Port City ව්‍යාපෘතියෙන් ලංකාවට මොකක් වෙයිද?

මුලු සමාජයේම කතාව “Port City" එක ගැන.මට මේ ලඟදි කෝච්චියෙ එ​න ගමනුත් ඇහුනා දෙන්නෙක් මේ ගැන ලොකු කතාවක්. කතාවෙන් තේරුනූ විදියට දෙන්නම රජයේ ආයතයක තමයි සේවය කරන්නේ.

“අපේ ඇමතිතුමා කිව්වා Port City එක හැදුවම අපේ මුලු ඔෆිස් එකම ඒකට අරං යනව කියල. එතන වැඩ කරන්න එහෙම පහසු​යිලු". 

එතකොට අනිත් කෙනා කියනවා 

“ඔව් අනේ! මේක ඉක්මනට ඉවර කරලා ඉසු​රුපායෙ තියෙන ඔක්කොම ආණ්ඩුවේ ඔෆි​ස් ටික ඕකට ගත්තනං වැඩ ඔක්කොම එකම තැනකින් කරගන්න පුලුවන්. දැන් අපේ ඔෆිස් වල හැරෙන්නවත් ඉඩ නැහැ. ඕකෙ එක කොටසක් රජයට වැඩ කරගන්න දුන්නනම් ලේසියි නේද අනේ!” කියල කිව්වා. කතාවෙන් තේරුණු දේ තමයි ලංකාවේබොහෝ අයට  Port City සංකල්ප​ය ගැන අදහස ඉතාම අඩුයි. 

ලංකාවේ ගොඩක් අය Port City එක  ගැන හිතන් ඉන්නෙ ඔෆිස් හදන්න සහ කාර්යාල සහ සාප්පු සංකීර්​ණ පහසුකම් සපයන බිල්ඩිං හදන්න හදපු ඉඩමක් කියලා. හරියට Arcade එක වගේ.  ඒත් ඇත්ත ඊට වඩා ගොඩක් වෙනස්. 

Building සහ ඔෆිස් හදන්න ඉඩම් ඕන නම් ලංකාවේ  ඕන තරම් ඉඩම් තියනවා. මු​හුද ගොඩ කරල ඩොලර් බිලියන ගානනක් වියදම් කර​ල අලුතෙන් Port City එක හදන්න අවශ්‍යතාවයක් ​නෑ. ඉඩම් ව්‍යාපෘති වලට කියන්නෙ Real Estate Projects කියල. ඒ කියන්නෙ සාමාන්‍යයෙන් “කොළඹ​ට ලගපාත - පිළියන්දල මඩපාත, තෙකලා විදුලිය, නල ජලය සහිත ඉඩම් පහසු මිල​ට” වගේ ඉඩම් විකුණන ව්‍යාපෘතියක් නෙවෙයි  මේ Port City ව්‍යාපෘති​ය . මේක මූල්‍ය නගර ව්‍යාපෘතියක්. මූල්‍ය නගරයක් (Financial City project) සහ Real Estate Project කියන්නෙ අහසට පොළව වගේ  වෙනස් සංකල්ප දෙකක් . ලංකාවේ  බොහෝ අය හිතන් ඉන්නෙ Port City කියන්නෙ Real Estate Project එකක් කියලා. පක්ශ විපක්ශ මන්ත්‍රීල වුණත් ගොඩක් හිතන් ඉන්නේ මේක​ට ආයොජන එන්නෙ “මේක මු​හුද ගොඩ කරල හදපු ඉඩමක් නිසා ආයෝජකයෝ මු​හුද බලාගෙන වැඩ කරන්න කැමති නිසා Port City  එකෙන් ඉඩම් සල්ලි දීල අරගනියි” කියල තමයි.

නෑ. මේක එහෙම එකක් නෙවෙයි. ආයෝජකයන්ට මුහුද බලං වැඩ කරන්න සාප්පු සංකීර්ණ දාන්න ඉඩම් මිලදී ගන්න Project එකක් නෙවෙයි මේක. 

මේකට ආයෝජකයෝඑන්නෙ මේකෙ තියෙන්නෙ වෙනම නීති පද්ධතියක් හා වෙනම පරිපාලන පද්ධතියක්  නිසා. සරළව කිව්වොත් මේක වෙනම නීති තියෙන වෙනම පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කයක් නිසා. අන්න ඔය කියන වෙනම නීති පද්ධතිය තමයි සරළව කියනවා නම් පාර්ලිමේන්තුවට Port City  ​කොමිෂන් සභා පනත (Port City Commission Bill) කියල ඉදිරිපත් කරල දැන්  ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අභියෝගයට ලක් වෙලා තියෙන්නෙ. 

දැන් එන ප්‍රශ්ණය තමයි ඇයි දැන් ලංකාවේ තියන නීති පද්ධතියට ආයෝජකයෝ එන්නෙ නැද්ද කියල. සරළම උත්තරය “කොහෙත්ම නෑ" කියන එකයි. ලංකාවෙ නීති තියෙන්නේ බිස්නස් හදන්න නෙවෙයි බිස්නස් වහල ගෙදර ඉන්න. අන්න ඒක නිසා ලංකාවට හොඳ ආයෝජකයන් එන්නෙ නෑ. ඒකයි Port City වෙනම පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කයක් විදියට ඉස්සරහට ගන්න ඕන. (ඇත්තටම නම් වෙන්න ඕනේ මුළු ලංකාවේම තියෙන ව්‍යාපාර පහසු කරන නීතිය වැඩි වැඩියෙන් ඉදිරිප​ත් කරන එක. ​ඒක Port City  එකට පමණක් සීමා කරන්න තාත්වික නෑ ලංකාවේ එහෙම නීති වෙනස් කරන්න අමාරු නිසා තමයි තෝරාගත්තු  කොටසකට විතරක් මේ ව්‍යාපෘති​ය කරන්න හදන්නේ) ඊට පස්සෙ එන ප්‍රශ්ණය තමයි මොනවද ඕකෙ තියෙන වෙනම නීති කියල. 

ඒකටත් සරළම උත්තරය “සෑහෙන ප්‍රමාණයක්" කියන එක. මුලින්ම ගත්තොත් ලංකාවේ උසාවි ක්‍රමය. ලංකාවේ උසාවි ක්‍රමයට හසු වෙනවනම් ආයෝජකයන් එන්නෙ නෑ මෙහේ ව්‍යාපාර කරන්න. ලඟදී අධිකරණ ඇමතිතුමාම කියල තිබ්බා ලංකාවේ නඩුවක් විසදන්න (Contract enforcement) දින 1318ක් යනව කියල. අපරාධ නඩුවක් විසඳන්න  අවුරුදු 9.5 ක් යනව කියල කියනවා ඔය ඉලක්කං ටික දැක්කම ආයෝජකයන් එනව නෙමෙයි, ඉන්න අයත් ලංකාව දාල යන​වා. සරලව කියනවා නම් කා​ටහරි  මිනී මැරීමක් වුනොත් අගතිය​ට පත් පාර්ශ්වයට විසඳුමක් ලබාගන්න පුළුවන් වෙන්නෙ මියගිය කෙනාගෙ දස වර්ෂ පූර්ණ  පිංකමට තමයි.  ඉඩම් නඩුවක් විසඳන්නම් මං හිතන්නේ අවුරුදු විස්සක්වත් යනවා. ඒක නිසා මේ Port City  එක සාර්ථක වෙන්නනම්ඕකට වෙනම  අධිකරණ පද්ධතියක් ඕන.  ඒකට ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ විනිසුරුවන් සහ අධිකරණ ක්‍රමයක් ඕන. දැනට ලෝකයේම ව්‍යාපාර පහසුවෙන් කරන්න පුලුවන් දර්ශකයේ (Ease of doing Business Index) අපි ඉන්නෙ 99 වැනි තැන. ඒ තත්වය අනුව ව්‍යාපාර කරන්න කැමති කෙනෙක් ලංකාවට එන්නෙ ​නෑ. (ඒකෙ  මනින්නෙ කොළඹ නගරයේ ව්‍යාපර කරන්න පුලුවන් පහසුව විතරයි.). එම දර්ශකයේ හැටියට ඉදිකිරීම​ක් කරන්න පර්මිට් (Constructiion Permit)  එකක් ගන්න දවස් 86ක් යනව. (මාස තුනක් විතර) විදුලිය ගන්න(Getting electricity) දවස් 100ක් යනවා. 

ඊට පස්සෙ දැනට ලංකාවේ නොවන පුරවැසියන්ට ලංකාවේ රැකියාවක් කරන්න බෑ. ආයෝජකයෝඑන්නෙ නෑ ලංකාවේ මිනිස්සු එක්ක විතරක් වැඩ කරන්න. මූල්‍ය නගරයක් කියන සංකල්පයේම තියෙන්නෙ ලෝකෙ පුරා ඉන්න රට රටවල් වල මිනිස්සු ඇවිල්ල මේ නගරයේ වැඩ කරනවා කියන එකයි. ඉතිං ඒ වෙන වෙන රටවල් වල මිනිස්සුන්ට මෙහේ රැකියා කරන්න නීති තියෙන්නෙ ඕන. වෙන වෙන රටවල් වල මිනිස්සු ලංකාවේරුපියල් වලින් පඩි ගන්නෙ නෑ. [අපේ මේ රුපියල අවප්‍රාමාණය වෙන විදියට ලංකාවේ මිනිස්සුවත් රුපියල් වලින් පඩි ගන්න කැමති නෑ.] 

ඔවුන්ට ගෙවන්න ඕන ඩොලර් වලින්. ඒකට නීති ඕන. ඔය මුල්‍ය නගරයේ වැඩ කරන්න එන්නෙ හොදට සල්ලි හම්බකරන මිනිස්සු. සරලව කියනවනං දවසපුරා වැඩ කරල හොදට සල්ලි හම්බ කරල සුපිරි ජීවිත ගතකරන ලංකාවේ සහ පිටරට මිනිස්සු. ඒ අයට සුපිරි නිවාස ඕන. ඉතින් ලංකාවේ අපේ ගෙයක් හදන්න ගියාම TO (Technical officer) මහතයට පගාවක් දීල plan  එක approve  කරගන්නව වගේ ලයිට් ගන්න, වතුර ගන්න ටෙලිෆෝන් ගන්න මාස ගනන් කල් ගන්නවා වගේ සහ හැම එකකටම පගා ගෙවන්න ඕන  මේ වගේ වෙලාව නාස්ති කරන වැඩ වලට ආයෝජකයන්  එන්නෙ නෑ. ඉතිං ගොඩනැඟිලි හදන්න වෙනම නීති ඕන. 

ඊට පස්සෙ ඔය මූල්‍ය නගරයේ වැඩ කරන්න එන වෘතිකයන්ගේ පවුල් වල අයට විනෝද වෙන්න  ස්ථාන ඕන. ලංකාවේ කැසිනෝ (Casino) කියන්නෙ පවක් වුනාට ඒ මිනිස්සු විස්වාස කරන විදියට ඒක පවක් නෙවෙයි. ඉතිං ඒ මිනිස්සුන්​ට කැසිනෝ, චිත්‍රපටි ශාල, නලගනන් වගේ විවිධ විනෝදාත්මකදේවල් අවශ්‍යයි. එහෙම නැත්තන් ඔය අයෝජකයන් සේවය​ට මිනිස්සු බඳවා  ගනිද්දි කවුරුත් මෙහේ එන්න කැමති  වෙන්නෙ නෑ. වෙන රටවල් වලට රැකියාවක් කරන්න පහසුක​ම් තියෙද්දි දුෂ්කර රටවල් වල රැකියා කරන්න එන්න වෘතිකයන් කැමති නෑ.  ඊට පස්සෙ  Port City මූල්‍ය නගරයේ රැකි​යා කරන්න එන වෘතිකයන්​ගේ ළමයින්ට ඉගෙන ගන්න ඒ රටවල්වල ප්‍රමිතියේ ජාත්‍යන්තර පාසල් ඕන. ඒවට ඒ ප්‍රමිතියේ ගුරුවරු, විද්‍යාගාර, ක්‍රීඩා අවශ්‍යයි. ඒවට ලංකාවෙන් වගේම වෙන රටවල් වලින් මිනිස්සු එන්න ඕන. ඒ අය තමන්ගේලමයින්ව කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයට දාන්නෙ නෑ. දැනටමත් සමහර අන්තාර්ජාතික පාසල් තියනවා ඔය තා නාපතිවරුන්ගෙ සහ විදේශික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයන්ගේ දරුවන් ඉගෙන ගන්න. මාත් එකපාරක් ගිහිල්ල ඇත්තටම පු​දුම වුණා මෙච්චර හොද ඉස්කෝල ලංකාවේ  තියෙනවද කියල. ඉස්කෝලෙ ඇතුලෙ වෙන රටක් වගේ. විවිධ රටවල් වල ලමයි එකට ඉගෙන ගන්නේ.

ඊට පස්සෙ ඔය එන සේවකයන්ට හදිස්සියෙයේ ලෙඩක් ​දුකක් හැදුනොත් කොළ​ඹ ජාතික රෝහලේ පෝලිමේඉන්න බෑ. ඒවගේම ලංකාවේ  පෞද්ගලික රෝහල් හරියන්නෙත් නෑ. Mount Elizabeth හරි John Hopkins මට්ටමේ රොහලක් වෙන්න එ​පැයි. අපේ මැති ඇමතිලත් පොඩ්ඩක් කලන්තයක් හැදුන​ත් සිංගප්පූරුවේ Mount Elizabeth  යන එකේ මහන්සි වෙලා සල්ලි හම්බ කරන මිනිස්සුන්ට යන්න හොඳ ඉස්පිරිතාලයක් තියෙන්නෙ එපැයි. ඒවයේ වැඩ කරන්න එන දොස්තර මහත්වරුන්ට ඉන්න හිටින්න, ඔවුන්ට විනෝද වෙන්න, ඔවුන්ගෙ පවුල්වල අයට විනෝද වෙන්නෙ වගේ ගොඩක් දේවල් ඔය නගරය ඇතුලෙ තියෙන්නෙ ඕන. හරියට ඩුබායි සහ සිංගප්පූරුව වගේ. 

ඊට පස්සෙ ලංකාවෙ  අධිකරණ ක්‍රමය හරියන්නෙ නෑ. ඒවට වෙනම  අධිකරණයක් තිබ්බම ඒවට නඩු කතා කරන්න වෙනම අන්තර්ජාතික මට්ටමේ නීතිවේදීන් ඕන. මේක නිකං සුරංගනා කතාවක් වගේ වුණාට ඇත්තටම ඔය Port City වැඩේ හරියට කරොත් වෙන්නෙ ඒ වගේ වැඩක්. ඕවයේ සේවය කරන restaurant වල Chef ලගෙ ඉදල පිටරටින් ගෙන්න ගන්න වෙනවමයි. ඕකෙ දාන Japaneese Resturant  එකක් උදාහරණයකට ගන්න. Japaneese කෑම හොදට උයන්න පුලුවන් ඒ රටවල්  වල මිනිස්සුන්ටනෙ. 

නිවාඩු දින වුණත් වෙනස් කරන්න වෙයි. ලංකාවේ නිවාඩු තියන විදියට ලෝකෙ එක්ක වැඩ කරන්න අමාරු​යි. එතකොට ඔය පෝය දිනයට බාර් වහනව වගේ ඒව ඒකට අදාල නැති වෙයි. 

දැන් ඊලගට එන ප්‍ ප්‍රශ්නෙ මේකෙන් ලංකාවට,ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට හොදක් වෙනවද නැද්ද කියන එකයි.හොඳක් තියෙනවා. සමහර රැකියාවලට පිටරටවල් වලින් සේවකයන් ගේන එක වියදම් වැඩියි. එතකොට ලංකාවේ අදාල රැකියා කරන්න පුලුවන් අයට රැකියා  අවස්ථා ඇති වෙනවා. ඔය Port City එකේ වැඩ කරන්න එන පිටරට මිනිස්සු මෙහේ තව ව්‍යාපර පටන් ගන්නවා. සංචාරය කරනවා. අලුත් දැනුම හුවමාරු වෙනවා. ගුවන් ග​මන් අතින් අපිට වාසියි.  බැංකු අතින් අපිට වාසියි.  Port City එකේ වැඩ කරන්න එන සමහර අයට ඒකෙ ඇතුලෙ apartment වල ඉන්න බැරිවෙයි. එතකොට පුලුවන් අය කොළඹ අවට තියන apartment වලට එයි. අනිත් අය එතැනින් පොඩ්ඩක් ඈත පදිංචියට යයි. ඉඩම් වල මිල වැඩි වෙයි. සමහර ඉඩම් වල මිල අඩුවෙයි. ඔයවගේ විශාල පරිවර්තනයක් කරන්න පුලුවන් මේක හරියට කර ගත්තොත්. ඔය Yacht Marine එක එහෙම හදල තියෙන්නෙ මං හිතන්නෙ Port City එක ඇතුලෙම ඉන්න සුපිරි  ධනවතුන්ට ස​හ ඔවුන්ගේ පාවිච්චියට. ධනවත් මිනිස්සුන්ගෙ ජීවන රටාවන් එහෙම තමයි. ඔවු​න්ට ඔවුන්ගේ​ම පුද්ගලික ගුවන් යානා තියෙනවා. Yacht  තියෙනවා. ඒක තමයි ලෝකෙ ස්භාවය

හැබයි ආයෙත් මතක තියා ගන්න ඕන මේකට ආයෝජකයන් ගෙන්න ගන්න පුලුවන් මු​හුද ගොඩකරපු නිසා නෙවෙයි. මේකේ නීති පද්ධතිය වෙනස් වුනොත් විතරයි. දැනට ලංකාවේ තියෙනෙ  අධිකරණ පද්ධතියත් එක්ක, ව්‍යාපාර ලියාපදිංචි කරන ක්‍රියාවලියත් එක්ක, නිවාඩු ක්‍රමයත් එක්ක, කම්කරු නීති එක්ක හරිහමං ආයොජකයන් ​මෙහෙට ගෙන්න ගන්න අමාරුයි. පසුගිය අවුරුදු 20 ලංකාවට කොච්ච්ර ආයෝජන ඇවිල්ල තියනවද කියල බැලුවොත් ඒක බලාගන්න පුලුවන්. අපිට අවුරුද්දකට රජයට  විතරක් ණය සහ පොලිය ගෙවන්න තියෙනවා ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන හතරකට වැඩිය. ඒත් අපේ විදේශ ආයෝජන තියෙන්නේ හැම ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියනයකට අඩුවෙන්. 

අනිත් එක මේ අයෝජකයන්ට ලෝකෙ පුරා ඕනතර​ම්  අවස්ථා තියනවා. ඔබ නිකමට හිතන්න ඔබේ අතේ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියනයක් තියනවනං ඔබ ඒක ලංකාවේ ආයෝජනය කරනවද, සිංගප්පුරු​වේ ආයෝජනය කරනවද, ඩුබායි වල ආයෝජනය කරනවද කියල. අන්න ඒ වගේම තමයි අනිත් ආයෝජකයන්ටත්. ඔවුන්ට ඉතා පහසු  අවස්ථා ලෝකෙ වටේම තියනවා. 

ඉදිරි අවුරුදු කීපය ලංකාවට ඉතාම අමාරු අවුරුදු කිහිපයක්. අපේ අතේ ඉස්සරහට යන්න පුලුවන් ව්‍යාපෘති තුනයි තියෙන්නෙ. අපිට රටක් විදියට ඉස්සරහට යන්න විශාල අදහස් තුනක් විතරක් තියාගෙන හැරෙන්නවත් ​බෑ. (Google සමාගමේ Concept එකක්  තියෙනවා 10X කියලා.  ඒ කියන්නේ  ඕනම දෙයක්  විශාල පරිවර්තනයක් කරන්න ඕන නං  10% ගානෙ වැඩි දියුණු කරල හරියන්නෑ. 10 ගුණය ගානෙ වැඩි කරන්න ඕන කියල. අන්න ඒ වගේ 10X ideas  තුනයි අපිට  තියෙන්නෙ.

එක ව්‍යාපෘතියක් තම​යි  ලංකාවේ  ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණය සහ ජනතාවට ඉඩම් අයිතිය පැවරීම. ඒක කරන්න දෙන පාටක් නෑ.  දෙවනි එක තමයි අපේ  අධිකරණ පද්ධතිය ඩිජිටල්කරණය කිරීම. ඒක කරගෙන යන බව  අධිකරණ ඇමතිතුමා කියල තිබ්බා. ඒත් ඒ ගැන විශ්වාසය අඩුයි ඕක අපේ නීතිවේදීන් ටිකම කඩා කප්පල් කරයි කියල හිතෙනවා. මොක​ද ඒකෙන් ඔවුන්ගෙ ආදායමට විශාල බලපෑමක් එල්ල වෙන නිසා. දැනට නඩු කල් යන එක නීතිඥයන්ට වාසි බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැනෙ.  ( i feel like this is a bias and opinion)  තුන් වැනි සහ අවසාන එක තමයි Port City ව්‍යාපෘතිය. අලුත් අවුරුද්දේ අපේ එකම සහ අවසාන බලාපොරොත්තුව. දැනට කියවෙන විදියට ඇමරිකා​නු ඩොලර් බිලියන 5ක් විතර ඉඩම් ටික විකුණල හොයාගන්න පුලුවන් කියල  කියෙන එකඒත් ඉතින් හරි හමන් නීති තිබුනොත් තමයි හොද ආයෝජකයන් එන්නෙ. 

ඊලගට ගොඩක් දෙනෙක් අහන දෙයක් තමයි මේ ව්‍යාපෘතිය පටන් ගනිද්දිම ප්‍රශ්ණ තිබ්බ නේද? පරිසර අධ්‍යයන වාර්තා තිබ්බෙ නෑ. මේකට චීනය මැදිහත් නේද?. සමාරම්භක උත්සවයෙදි චීන කොඩි දාල ලංකාවේ කොඩිය ගැලෙව්ව නේද කියල. ප්‍රශ්න තියනවා. නැත්තෙ නෑ. ඉංග්‍රීසි භාෂාවේතියනව කියමනක් “Beggars can't be choosers” කියල. දැන් අපි මේකට සල්ලි වියදම් කරල ඉස්සරහට ගිහිල්ල ඉවරයිනෙ. මේක ගොඩ දාගන්න ක්‍රමයක් හිතනව මිසක් දැන් ඉතින් අපිට ගොඩ කරපු ඉඩමේ වෙන කරන්න දෙයක් නැ​හැ.  ඒක නිසා ප්‍රශ්න තියනවා.  ඒත් ඉස්සරහට යන්න ඕන මේක ගැලපෙන විදියට හදාගෙ​න.

ඊලගට අහන මූලිකම ප්‍රශ්නය තමයි මේකෙන් දීලා තියන බදු සහන නිසා කලු සල්ලි සුදු කරන තිත්පොලක්වේවිද කියන එක. මේක ටිකක් සංකීර්ණ  ප්‍රශ්නයයක්. පොඩි පොඩි කරුණු වලට යන්න කලින් මූලික සංකල්පය තමයි, රටක බදු ප්‍රමාණය සහ බදු ප්‍රතිශත අඩු කරලාඅය කරන බදු ප්‍රතිශත අතර වෙනස අඩු කරන්නඕන. සරළවම කියනවනං බදු ක්‍රමය සරළ වෙන්න ඕන. 

දැනට ලංකාවෙ තියෙන බදු ක්‍රමය ආදායම් බදු ​දෙපාර්තුමේන්තුවටත් හොයාගන්න අමාරුයි. මගේ මිත්‍ර ව්‍යාපරිකයන්ගේ Payroll එකේ ඔය ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවේ   නිලධාරීන් ඕන තරං මාසෙ ගානෙ පඩි අරගෙන ඉන්නවා. බදු ක්‍රමය සංකීර්ණ නිසා ව්‍යාපාර කරන මනුස්සයන්ට ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවේ විවිධක​තා අහනවට වඩා ලෙසියි ඒකෙ මනුස්සයෙක්ට මාසෙකට ගාණක් දීල වැඩේ කර ගන්න එක. ඒක නිවැරදි නෑ. ඒත් සංකීර්න බදු ක්‍රමයක් තිබ්බ​ම මහපොළවේ සිදුවන යථාර්තය ඒක තම​යි. 

ආනයන බදුත් එහෙමයි. දැන​ට ලංකාවෙ තියෙන ආදායම් බදු සමීකරණය ගණිතය හදාරලා  තියන කෙනෙක්ටත් තේරුම්ගන්න අමාරු​යි. ම​ම එක පාරක් හිටපු සැසිය​ක හාවඩ් (Harvard) විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්යවවරයෙක් කිව්වා ලෝකේවටේ ගියත් එයත් අපේ බ​දු වල තියන සමහර ඉංග්‍රී​සි වචන පලවෙනි වතාවට ඇහුවේ කියලා. Port and Airpot Levy (PAL), VAT, CESS, SCL, Para Tariff කියල ඕවා එක උඩ එක බදු වැදිලාසම්පූර්ණයෙන් ප්‍රශ්නයසංකීර්ණ කරල තියෙන්නේ

ආනයන අපනයන කරන්​නේ සාමාන්‍ය මිනිස්සු. ඒ මිනිස්සුන්ට ගණිතයෙන් ආචාර්ය  උපාධියක් නැහැ. ඉති​ං සාමාන්‍යයෙන්ආනයනය කරන මනුස්ස​යෙක්ට රේගුවට පගාවක් දීල බදු වලින් පැනල එන එක ලේසියි ඕක තේරුම් ගන්න උත්සහ කරනවට වඩා. අන්න එකයි ලංකාවට බදු ආදායම අඩු වෙන්නෙ. ඕක 5%, 10%, 15% කියලා කොටස් තුනකට සරලව තිබ්බනම් ආනයනය කරන මනුස්සයෙකුටඔය බද්ද ගෙවල නීත්‍යානුකූල විදියට බඩු ගේන එක ලේසියි පගා දෙනවට වඩා. ඉතිං Port City බදු තර්කයත් ඒ වගේමයි. තෝරාගත්තු අයට බදු සහන දෙනවට වඩා ගැලපෙන්නේ මුලු ලංකවටම සරළ බදු ක්‍රමයක් හදුන්වලා දීම. එතකොට බදු ආදායම වැඩිවෙයි නිකම්ම

අනිත් එක තමයි හොඳද ව්‍යාපාරසහ ආයෝජකයන් බදු වලින් පැනල යන්න බලාගෙන අපේ වගේ රටවල් වල ආයෝජනය කරන්න එන්නෙ නෑ. පිටරට ඉන්න අය දන්නවා ඇමරිකාවේ, ඩෙන්මාකයේ, ඔස්ට්‍රේලියවේ වගේ රටවල් වල අපිට වඩා බදු සෑහෙන වැඩියි. ඒත් ආයෝජකයන් ඒ රටව​ල් වලට පොර කකා යන්නේ. ආයෝජකයන් විතරක් නෙවෙයි, ලංකාවෙ කොල්ලො කෙල්ලො බෝට්​ටුවෙනුත් යනවා, කියන තරං බදු ගෙවන්නං PR එ​ක දෙන්න කියලා. වැදගත්වෙන්නෙ බදු සහන වලට වඩා ආර්ථික සහ දේශපාලනිකප්‍රතිපත්තිවල ස්ථාවර බව වගේම ලාභ  උපයන්න පුලුවන් හැකියාව. ඒක නිසා මේක අපි ලෝකෙට විකුණන්න ඕන  බදු අය කරන්නේ නැති මධ්‍යස්ථානයක් විදියට වඩා  පහසුවෙන් ව්‍යාපාර කරන්න පුළුවන් නගරයක් විදියට. අපි ඕගොල්ලොන්ට ඉඩම් දෙනවා, බදු ගෙවන්න එපා වගේ කතන්ද​ර හොද ආයෝජකයන්ට  වැඩක් නෑ. ඔවුන්ට තිය​න ලොකුම ප්‍රශන්නය බදු ගෙවන එක නෙවෙයි, ලාභ උපයන එක. ලාභයක් ඉපැයුවාම තම​යි බද්දක් ගෙවන්නෙ. ඒකත් අපි හිතේ තියා ගන්න ඕන. 

අනික ඔය බදු මුදල් ගොඩක් එකතු කරා කියල අපේ රජයන් වැඩක් ඇති දේවල් කරන්නෙ නෑනේ ඔය බදු මුදල් වලින්. කරන්නෙ ලොකු කොමි​ස් කුට්ටියක් හම්බවෙන ව්‍යාපෘති විතරයි.  වැඩි හරියක් ව්‍යාපෘති අපිට වැඩකුත් නෑ රටට වැඩකුත් නෑ. 

ඊලගට මේකෙ බලන්න ඕන භූ දේශපාලනය (Geo politics). මට පේ​න හැටියට අපි චීනය මත විතරක් යැපුනොත් අපිට යන එනමක් නැති වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන්ආයෝජන වල මූලිකම නීතිය තමයි “Don’t put all your eggs in one basket”  කියන්නෙ. අපේ මුලු ලෝකයම අපිට චීනය වුණාට චීනයට ඔවුන්ගේ ලෝකය​ම අපි නෙවෙයි. ඒ නිසා මේ Port City එකට ඉන්දියාවෙන්, ඇමරිකාවෙන් සහ මැද පෙරදිගින් ආයෝජන ගෙනාවොත් විතරයි මේක ස්ථාවර වෙන්නෙ. චීනය ආයෝජනය කල පමණිනින් මේක සාර්ථක ව්‍යාපෘතියක් වෙන්නෙ නෑ. අපි හැම රටකටම සහ ලෝකෙටම ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගන්න පුලුවන් තැනක් බවට මේක පරිවර්තනය කර ගැනීමෙ අත්‍යාවශ්‍යයි. 

අවසානයට  හැමෝටම තියෙන ප්‍රශ්නය තමයි මේක ලංකාවේ භෞමික අඛණ්ඩතාවයට සහ ස්වයිරීත්වයට බලපානෙ කොහොමද කියල. වෙනම උසාවි, වෙනම ඉස්කෝල, වෙනම රෝහල්, වෙනම නීති වුණාම වෙනම රටක් වෙනව නේද කියල.   ඒ ප්‍රශ්නයට අදිකරණයෙන් පිළිතුරක් ලැබෙනකං අපිට බලන්ඉන්න වෙනවා. අනිවාර්යෙන්මදැනට රටේ තිබෙන නීති වලට අනුකූලව තමයි ව්‍යාපෘතිය සිදු වෙන්න ඕන. 

Port City ව්‍යාපෘතිය හර​හා ඇත්තටම වෙන්නෙ ලංකාවේ ඒකාධිකාරය​ක් තියන් ඉන්න සමහර  වෘත්තිකයන් අන්තර්ජාතිකව වශයෙන් තරඟකාරීත්වයටමුහුණ දෙනවා.  ඒ තරඟකාරීත්වයට අකමැති පිරිස් බොහෝ වෙලාවට මේකට විරුද්ධ වෙනවා.  නීතිඥයන්, වෛද්‍යවරුන්  වගේම බොහෝ වෘත්තීන් අන්තර්ජාතික තරඟකාරීත්වයට මුහුණදීම නිසා අභියෝගයට ලක්වෙනවා.  ලංකාවට ඉස්සරහට යන්න අවශ්‍ය නම් අපි හැමෝටම ඒ  අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න වෙනවාමයි.  සිංගප්පූරු  නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමට  අකැමැති බොහෝ දෙනෙක් කියපු දෙයක් තමා සිංගප්පූරුවෙන් මිනිස්සු මෙහෙ වැඩ කරන්න ආවොත් අපිට කරන්න රස්සා කොහෙද කියලා.  එකේ වක්‍රාකාර අර්ථයතමයි කොම්පැනියක  අපේ රටේ කෙනෙකුයි සිංගප්පූරුවේ කෙනෙකුයි සම්මුඛ පරීක්ෂණයට භාජනය කළොත් සිංගප්පූරුවේ කෙනාව රස්සාවට ගන්නවා  මොකද අපිට තරග කරන්න අමාරු නිසා. 

මේකෙ අර්ථය  ලංකාවේ අපිට බෑ කියන එක නෙවෙයි.   ලංකාවේ අපිට පුළුවන්.  නමුත් අපිට පුළුවන් වෙන්නේ අපි තරඟයට මුහුණ දුන්නොත් විතරයි.   ජයග්‍රහණයට සහ පරාජයට දෙකටම මුණ දෙන්න වෙනවා. ලෝක කුසලානයක් දිනන්නනං  පුළුවන් තරම්  තරඟ කරන්න ඕන.  හැංගි හැංගි ඉඳලා  ලෝක  කුසලානයක් දිනන්න බැහැ. 


2021 අප්‍රියෙල් 23 දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්