශ්ය කරන වරාය නගරය එයයි. සෘජු විදේශ ආයෝජන (FDI) සහ දක්ෂ පුද්ගලයින් ආකර්ෂණය කරන, දැනුම ව්යාප්ත කිරීමට සහ ප්රතිපත්ති අත්හදා බැලීමට සුදුසු ස්ථානයක් ලෙස උපයෝහී කළ හැකි වඩා හොඳ පාලන කලාපයකි අවශ්යතාවය රටට ඇත.
වරාය පනතේ නිශ්චිත විධිවිධාන දූරදර්ශීද යන්න ඉදිරි සතිවලදී අප රටේ විවාදයට භාජනය වනු ඇත. ශ්රේෂ්ඨාධීකරණය දැනටමත් එහි ව්යවස්ථානුකූලභාවයට අභියෝග කරන පෙත්සම් 19 ක් විභාග කර තම තීරණය ප්රකාශයට පත් කිරීමට නියමිතව ඇත. මේ ආකාරයේ ඕනෑම ව්යාපෘතියක් මෙන් මෙහි දේශපාලන හා ආර්ථික අවදානම් ද සලකා බැලිය යුතුය.
භූදේශපාලනික අවදානම කළමනාකරණය කිරීම ශ්රී ලංකාවට කල් පවතින අභියෝගයක් වනු ඇත. යල් පැන ගිය සීතල යුද්ධ මානිසිකත්වයෙන් මිදී, පුළුල් මධ්යස්ත විදේශ ප්රතිපතියක් සහ චින්තනයක අවශ්යතාවය පන නැගී ඇත.
පෝට් සිටි ව්යාපෘතියේ සාර්ථක බවට තවත් අවදානමක් වන්නේ ආර්ථික සහ වෙළදපොළේ සිදුකරන විකෘති කිරීම් ය. වරාය නගරය ක්රියාත්මක වීමෙන් පසු, ඔබේ ව්යාපාරය පිහිටා ඇත්තේ කොළඹ චෛත්ය පාරේ කුමන පැත්තේද යන්න මත පදනම්ව ව්යාපාරිකයෙකුගේ ජීවිතය බෙහෙවින් වෙනස් විය හැකිය. ඔබ එකම සම්පත් සඳහා තරඟ කරන නමුත් වෙනස් නීති හා බදු වලට මුහුණ දිය හැකිය.
බදු ප්රශ්නය ඊටත් වඩා බැරෑරුම් එකකි. ලංකාවට තම ජාත්යන්තර ණය බැඳීම් පවා පියවා ගැනීම සඳහා දැනටමත් සිටින අපහසු තත්වයක් තුල, වරාය නගරය රජයෙන් පිටතට බදු කාන්දු වන ස්ථානයක් බවට පත්වීමටද අවස්තාවක් ඇත්තේ යෝජනා කර ඇති සමහර බදු සහන නිසායි.
අවසාන වශයෙන්, කොළඹට ආසන්නව තිබියදී, පවත්නා අකාර්යක්ෂම ක්රමය තුළ වෙළදපොළ විකෘති කරමින් අධික ලාභ ලබන ප්රභූ පැලැන්තියම එම නියාමන රාමුව (Regulatory framework) අල්ලා ගැනීමේ අවදානමක් ඇත. ෂෙන්ෂෙන් වැනි සාර්ථක කලාප බීජිං වැනි බලවත් නගර වලින් දුරස් වී පැවැත්වීම අහම්භයෙන් නොවන්නේය.
මෙම අභියෝග ජය ගත හැක්කේ හොඳ නීති, වෙනස් නොවන ස්ථායි ප්රතිපත්ති සහ නිසි අධීක්ෂණයෙන් පමණි. බදු සහන සහ දීමනා ලබා දීමට වඩා හොඳ පාලනයක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම පද්ධතිය පිළිවෙලට තබා ගැනීමට උපකාරී වේ.
සත්ය වශයෙන්ම ව්යාපාර කටයුතුවල පහසුව වැඩි කරන වඩා හොඳ නීතිරීති හා කාර්යක්ෂම පද්ධති මගින් මුළු රටම පාලනය කිරීම වඩා හොඳ වේ. එනමුත් එය කිරීමට අප අපොහොසත් වී තිබේ.
වරාය නගරයට ප්රාතිහාර්යයන් කළ නොහැක. මෙය ෂෙන්ජෙන් මෙන් ඉතා විශාල කලාපයක් නොවේ. තවද එම කලාපය මෙන් වාරය නගරය භාණ්ඩ අපනයන මත පදනම් වුවක් ද නොවේ. නමුත්, මෙම කලාපය තුල සිදු කරන වෙනස්කම් සමහරක් රට තුළට නිසි ලෙස ගෙන ඒමට පෝට් සිටි උත්ප්රේරකයක් වනු ඇතැයි අපට බලාපොරොත්තු විය හැකිය.
මෙම ව්යාපෘතියම ශ්රීලංකාවේ ප්රතිපතිකරණයේ තිබන පරපතල ගැටලුව පෙන්වා දෙයි . කළ යුතු දේ ශ්රී ලංකා නායකයින් දැන සිටියද, පසුගාමී චින්තනය, දේශපාලන අවස්ථාවාදය, වෙනස් කම් වලින් අසතුටන පත් වුවන්ගේ කකුලෙන් ඇදීම සහ රාජ්ය යාන්ත්රණයේ නොහැකියාව වැනි දේ නිසා ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ කිරීමට නොහැකිව , ශ්රී ලංකාව ඉතා මන්දගාමී ආර්ථික ගමනක සිටී.
රටට සැබවින්ම අවශ්ය වන්නේ ව්යාපාර කිරීම ලෙහෙසි කරන ලාංකිකයන්ගේ ආර්ථික නිදහස වැඩි කරන ප්රතිපති මුලු රට තුලතම ක්රියාතමක කිරීමයි. වැඩි ලාංකිකයන්ට ආර්ථික ප්රතිලාබ ලබා ගත හැක්කේ එවිටයි. එය කර ගත නොහැකිව තිබෙන තත්වයක් තුල වරාය නගරය විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා කෙටිමඟක් සලසා දීමට හැකි වේ.
2021 අප්රියෙල් 30 දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්
Port City ව්යාපෘතියෙන් ලංකාවට මොකක් වෙයිද?
මුලු සමාජයේම කතාව “Port City" එක ගැන.මට මේ ලඟදි කෝච්චියෙ එන ගමනුත් ඇහුනා දෙන්නෙක් මේ ගැන ලොකු කතාවක්. කතාවෙන් තේරුනූ විදියට දෙන්නම රජයේ ආයතයක තමයි සේවය කරන්නේ.
“අපේ ඇමතිතුමා කිව්වා Port City එක හැදුවම අපේ මුලු ඔෆිස් එකම ඒකට අරං යනව කියල. එතන වැඩ කරන්න එහෙම පහසුයිලු".
එතකොට අනිත් කෙනා කියනවා
“ඔව් අනේ! මේක ඉක්මනට ඉවර කරලා ඉසුරුපායෙ තියෙන ඔක්කොම ආණ්ඩුවේ ඔෆිස් ටික ඕකට ගත්තනං වැඩ ඔක්කොම එකම තැනකින් කරගන්න පුලුවන්. දැන් අපේ ඔෆිස් වල හැරෙන්නවත් ඉඩ නැහැ. ඕකෙ එක කොටසක් රජයට වැඩ කරගන්න දුන්නනම් ලේසියි නේද අනේ!” කියල කිව්වා. කතාවෙන් තේරුණු දේ තමයි ලංකාවේබොහෝ අයට Port City සංකල්පය ගැන අදහස ඉතාම අඩුයි.
ලංකාවේ ගොඩක් අය Port City එක ගැන හිතන් ඉන්නෙ ඔෆිස් හදන්න සහ කාර්යාල සහ සාප්පු සංකීර්ණ පහසුකම් සපයන බිල්ඩිං හදන්න හදපු ඉඩමක් කියලා. හරියට Arcade එක වගේ. ඒත් ඇත්ත ඊට වඩා ගොඩක් වෙනස්.
Building සහ ඔෆිස් හදන්න ඉඩම් ඕන නම් ලංකාවේ ඕන තරම් ඉඩම් තියනවා. මුහුද ගොඩ කරල ඩොලර් බිලියන ගානනක් වියදම් කරල අලුතෙන් Port City එක හදන්න අවශ්යතාවයක් නෑ. ඉඩම් ව්යාපෘති වලට කියන්නෙ Real Estate Projects කියල. ඒ කියන්නෙ සාමාන්යයෙන් “කොළඹට ලගපාත - පිළියන්දල මඩපාත, තෙකලා විදුලිය, නල ජලය සහිත ඉඩම් පහසු මිලට” වගේ ඉඩම් විකුණන ව්යාපෘතියක් නෙවෙයි මේ Port City ව්යාපෘතිය . මේක මූල්ය නගර ව්යාපෘතියක්. මූල්ය නගරයක් (Financial City project) සහ Real Estate Project කියන්නෙ අහසට පොළව වගේ වෙනස් සංකල්ප දෙකක් . ලංකාවේ බොහෝ අය හිතන් ඉන්නෙ Port City කියන්නෙ Real Estate Project එකක් කියලා. පක්ශ විපක්ශ මන්ත්රීල වුණත් ගොඩක් හිතන් ඉන්නේ මේකට ආයොජන එන්නෙ “මේක මුහුද ගොඩ කරල හදපු ඉඩමක් නිසා ආයෝජකයෝ මුහුද බලාගෙන වැඩ කරන්න කැමති නිසා Port City එකෙන් ඉඩම් සල්ලි දීල අරගනියි” කියල තමයි.
නෑ. මේක එහෙම එකක් නෙවෙයි. ආයෝජකයන්ට මුහුද බලං වැඩ කරන්න සාප්පු සංකීර්ණ දාන්න ඉඩම් මිලදී ගන්න Project එකක් නෙවෙයි මේක.
මේකට ආයෝජකයෝඑන්නෙ මේකෙ තියෙන්නෙ වෙනම නීති පද්ධතියක් හා වෙනම පරිපාලන පද්ධතියක් නිසා. සරළව කිව්වොත් මේක වෙනම නීති තියෙන වෙනම පරිපාලන දිස්ත්රික්කයක් නිසා. අන්න ඔය කියන වෙනම නීති පද්ධතිය තමයි සරළව කියනවා නම් පාර්ලිමේන්තුවට Port City කොමිෂන් සභා පනත (Port City Commission Bill) කියල ඉදිරිපත් කරල දැන් ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ අභියෝගයට ලක් වෙලා තියෙන්නෙ.
දැන් එන ප්රශ්ණය තමයි ඇයි දැන් ලංකාවේ තියන නීති පද්ධතියට ආයෝජකයෝ එන්නෙ නැද්ද කියල. සරළම උත්තරය “කොහෙත්ම නෑ" කියන එකයි. ලංකාවෙ නීති තියෙන්නේ බිස්නස් හදන්න නෙවෙයි බිස්නස් වහල ගෙදර ඉන්න. අන්න ඒක නිසා ලංකාවට හොඳ ආයෝජකයන් එන්නෙ නෑ. ඒකයි Port City වෙනම පරිපාලන දිස්ත්රික්කයක් විදියට ඉස්සරහට ගන්න ඕන. (ඇත්තටම නම් වෙන්න ඕනේ මුළු ලංකාවේම තියෙන ව්යාපාර පහසු කරන නීතිය වැඩි වැඩියෙන් ඉදිරිපත් කරන එක. ඒක Port City එකට පමණක් සීමා කරන්න තාත්වික නෑ ලංකාවේ එහෙම නීති වෙනස් කරන්න අමාරු නිසා තමයි තෝරාගත්තු කොටසකට විතරක් මේ ව්යාපෘතිය කරන්න හදන්නේ) ඊට පස්සෙ එන ප්රශ්ණය තමයි මොනවද ඕකෙ තියෙන වෙනම නීති කියල.
ඒකටත් සරළම උත්තරය “සෑහෙන ප්රමාණයක්" කියන එක. මුලින්ම ගත්තොත් ලංකාවේ උසාවි ක්රමය. ලංකාවේ උසාවි ක්රමයට හසු වෙනවනම් ආයෝජකයන් එන්නෙ නෑ මෙහේ ව්යාපාර කරන්න. ලඟදී අධිකරණ ඇමතිතුමාම කියල තිබ්බා ලංකාවේ නඩුවක් විසදන්න (Contract enforcement) දින 1318ක් යනව කියල. අපරාධ නඩුවක් විසඳන්න අවුරුදු 9.5 ක් යනව කියල කියනවා ඔය ඉලක්කං ටික දැක්කම ආයෝජකයන් එනව නෙමෙයි, ඉන්න අයත් ලංකාව දාල යනවා. සරලව කියනවා නම් කාටහරි මිනී මැරීමක් වුනොත් අගතියට පත් පාර්ශ්වයට විසඳුමක් ලබාගන්න පුළුවන් වෙන්නෙ මියගිය කෙනාගෙ දස වර්ෂ පූර්ණ පිංකමට තමයි. ඉඩම් නඩුවක් විසඳන්නම් මං හිතන්නේ අවුරුදු විස්සක්වත් යනවා. ඒක නිසා මේ Port City එක සාර්ථක වෙන්නනම්ඕකට වෙනම අධිකරණ පද්ධතියක් ඕන. ඒකට ජාත්යන්තර මට්ටමේ විනිසුරුවන් සහ අධිකරණ ක්රමයක් ඕන. දැනට ලෝකයේම ව්යාපාර පහසුවෙන් කරන්න පුලුවන් දර්ශකයේ (Ease of doing Business Index) අපි ඉන්නෙ 99 වැනි තැන. ඒ තත්වය අනුව ව්යාපාර කරන්න කැමති කෙනෙක් ලංකාවට එන්නෙ නෑ. (ඒකෙ මනින්නෙ කොළඹ නගරයේ ව්යාපර කරන්න පුලුවන් පහසුව විතරයි.). එම දර්ශකයේ හැටියට ඉදිකිරීමක් කරන්න පර්මිට් (Constructiion Permit) එකක් ගන්න දවස් 86ක් යනව. (මාස තුනක් විතර) විදුලිය ගන්න(Getting electricity) දවස් 100ක් යනවා.
ඊට පස්සෙ දැනට ලංකාවේ නොවන පුරවැසියන්ට ලංකාවේ රැකියාවක් කරන්න බෑ. ආයෝජකයෝඑන්නෙ නෑ ලංකාවේ මිනිස්සු එක්ක විතරක් වැඩ කරන්න. මූල්ය නගරයක් කියන සංකල්පයේම තියෙන්නෙ ලෝකෙ පුරා ඉන්න රට රටවල් වල මිනිස්සු ඇවිල්ල මේ නගරයේ වැඩ කරනවා කියන එකයි. ඉතිං ඒ වෙන වෙන රටවල් වල මිනිස්සුන්ට මෙහේ රැකියා කරන්න නීති තියෙන්නෙ ඕන. වෙන වෙන රටවල් වල මිනිස්සු ලංකාවේරුපියල් වලින් පඩි ගන්නෙ නෑ. [අපේ මේ රුපියල අවප්රාමාණය වෙන විදියට ලංකාවේ මිනිස්සුවත් රුපියල් වලින් පඩි ගන්න කැමති නෑ.]
ඔවුන්ට ගෙවන්න ඕන ඩොලර් වලින්. ඒකට නීති ඕන. ඔය මුල්ය නගරයේ වැඩ කරන්න එන්නෙ හොදට සල්ලි හම්බකරන මිනිස්සු. සරලව කියනවනං දවසපුරා වැඩ කරල හොදට සල්ලි හම්බ කරල සුපිරි ජීවිත ගතකරන ලංකාවේ සහ පිටරට මිනිස්සු. ඒ අයට සුපිරි නිවාස ඕන. ඉතින් ලංකාවේ අපේ ගෙයක් හදන්න ගියාම TO (Technical officer) මහතයට පගාවක් දීල plan එක approve කරගන්නව වගේ ලයිට් ගන්න, වතුර ගන්න ටෙලිෆෝන් ගන්න මාස ගනන් කල් ගන්නවා වගේ සහ හැම එකකටම පගා ගෙවන්න ඕන මේ වගේ වෙලාව නාස්ති කරන වැඩ වලට ආයෝජකයන් එන්නෙ නෑ. ඉතිං ගොඩනැඟිලි හදන්න වෙනම නීති ඕන.
ඊට පස්සෙ ඔය මූල්ය නගරයේ වැඩ කරන්න එන වෘතිකයන්ගේ පවුල් වල අයට විනෝද වෙන්න ස්ථාන ඕන. ලංකාවේ කැසිනෝ (Casino) කියන්නෙ පවක් වුනාට ඒ මිනිස්සු විස්වාස කරන විදියට ඒක පවක් නෙවෙයි. ඉතිං ඒ මිනිස්සුන්ට කැසිනෝ, චිත්රපටි ශාල, නලගනන් වගේ විවිධ විනෝදාත්මකදේවල් අවශ්යයි. එහෙම නැත්තන් ඔය අයෝජකයන් සේවයට මිනිස්සු බඳවා ගනිද්දි කවුරුත් මෙහේ එන්න කැමති වෙන්නෙ නෑ. වෙන රටවල් වලට රැකියාවක් කරන්න පහසුකම් තියෙද්දි දුෂ්කර රටවල් වල රැකියා කරන්න එන්න වෘතිකයන් කැමති නෑ. ඊට පස්සෙ Port City මූල්ය නගරයේ රැකියා කරන්න එන වෘතිකයන්ගේ ළමයින්ට ඉගෙන ගන්න ඒ රටවල්වල ප්රමිතියේ ජාත්යන්තර පාසල් ඕන. ඒවට ඒ ප්රමිතියේ ගුරුවරු, විද්යාගාර, ක්රීඩා අවශ්යයි. ඒවට ලංකාවෙන් වගේම වෙන රටවල් වලින් මිනිස්සු එන්න ඕන. ඒ අය තමන්ගේලමයින්ව කොළඹ රාජකීය විද්යාලයට දාන්නෙ නෑ. දැනටමත් සමහර අන්තාර්ජාතික පාසල් තියනවා ඔය තා නාපතිවරුන්ගෙ සහ විදේශික රාජ්ය තාන්ත්රිකයන්ගේ දරුවන් ඉගෙන ගන්න. මාත් එකපාරක් ගිහිල්ල ඇත්තටම පුදුම වුණා මෙච්චර හොද ඉස්කෝල ලංකාවේ තියෙනවද කියල. ඉස්කෝලෙ ඇතුලෙ වෙන රටක් වගේ. විවිධ රටවල් වල ලමයි එකට ඉගෙන ගන්නේ.
ඊට පස්සෙ ඔය එන සේවකයන්ට හදිස්සියෙයේ ලෙඩක් දුකක් හැදුනොත් කොළඹ ජාතික රෝහලේ පෝලිමේඉන්න බෑ. ඒවගේම ලංකාවේ පෞද්ගලික රෝහල් හරියන්නෙත් නෑ. Mount Elizabeth හරි John Hopkins මට්ටමේ රොහලක් වෙන්න එපැයි. අපේ මැති ඇමතිලත් පොඩ්ඩක් කලන්තයක් හැදුනත් සිංගප්පූරුවේ Mount Elizabeth යන එකේ මහන්සි වෙලා සල්ලි හම්බ කරන මිනිස්සුන්ට යන්න හොඳ ඉස්පිරිතාලයක් තියෙන්නෙ එපැයි. ඒවයේ වැඩ කරන්න එන දොස්තර මහත්වරුන්ට ඉන්න හිටින්න, ඔවුන්ට විනෝද වෙන්න, ඔවුන්ගෙ පවුල්වල අයට විනෝද වෙන්නෙ වගේ ගොඩක් දේවල් ඔය නගරය ඇතුලෙ තියෙන්නෙ ඕන. හරියට ඩුබායි සහ සිංගප්පූරුව වගේ.
ඊට පස්සෙ ලංකාවෙ අධිකරණ ක්රමය හරියන්නෙ නෑ. ඒවට වෙනම අධිකරණයක් තිබ්බම ඒවට නඩු කතා කරන්න වෙනම අන්තර්ජාතික මට්ටමේ නීතිවේදීන් ඕන. මේක නිකං සුරංගනා කතාවක් වගේ වුණාට ඇත්තටම ඔය Port City වැඩේ හරියට කරොත් වෙන්නෙ ඒ වගේ වැඩක්. ඕවයේ සේවය කරන restaurant වල Chef ලගෙ ඉදල පිටරටින් ගෙන්න ගන්න වෙනවමයි. ඕකෙ දාන Japaneese Resturant එකක් උදාහරණයකට ගන්න. Japaneese කෑම හොදට උයන්න පුලුවන් ඒ රටවල් වල මිනිස්සුන්ටනෙ.
නිවාඩු දින වුණත් වෙනස් කරන්න වෙයි. ලංකාවේ නිවාඩු තියන විදියට ලෝකෙ එක්ක වැඩ කරන්න අමාරුයි. එතකොට ඔය පෝය දිනයට බාර් වහනව වගේ ඒව ඒකට අදාල නැති වෙයි.
දැන් ඊලගට එන ප් ප්රශ්නෙ මේකෙන් ලංකාවට,ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට හොදක් වෙනවද නැද්ද කියන එකයි.හොඳක් තියෙනවා. සමහර රැකියාවලට පිටරටවල් වලින් සේවකයන් ගේන එක වියදම් වැඩියි. එතකොට ලංකාවේ අදාල රැකියා කරන්න පුලුවන් අයට රැකියා අවස්ථා ඇති වෙනවා. ඔය Port City එකේ වැඩ කරන්න එන පිටරට මිනිස්සු මෙහේ තව ව්යාපර පටන් ගන්නවා. සංචාරය කරනවා. අලුත් දැනුම හුවමාරු වෙනවා. ගුවන් ගමන් අතින් අපිට වාසියි. බැංකු අතින් අපිට වාසියි. Port City එකේ වැඩ කරන්න එන සමහර අයට ඒකෙ ඇතුලෙ apartment වල ඉන්න බැරිවෙයි. එතකොට පුලුවන් අය කොළඹ අවට තියන apartment වලට එයි. අනිත් අය එතැනින් පොඩ්ඩක් ඈත පදිංචියට යයි. ඉඩම් වල මිල වැඩි වෙයි. සමහර ඉඩම් වල මිල අඩුවෙයි. ඔයවගේ විශාල පරිවර්තනයක් කරන්න පුලුවන් මේක හරියට කර ගත්තොත්. ඔය Yacht Marine එක එහෙම හදල තියෙන්නෙ මං හිතන්නෙ Port City එක ඇතුලෙම ඉන්න සුපිරි ධනවතුන්ට සහ ඔවුන්ගේ පාවිච්චියට. ධනවත් මිනිස්සුන්ගෙ ජීවන රටාවන් එහෙම තමයි. ඔවුන්ට ඔවුන්ගේම පුද්ගලික ගුවන් යානා තියෙනවා. Yacht තියෙනවා. ඒක තමයි ලෝකෙ ස්භාවය
හැබයි ආයෙත් මතක තියා ගන්න ඕන මේකට ආයෝජකයන් ගෙන්න ගන්න පුලුවන් මුහුද ගොඩකරපු නිසා නෙවෙයි. මේකේ නීති පද්ධතිය වෙනස් වුනොත් විතරයි. දැනට ලංකාවේ තියෙනෙ අධිකරණ පද්ධතියත් එක්ක, ව්යාපාර ලියාපදිංචි කරන ක්රියාවලියත් එක්ක, නිවාඩු ක්රමයත් එක්ක, කම්කරු නීති එක්ක හරිහමං ආයොජකයන් මෙහෙට ගෙන්න ගන්න අමාරුයි. පසුගිය අවුරුදු 20 ලංකාවට කොච්ච්ර ආයෝජන ඇවිල්ල තියනවද කියල බැලුවොත් ඒක බලාගන්න පුලුවන්. අපිට අවුරුද්දකට රජයට විතරක් ණය සහ පොලිය ගෙවන්න තියෙනවා ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන හතරකට වැඩිය. ඒත් අපේ විදේශ ආයෝජන තියෙන්නේ හැම ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියනයකට අඩුවෙන්.
අනිත් එක මේ අයෝජකයන්ට ලෝකෙ පුරා ඕනතරම් අවස්ථා තියනවා. ඔබ නිකමට හිතන්න ඔබේ අතේ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියනයක් තියනවනං ඔබ ඒක ලංකාවේ ආයෝජනය කරනවද, සිංගප්පුරුවේ ආයෝජනය කරනවද, ඩුබායි වල ආයෝජනය කරනවද කියල. අන්න ඒ වගේම තමයි අනිත් ආයෝජකයන්ටත්. ඔවුන්ට ඉතා පහසු අවස්ථා ලෝකෙ වටේම තියනවා.
ඉදිරි අවුරුදු කීපය ලංකාවට ඉතාම අමාරු අවුරුදු කිහිපයක්. අපේ අතේ ඉස්සරහට යන්න පුලුවන් ව්යාපෘති තුනයි තියෙන්නෙ. අපිට රටක් විදියට ඉස්සරහට යන්න විශාල අදහස් තුනක් විතරක් තියාගෙන හැරෙන්නවත් බෑ. (Google සමාගමේ Concept එකක් තියෙනවා 10X කියලා. ඒ කියන්නේ ඕනම දෙයක් විශාල පරිවර්තනයක් කරන්න ඕන නං 10% ගානෙ වැඩි දියුණු කරල හරියන්නෑ. 10 ගුණය ගානෙ වැඩි කරන්න ඕන කියල. අන්න ඒ වගේ 10X ideas තුනයි අපිට තියෙන්නෙ.
එක ව්යාපෘතියක් තමයි ලංකාවේ ඉඩම් ප්රතිසංස්කරණය සහ ජනතාවට ඉඩම් අයිතිය පැවරීම. ඒක කරන්න දෙන පාටක් නෑ. දෙවනි එක තමයි අපේ අධිකරණ පද්ධතිය ඩිජිටල්කරණය කිරීම. ඒක කරගෙන යන බව අධිකරණ ඇමතිතුමා කියල තිබ්බා. ඒත් ඒ ගැන විශ්වාසය අඩුයි ඕක අපේ නීතිවේදීන් ටිකම කඩා කප්පල් කරයි කියල හිතෙනවා. මොකද ඒකෙන් ඔවුන්ගෙ ආදායමට විශාල බලපෑමක් එල්ල වෙන නිසා. දැනට නඩු කල් යන එක නීතිඥයන්ට වාසි බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැනෙ. ( i feel like this is a bias and opinion) තුන් වැනි සහ අවසාන එක තමයි Port City ව්යාපෘතිය. අලුත් අවුරුද්දේ අපේ එකම සහ අවසාන බලාපොරොත්තුව. දැනට කියවෙන විදියට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 5ක් විතර ඉඩම් ටික විකුණල හොයාගන්න පුලුවන් කියල කියෙන එකඒත් ඉතින් හරි හමන් නීති තිබුනොත් තමයි හොද ආයෝජකයන් එන්නෙ.
ඊලගට ගොඩක් දෙනෙක් අහන දෙයක් තමයි මේ ව්යාපෘතිය පටන් ගනිද්දිම ප්රශ්ණ තිබ්බ නේද? පරිසර අධ්යයන වාර්තා තිබ්බෙ නෑ. මේකට චීනය මැදිහත් නේද?. සමාරම්භක උත්සවයෙදි චීන කොඩි දාල ලංකාවේ කොඩිය ගැලෙව්ව නේද කියල. ප්රශ්න තියනවා. නැත්තෙ නෑ. ඉංග්රීසි භාෂාවේතියනව කියමනක් “Beggars can't be choosers” කියල. දැන් අපි මේකට සල්ලි වියදම් කරල ඉස්සරහට ගිහිල්ල ඉවරයිනෙ. මේක ගොඩ දාගන්න ක්රමයක් හිතනව මිසක් දැන් ඉතින් අපිට ගොඩ කරපු ඉඩමේ වෙන කරන්න දෙයක් නැහැ. ඒක නිසා ප්රශ්න තියනවා. ඒත් ඉස්සරහට යන්න ඕන මේක ගැලපෙන විදියට හදාගෙන.
ඊලගට අහන මූලිකම ප්රශ්නය තමයි මේකෙන් දීලා තියන බදු සහන නිසා කලු සල්ලි සුදු කරන තිත්පොලක්වේවිද කියන එක. මේක ටිකක් සංකීර්ණ ප්රශ්නයයක්. පොඩි පොඩි කරුණු වලට යන්න කලින් මූලික සංකල්පය තමයි, රටක බදු ප්රමාණය සහ බදු ප්රතිශත අඩු කරලාඅය කරන බදු ප්රතිශත අතර වෙනස අඩු කරන්නඕන. සරළවම කියනවනං බදු ක්රමය සරළ වෙන්න ඕන.
දැනට ලංකාවෙ තියෙන බදු ක්රමය ආදායම් බදු දෙපාර්තුමේන්තුවටත් හොයාගන්න අමාරුයි. මගේ මිත්ර ව්යාපරිකයන්ගේ Payroll එකේ ඔය ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන් ඕන තරං මාසෙ ගානෙ පඩි අරගෙන ඉන්නවා. බදු ක්රමය සංකීර්ණ නිසා ව්යාපාර කරන මනුස්සයන්ට ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවේ විවිධකතා අහනවට වඩා ලෙසියි ඒකෙ මනුස්සයෙක්ට මාසෙකට ගාණක් දීල වැඩේ කර ගන්න එක. ඒක නිවැරදි නෑ. ඒත් සංකීර්න බදු ක්රමයක් තිබ්බම මහපොළවේ සිදුවන යථාර්තය ඒක තමයි.
ආනයන බදුත් එහෙමයි. දැනට ලංකාවෙ තියෙන ආදායම් බදු සමීකරණය ගණිතය හදාරලා තියන කෙනෙක්ටත් තේරුම්ගන්න අමාරුයි. මම එක පාරක් හිටපු සැසියක හාවඩ් (Harvard) විශ්වවිද්යාලයේ මහාචාර්යවවරයෙක් කිව්වා ලෝකේවටේ ගියත් එයත් අපේ බදු වල තියන සමහර ඉංග්රීසි වචන පලවෙනි වතාවට ඇහුවේ කියලා. Port and Airpot Levy (PAL), VAT, CESS, SCL, Para Tariff කියල ඕවා එක උඩ එක බදු වැදිලාසම්පූර්ණයෙන් ප්රශ්නයසංකීර්ණ කරල තියෙන්නේ
ආනයන අපනයන කරන්නේ සාමාන්ය මිනිස්සු. ඒ මිනිස්සුන්ට ගණිතයෙන් ආචාර්ය උපාධියක් නැහැ. ඉතිං සාමාන්යයෙන්ආනයනය කරන මනුස්සයෙක්ට රේගුවට පගාවක් දීල බදු වලින් පැනල එන එක ලේසියි ඕක තේරුම් ගන්න උත්සහ කරනවට වඩා. අන්න එකයි ලංකාවට බදු ආදායම අඩු වෙන්නෙ. ඕක 5%, 10%, 15% කියලා කොටස් තුනකට සරලව තිබ්බනම් ආනයනය කරන මනුස්සයෙකුටඔය බද්ද ගෙවල නීත්යානුකූල විදියට බඩු ගේන එක ලේසියි පගා දෙනවට වඩා. ඉතිං Port City බදු තර්කයත් ඒ වගේමයි. තෝරාගත්තු අයට බදු සහන දෙනවට වඩා ගැලපෙන්නේ මුලු ලංකවටම සරළ බදු ක්රමයක් හදුන්වලා දීම. එතකොට බදු ආදායම වැඩිවෙයි නිකම්ම
අනිත් එක තමයි හොඳද ව්යාපාරසහ ආයෝජකයන් බදු වලින් පැනල යන්න බලාගෙන අපේ වගේ රටවල් වල ආයෝජනය කරන්න එන්නෙ නෑ. පිටරට ඉන්න අය දන්නවා ඇමරිකාවේ, ඩෙන්මාකයේ, ඔස්ට්රේලියවේ වගේ රටවල් වල අපිට වඩා බදු සෑහෙන වැඩියි. ඒත් ආයෝජකයන් ඒ රටවල් වලට පොර කකා යන්නේ. ආයෝජකයන් විතරක් නෙවෙයි, ලංකාවෙ කොල්ලො කෙල්ලො බෝට්ටුවෙනුත් යනවා, කියන තරං බදු ගෙවන්නං PR එක දෙන්න කියලා. වැදගත්වෙන්නෙ බදු සහන වලට වඩා ආර්ථික සහ දේශපාලනිකප්රතිපත්තිවල ස්ථාවර බව වගේම ලාභ උපයන්න පුලුවන් හැකියාව. ඒක නිසා මේක අපි ලෝකෙට විකුණන්න ඕන බදු අය කරන්නේ නැති මධ්යස්ථානයක් විදියට වඩා පහසුවෙන් ව්යාපාර කරන්න පුළුවන් නගරයක් විදියට. අපි ඕගොල්ලොන්ට ඉඩම් දෙනවා, බදු ගෙවන්න එපා වගේ කතන්දර හොද ආයෝජකයන්ට වැඩක් නෑ. ඔවුන්ට තියන ලොකුම ප්රශන්නය බදු ගෙවන එක නෙවෙයි, ලාභ උපයන එක. ලාභයක් ඉපැයුවාම තමයි බද්දක් ගෙවන්නෙ. ඒකත් අපි හිතේ තියා ගන්න ඕන.
අනික ඔය බදු මුදල් ගොඩක් එකතු කරා කියල අපේ රජයන් වැඩක් ඇති දේවල් කරන්නෙ නෑනේ ඔය බදු මුදල් වලින්. කරන්නෙ ලොකු කොමිස් කුට්ටියක් හම්බවෙන ව්යාපෘති විතරයි. වැඩි හරියක් ව්යාපෘති අපිට වැඩකුත් නෑ රටට වැඩකුත් නෑ.
ඊලගට මේකෙ බලන්න ඕන භූ දේශපාලනය (Geo politics). මට පේන හැටියට අපි චීනය මත විතරක් යැපුනොත් අපිට යන එනමක් නැති වෙනවා. සාමාන්යයෙන්ආයෝජන වල මූලිකම නීතිය තමයි “Don’t put all your eggs in one basket” කියන්නෙ. අපේ මුලු ලෝකයම අපිට චීනය වුණාට චීනයට ඔවුන්ගේ ලෝකයම අපි නෙවෙයි. ඒ නිසා මේ Port City එකට ඉන්දියාවෙන්, ඇමරිකාවෙන් සහ මැද පෙරදිගින් ආයෝජන ගෙනාවොත් විතරයි මේක ස්ථාවර වෙන්නෙ. චීනය ආයෝජනය කල පමණිනින් මේක සාර්ථක ව්යාපෘතියක් වෙන්නෙ නෑ. අපි හැම රටකටම සහ ලෝකෙටම ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගන්න පුලුවන් තැනක් බවට මේක පරිවර්තනය කර ගැනීමෙ අත්යාවශ්යයි.
අවසානයට හැමෝටම තියෙන ප්රශ්නය තමයි මේක ලංකාවේ භෞමික අඛණ්ඩතාවයට සහ ස්වයිරීත්වයට බලපානෙ කොහොමද කියල. වෙනම උසාවි, වෙනම ඉස්කෝල, වෙනම රෝහල්, වෙනම නීති වුණාම වෙනම රටක් වෙනව නේද කියල. ඒ ප්රශ්නයට අදිකරණයෙන් පිළිතුරක් ලැබෙනකං අපිට බලන්ඉන්න වෙනවා. අනිවාර්යෙන්මදැනට රටේ තිබෙන නීති වලට අනුකූලව තමයි ව්යාපෘතිය සිදු වෙන්න ඕන.
Port City ව්යාපෘතිය හරහා ඇත්තටම වෙන්නෙ ලංකාවේ ඒකාධිකාරයක් තියන් ඉන්න සමහර වෘත්තිකයන් අන්තර්ජාතිකව වශයෙන් තරඟකාරීත්වයටමුහුණ දෙනවා. ඒ තරඟකාරීත්වයට අකමැති පිරිස් බොහෝ වෙලාවට මේකට විරුද්ධ වෙනවා. නීතිඥයන්, වෛද්යවරුන් වගේම බොහෝ වෘත්තීන් අන්තර්ජාතික තරඟකාරීත්වයට මුහුණදීම නිසා අභියෝගයට ලක්වෙනවා. ලංකාවට ඉස්සරහට යන්න අවශ්ය නම් අපි හැමෝටම ඒ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න වෙනවාමයි. සිංගප්පූරු නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමට අකැමැති බොහෝ දෙනෙක් කියපු දෙයක් තමා සිංගප්පූරුවෙන් මිනිස්සු මෙහෙ වැඩ කරන්න ආවොත් අපිට කරන්න රස්සා කොහෙද කියලා. එකේ වක්රාකාර අර්ථයතමයි කොම්පැනියක අපේ රටේ කෙනෙකුයි සිංගප්පූරුවේ කෙනෙකුයි සම්මුඛ පරීක්ෂණයට භාජනය කළොත් සිංගප්පූරුවේ කෙනාව රස්සාවට ගන්නවා මොකද අපිට තරග කරන්න අමාරු නිසා.
මේකෙ අර්ථය ලංකාවේ අපිට බෑ කියන එක නෙවෙයි. ලංකාවේ අපිට පුළුවන්. නමුත් අපිට පුළුවන් වෙන්නේ අපි තරඟයට මුහුණ දුන්නොත් විතරයි. ජයග්රහණයට සහ පරාජයට දෙකටම මුණ දෙන්න වෙනවා. ලෝක කුසලානයක් දිනන්නනං පුළුවන් තරම් තරඟ කරන්න ඕන. හැංගි හැංගි ඉඳලා ලෝක කුසලානයක් දිනන්න බැහැ.
2021 අප්රියෙල් 23 දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්