Energy

ටුටුන්කාමන්ගේ සාපය හා තෙල් සංස්ථාව

ලංකා ඛණිජතෙල් නීතිගත සංස්ථාව ගැන මේ දවස්වල කතා නොකරන කෙනෙක් නැහැ . පාර්ලිමෙන්තුවෙන් ඉදං හන්දියේ ඥානක්කගේ කඩේට වෙනකං තෙල් සංස්ථාව ගැන තමයි කතාව. සමහරු සේවකයින්ට බයිනවා, සමහරු හොද කියනවා. තව අය ඇමතිට බයිනවා සමහරු හොද කියනවා . කොහොමහරි දෙපැත්තට දෝලනය වෙච්ච කතන්දරයක් තමා තිබ්බේ.

මේ විදියට තෙල් සංස්ථාව ගැන කථාකරන්න පටන්ගත්තේ ඇයි කියලා ඔයාලට මතක් කලොත්. ලංකාවේ කැබිනට් එක අලුත් සමාගම් 3න කට ලංකාවේ ඛණිජ තෙල් බෙදාහැරීම සම්බන්දයෙන් අවසර දීලා තිබ්බා. ඒකත් එක්ක මේ ගැන ලොකු කතා බහක් ඇති වුනා. ස්ට්‍රයික් එකකුත් පටන් අරං ඒ සේවකයොන්ටත් අනිවාර්යය නිවාඩු යන්න උනා කියලා ඔයගොල්ලෝන්ට මතක ඇති. ඔය අලකලංචි අස්සේ තෙල් බෙදා හැරීමටත් බාදා වෙලා ආපහු පෝලිම් ඇති වෙන්න පටන් ගත්තා මේක කියවන ඔයත් ඔය පෝලිමක හිටිය කෙනෙක් වෙන්න ඇති නේද.

මේ ලිපිය ඒක ගැන කියන්න ලියන එකක් නෙමෙයි මේක තෙල් සංස්ථාව කොපමණ ලාබයක් ලබනවද පාඩු සිද්ද කරගන්නවද කොච්චර ණයද කියන දේ ගැන පොඩි සොයා බැලීමක්. ඉතින් අපි විකුනං කන්න හදන්න යනෝ කියලා පෙර නිගමන වලට එන්නේ නැතුව ලිපිය අවසානය තෙක්ම කියවන්න. ඉස්සෙල්ලාම අපි ගමු තෙල් සංස්ථාවේ ලාබ පාඩු ගැන විස්තරේ පහත ප්‍රස්ථාරෙන් ඔයාලට පේනවා කොච්චර ලාබයක් හා පාඩුවක් වෙලාද කියලා.

මේ 2015 සිට 2022 අගෝස්තු මාසේ වෙනකම් විතරක් සිදුවෙච්ච ලාබ හා පාඩු. බලන්න පසුගිය අවුරුදු 7ක කාලය ඇතුලත සංස්ථාව ලබලා තියන මුළු ලාබය එකතු කෙලොත් රුපියල් බිලියන 61 වෙනවා ඒ කාලයට තුළ පාඩුව රුපියල් බිලියන 849ක් වෙනවා ඒ කියන්නේ 14 ගුණයකට ආසන්න පාඩුවක්. ඉතින් එක රාජ්‍ය ආයතනයක් මේ වගේ පාඩුවක් ලබනවනං සමස්ථ පාඩු ලබන රාජ්‍ය ආයතන සියල්ලම එකතු කාරම කොච්චර පාඩුවක් ලබනවා ඇතිද ? අපි බංකොලොත් වෙලා ඉතුරු වෙලා ඉන්න එකත් ඇති.හැබැයි ඉතින් මේ පාඩුව ලබන්න විවිධ කාරණා හේතුවෙනවා අකාර්යක්ශම පරිපාලනය , දේශපාලන මැදිහත්වීම්, රජයේ අනෙකුත් පාඩු ලබන රාජ්‍ය ආයතන වලට ණයට තෙල් සැපයීම, රුපියල බාල්දුවීම, ලොක ඛණිජ තෙල්මිල උච්චාවචනය.

තව සමහරු කියනවා අපිට ලාභෙට තෙල් දීල තමයිනේ අපේ තෙල් සංස්ථාව පාඩු වුනේ කියල. ඔබ දන්නවද ලංකාවේ තෙල් වලින් 70%ක් පාවිච්චි කරන්නේ සමාජයේ ඉන්න 30% වෙච්ච පොහොසත්ම පිරිස කියල. ඒ කියන්නේ ඔය කියන තෙල් ලාබෙට දීමෙන් වැඩිපුරම වාසිය ලබාගත්තේ ලංකාවේ ඉන්න ඇති හැකි 30% පමණ පිරිස කියලනේ. හැබැයි වැඩිපුරම ඒකේ පාඩුවට ගෙවන්න ඕන ලංකාවේ ඉන්න දුප්පත්ම මිනිස්සු. මේක සාධාරණද? දැන් එහෙම ලාබෙට තෙල් දුන්නයි කියලත් තෙල් මිල අඩු වුනාද? නෑ නේද?

ලෝක තෙල් මිල කියන කාරනය අත ඇරියත් අනිකුත් සියළුම සාදක වලට ඇගිල්ල දික්වෙන්නේ අපේම පැත්තටමයි. රටක් විදියට අපි ගත්තු වැරදි තීන්දු තීරණ නිසා අපි විහින්ම බංකොලොත් වෙලා ජාත්‍යන්තර හිගන්නෙක් බවට පත්වෙලා තියනවා කියන එක පැහැදිලිව පේන්න තියනවා. ලංකාවේ දුප්පත් මිනිස්සුන්ගේ අධ්‍යාපනයටයි සෞඛ්‍යයටයි අවුරුද්දට වියදම් කරන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි මුදලක් එක ආයතනයක මාස 8කට පාඩු ලබන එක සාධරණීකරනය කරන්න පුලුවන් මොන සමාජ සාධාරණ තර්කනය මතද?

අපි කියනවා නේද ලාබ ලබනවා කියලා බලන්න මේ ප්‍රස්ථාරේ දිහා

මේ සංස්ථාව සතු වත්කම් ගණන සංස්ථාව මේ කාලයේදී උපරිම ලාබ ලබපු වර්ශය 2016 ලාබය බිලියන 54යි එම වසරේදීම සංස්ථාව සතු වත්කම් ප්‍රමාණය බිලියන 210 යි. අපි බිලියන 54ක් හොයාගන්න බිලියන 210ක් වත්කම් ප්‍රමාණයකින්. මොනතරම් භයානක විහිලුවක්ද වත්කමට සාපේක්ශ ලාබය 0.25ක් වගේ ප්‍රමාණයක්.

මේක හන්දියේ ඥානක්කගේ කඩේ උනානනං මෙලහකට කඩේ විතරක් නෙමෙ ඥානක්කවත් කොහොට හරි උගස් තියන්න වෙලා . හැබැයි මේකේ වන්දිය ගෙවන්න ඔනේ හැමදාම සල්ලි දිලා තෙල් ගහගත්තු අපිම තමා. අපි තෙලුත් සල්ලි දීලා ගහගෙන සංස්ථාවේ පාඩු පියවන්න බදුත් ගෙවනවා. මේ දවස් වල වෘතිකයින්ට හිසරදයක් වෙලා තියන උපයන විට බද්ද අරං බලන්න රජය ඒකෙන් ලබන ආදායම රු බිලයන 100 විතර තමා ඇස්තමෙන්තු කරලා තියෙන්නේ හැබැයි සංස්ථාව ඊට 6 ය ගුණයකට වඩා පාඩුයි.

මීටත් බරපතල කාරනය තමා මේ පාඩු අපේ බැංකු පද්දතියට දරන්න වෙන එක. මේ දවස් වල අපි දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහකරනය ගැන කතාකරනවා ඉතින් හිතන්න මෙහෙම පාඩු ලබන රාජ්‍ය ආයතන නඩත්තුවට ණය දෙන අප‌ෙ බැංකු පද්දතියට අත්වෙන ඉරනම. එතනත් තියෙන්නේ අපේ සල්ලි, ආපහු පාරක් මේ පාඩු අපේ සල්ලි වලින්ම තමා ගෙවෙන්නේ.

මේකනං ටුටුන්කාමන්ගේ සාපෙට වඩා බරපතලයි කියලා අපිට හිතෙන්නේ.

මේ විදයට රටේ බැංකු පද්දතියත් අරාජික කරලා සුරකින රාජ්‍ය ආරක්ශාව මොකක්ද කියලා අපේ කුඩා මොලේටනං වැටහෙන්නැ. මේකෙන් ආපහු පාරක් තැලෙන්නේ පොඩි මිනිස්සුමයි. වෙලාවකට හිතෙන්නේ මේවා රාජ්‍ය සම්පත්ද රාජ්‍ය කොඩිවිනිද කියලා ඒතරමටම රාජ්‍යයට හා මිනිසුන්ගේ ආර්ථිකයට හානිකර බලපෑමක් මේවා තුළින් වෙනවා. ඒක පිටට පෙන්නේ නැති උනාට අපි ලක්වෙලා තියන උග්‍ර ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ පෙන්න පටන් අරං තියනවා ඒක එක අතකින් හොද දෙයක් දැන් මිනිස්සුන්ට තේරෙනවා තමන්ගේ බදු සල්ලි වලට වෙනදේ වත්.

අපි කන පාන් පෙත්තේ රුපියල් 30ක් දීලා බොන ප්ලේන්ටියේ ඉදං ගන්න බදු වලින් නඩත්තු වෙන මේ ආයතන අපිට හරි හමං සේවයක් කරනවද ? කියන ප්‍රශ්ණය අද ගොඩක් දෙනෙක්ට තියනවා.කාලෙන් කාලෙට චන්දෙන් චන්දෙට පත්වෙන ආණ්ඩු ඇමතිලා සභාපතිලට ඔනෙ ඔන විදියට ඔළුගෙඩි ගාන වැඩි කරලා මේ රාජ්‍ය ආයතන බොයිලර් කුකුලු ගොවිපලවල් කරලා ඉවරයි.ඒවායේ අකාර්යක්ශමතාවට ප්‍රධාන හේතුව ඒකයි .

මෙහෙම කියනවට රාජ්‍ය සේවකයෝ අපි ඒක්ක අමනාප වෙන ඒකකක් නෑ ඇත්තටම කාර්යක්ශම වැඩට දක්ශ අවංක රාජ්‍ය සේවකයට මේ පද්දතිය ඇතුලේ කිසිම තැනක් නම් නෑ. ඇමතිට හිතවත් සභාපතිට හිතවත් නැත්තං වෘතියසමිතියට හිතවත් කෙනාට තමා ගොඩක් දුරට මේ ආයතන වල තැන තියෙන්නේ. ඉතින් ආයතනයක් විදියට දිනෙන් දින අගාදයට යන එක අහන්න දෙයක් නෙමෙයි නේද. ඔය ආයතන පාලනය කරන පාලකයින්ට ආයතනය පිළිබද කිසිම හැගීමක් නැත්තේ ඒක ඒයාලගේ නෙමෙයි නිසා. හිතන්නකෝ අපි අපේ බිස්නස් ඒකක් ඔය විදියට හොරාකාලා හොරාකන්න දිලා බංක‌ොල‌ොත් වෙනකං කටබලියන් බලං ඉදීද ? නෑනේ හැබැයි මේ ආයතන පරවේනිගත අම්බලන් වගේ ඔහේ තියනවා කාටවත් කිසිම ගානක් නෑ මොකද මේවා නඩත්තු කරන්නේ ඒයාලගේ සල්ලි වලින් නෙමෙයි අපේ බදු සල්ලි වලින් නිසා.

මේවා කිව්වම ගොඩක් දෙනෙක් අපිට කියන්නේ ඔන්න විකුනං කන්න හදනවා කියලා . ඇත්තටම රජය ඔය ව්‍යාපාර කරද්දි තමයි විකුණං කෑම නියමෙටම වෙන්නේ. නිකං නෙවෙයි අපේ සාක්කුවෙන් බදුත් ඇදල අරං විකුණං කනවා. අපි මේවා පෙන්නා දෙන්නේ විකුනං කන්න නෙමේ නැත්තං මේවා ඇමතිගෙ මුහුදු මංකොල්ලකාර යාළුවොන්ට අරං දෙන්නත් නෙමේ අපි කියන්නේ මෙම ආයතන හැකි ඉක්මනට ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කරලා මේවල පරිපාලන දුරුවලතා නැති කරලා බොයිලර් කුකුල් තියරිය නැති කරලා KPI අනුව සේවක කලමනාකරනය කරලා මේ ආයතන රටේ ආර්ථිකයට ශක්තියක් දෙන ගැම්මක් දෙන ආයතන බවට පත්කරන්න ඔන කියන එකයි. පෞද්ගලීකරනය කියන්නේ ඒක එක පුංචි කොටසක් විතරයි.

දැන් අපිට බලශක්ති වෙළදපල දෙස පුළුල් දැක්මකින් බලන්න ඔනකාලේ ඇවිත් ලොකයේ ඊගාව ආර්ථික ඇන්ජිම ඒහා වැටේ තියාගෙන අපිට හිගාකන්න වෙලා තියන ඒකනම් එ‌ෙතිහාසික ඛේදවාචකයක්. අපි අපේ බලශක්ති ශේත්‍රය යාවත්කාලීන කරන්න ඔනේ, ඉතින් ඒක රජයකට තනියෙන් නම් කොහොමත් කරන්න බෑ. හිතන්නකෝ තෙල් සංස්ථාව පටන් අරං අවුරුදු 60කට වැඩි තාම තෙල් නැවක් ගෙන්න ගන්න කොච්චර ගේමක් ගහන්න ඔනෙද කියලා. ඉතින් අපිට පුළුල් වැඩපිලිවලක් ඔනේ ප‌ෞද්ගලික අංශයට විවෘත වෙච්ච ඒසමග සම්බන්ද නිදහස් වෙළදපල ක්‍රියාවලියකින් විතරයි ඒ අභියෝගය ජයගන්න පුළුවන්. ඉතින් මේ එන සමාගම් 3නට අපිට චරිත සහතික නම් දෙන්න බෑ දෙන්නෙත් නෑ මොකද ඒ ක්‍රියාවලියේ විනිවිදභාවය පිළිබද අපි දන්නේ නැති නිසා.

නමුත් අපි පෙන්වා දෙන්නේ විනිවිදබාවයෙන් යුතු ස්වාදීන විද්‍යානුකූල වෙළඳපල ක්‍රමවේදයක් මගින් ලංකාවේ බලශක්ති වෙළඳපල විවෘතකල යුතුයි කියලයි. එයට නව නීති සම්පාදනය වෙන්න ඔනේ ඛනිජ තෙල් පමණක් නෙමේ සුනිත්‍ය බලශක්තිය හා පරමානුක බලශක්තිය ගැන පවා අපි අවදානයක් දෙන්න ඔනේ නැතුව තෙල් නැවක් ගේන්න ලොකේ වගේ අනේ කියක් හරි දෙන්නකෝ, කියක් හරි දීලා යන්නකෝ ගගා හිගා කකා දුවන එක නෙමෙයි.ඔය බොහෝ දෙනා කියන ඉන්දියාවේ සහ චීනයේත් පුද්ගලික අංශයට වගේම විදේශ සමාගම් වලටත් බලශක්ති ක්ශේත්‍රය සඳහා ඇතුලත් වෙන්න ඉඩ දීල තියෙන්නේ. ඒ රටවල් වලත් සම්පූර්ණ ඛණිජ තෙල් ව්‍යාපාරය කරන්නේ රජය පමණක් නෙවෙයි.

රටක් දියනු වෙන්න නම් ඒ රටේ ප‌ෞද්ගලික් අංශය නිදහස් වෙන්න ඔනේ වගේම රාජ්‍ය අංශය කාර්යක්ශම වෙන්න ඔනේමයි. රාජ්‍ය අංශය කාර්යක්ශම කරන්න නම් නව තාක්ශනය හා පරිපාලන ක්‍රමවේද හදුන්වලා දිලා බොයිලර් කුකුල් තියරියෙන් අයින් වෙලා KPI පදනම්ව කුඩා එහෙත් දියණු කාර්යක්ශම රාජ්‍ය සේවා පද්දතියක් හදාගන්න ඔනේ. අන්න එතකොට තමා ඇත්තටම අපිට ටුටුන්කාමන්ගේ ඈත්වෙන්න පුළුවන් වෙලා ජාතික සම්පත් පහලවෙන්නේ.

ජනත් පෙරේරා
18/4/2023

තෙල් මිල දේශපාලනයෙන් නොව ආර්ථික විද්‍යාවෙන් තේරුම් ගනිමු

ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක්ට අඩුවෙන්ම තේරුම් අරගෙන තියෙන සංකල්පයක් තමයි “වෙළඳපොළ” කියන්නෙ. බොහෝ දෙනෙක් හිතන්නේ සාමාන්‍යයෙන් සති පොළක් වගේ දෙයක් තමයි වෙළඳපොළක් කියන්නෙ කියල. ඔව් සති පොළක් වෙළඳපොළක් වුණාට වෙළඳපොළ සංකල්පය ඊට වඩා ගැබුරුයි. අන්න ඒ වෙළඳපොළ සංකල්පය තේරුම් ගන්න බැරි වීම නිසා තමයි බොහෝ දෙනෙක්ට ඛණිජ තෙල් මිල ඉහළ යාම වගේ දේවල් තේරුම් ගැනීමට අපහසු. අද ලිපිය සාමාන්‍ය ජනතාවට එතරම් ජනප්‍රිය මාතෘකාවක් වෙන එකක් නැති වුණත් ආර්තික විද්‍යාවෙන් යතාර්තය පැහැදිලි කිරීම වැදගත්. 

තෙල් මිල වැඩි කරන ඕනෑම අවස්තාවක ජනතාව අතර ඒ පිළිබදව ප්‍රසාදයක් ඇති වෙන්නෙ නෑ. හැමෝම දන්න විදියට තෙල් මිල වැඩි වීමත් එක්ක සියලුම පාරිභෝගික භාණ්ඩ වල මිල නිරායාසයෙන් වැඩිවීම ඊට හේතුවයි. බස් ගාස්තු වල සිට එළවලු, පළතුරු ඇතුලු සෑම පාරිභෝගික භාණ්ඩයකටම එය බලපානු ලැබීම තෙල් මිල දේශපාළනීකරණය වීමටත් බලපානු ලබනවා. 

මුලින්ම අපි බැලිය යුත්තේ තෙල් මිල ලෝක වෙළඳපොළේ තෙල් මිල ඉහළ පහල යන්නේ කුමන හේතුවකට යන්නයි. ලෝකයේ විවිධ රටවල් ඛණිජතෙල් වෙලදපොළට ඛණිජ තෙල් සපයනු ලබනවා. එක් එක් රටවල් වල ඛණිජ තෙල් නිධි වලින් ඛණිජ තෙල් නිස්සාරණයට යන මුදල තෙල් නිධිය පිහිටා ඇති ආකාරය අනුව එකිනෙකට වෙනස්. කැනඩාව වැනි රටවල ඇති ඛණිජ තෙල් නිධි වලින් තෙල් නිස්සාරණය මැද පෙරදිග ඇති තෙල් නිධි වලින් තෙල් නිස්සාරණයට වඩා මිල ඇධිකයි. අදාළ කලාපවල කාලගුණික, දේශපාලන හේතු මත ලෝක ඛණිජ තෙල් වෙළදපොළට සැපයෙන ඛණිජ තෙල් වල ඉල්ලුම සහ සැපයුම අනුව ලෝක වෙළදපොළේ තෙල් මිල ඉහළ පහල යනු ලබනවා. පසුගිය වසරේ අප්‍රේල් සමයේ ලෝකයේ බොහෝ රටවල් වල සංචරණ සීමා පනවා තිබූ නිසා තෙල් පරිභෝජනය අඩු වූ නිසා ඛණිජ තෙල් මිල ඉතා පහළට වැටුනා. නමුත් දන් ලොකයේ බොහෝ රටවල් ක්‍රමයෙන් කෝවිඩ් තත්වයෙන් මිදීමත් සමග තෙල් සඳහා පවතින ඉල්ලුම වැඩිවෙමින් පවතිනවා. සරළවම කියනවා නම් වෙළඳපොළේ ඉල්ලුම සහ සැපයුම මත තෙල් මිල තීරණය වනු ලබනවා. 

එහි සරළ තේරුම තමයි ආර්තික විද්‍යාවට අනුව ලෝක වෙළඳපොළේ ඛණිජ තෙල් වල මිලෙන් එම භාණ්ඩය පිළිබඳ විශාල පණිවිඩයක් ලබා දෙනවා. එනම් එම භාණ්ඩය දුර්ලභ භාණ්ඩයක්ද එසේත් නැතිනම් දුර්ලභ නොවන පහසුවෙන් මිලදී ගත හැකි භාණ්ඩයක්ද යන පණිවිඩයයි. ආර්තික විද්‍යාවේ භාෂාවෙන් කියනවා නම් සීමිත සම්පතක්ද නැද්ද යන්න අදාළ කාලයට සාපේක්ෂව පණිවිඩය ලබා දෙන්නේ “මිල" කියන සංකල්පය මඟින්. 

මිල වැඩි වන විට පාරිභෝගිකයන්ට එය අරපිරිමැස්මෙන් භාවිතා කරන්නටත් මිල අඩු වන විට එය වැඩිපුර භාවිතා කල හැකි බවත් යන පණිවිඩය ලබා දෙන්නේ මිල යන සංකල්පයයි. වෙළදපොළ ක්‍රමය කියන්නේ ඔන්න ඔය මිල කියන සංකල්පය මත ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ දීමයි. එවිට සීමිත සම්පත් මොණවාද යන්න පිළිබඳව පාරිභෝගිකයන්ට මෙන්ම නිෂ්පාධකයන්ට නිරායාසයෙන්ම තොරතුරු සන්නිවේදනය කරන මාර්ගය වන්නේ “මිල” යි. 

භාණ්ඩ වල මිල අඩු වන විට ඒවා වැඩිපුර පාරිභෝජනයට ගත හැකි බවත් භාන්ඩ වල මිල වැඩි වන විට එවැනි භාන්ඩ වැඩි වැඩියෙන් නිෂ්පාධනය කළ යුතු බවට නිෂ්පාධකයන්ටත් පණිවිඩය ලබාදීම තමයි වෙළදපොළ ක්‍රමයේ තේරුම. 

අප මීලඟට බැලිය යුත්තේ ශ්‍රී ලංකාවේ හැමදාම කතා කරන ඛණිජ තෙල් පිළිබද තත්වය සිදුවන්නේ වෙළඳපොළ ක්‍රමයට අනුවද එසේත් නතිනම් වෙනත් ක්‍රමයකට යන්නයි. 

සරළම පිළිතුර නැත යන්නයි. ශ්‍රී ලංකාවේ තෙල් මිල ස්තාවරව පවත්වා ගැනීමට පැවති රජයන් උත්සහ කිරීමෙන් මුලු රටම විශාල අර්බුදයකට පැමිණ තිබෙන බව රහසක් නොවේ. “ලෝක වෙළඳපොළේ තෙල් මිල ඉහළ පහල යන විදියට තෙල් මිල ඉහළ පහල යාමට රජයක් තිබෙන්න ඕනද?” වැනි විවිධ මිත්‍යා මතවලින් මේ ප්‍රශ්ණය තවත් සංකීර්ණ වී තිබෙනවා. අප මුලින්ම තේරුම් ගත යුතු වන්නේ මිල යනු අප භාණ්ඩයක් මිලදී ගැනීමට ගෙවන මුදලට වඩා එහා ගිය දර්ශකයක් බවයි. 

“මිල” තුල ශ්‍රමය, ලාභය, අමුද්වය, අදාළ භාන්ඩය සඳහා ඒවා නිෂාපධනය කිරීමට අවශ්‍ය සම්පත් සීමිතද නැද්ද, ලෝක වෙළඳපෝළේ තත්වයන් වැනි කාරණා ගණනාවක් කැටිව තිබෙනවා. ඒ අනුව ඛණිජ තෙල් ශ්‍රී ලංකාවේ නිෂ්පාධනය කල නොහැකි නිසා එහි මිල ලෝක වෙළඳපොළේ මිලට අනුරූප වන ලෙස වෙනස් වීමට හැරීම හෙවත් වෙළඳපොළ ක්‍රමයට අනුගත වීම තමයි වඩාත් උචිතම ක්‍රමය. බොහෝ දෙනෙක් අසන ප්‍රශ්නය නම් නිතරම තෙල් මිල වෙනස් විම අනුව බස්ගාස්තු සහ අනෙකුත් සෑම දෙයකම මිල වෙනස් වන්නේද යන්නයි. ඔව්. එය එසේ විය හැකියි. එසේත් නැතිනම් සැලකිය යුතු කාල පරතර අනුව එය වෙනස් කල හැකියි. අපි එද්නෙදා මිලදී ගන්නා බොහෝ භාණ්ඩ වල මිල දිනපතා ඉහළ පහල යනු ලබනවා. එළවලු, පලතුරු, මාලු වර්ග පමණක් නොවෙයි ශ්‍රී ලංකාවේ රත්‍රන් මිල ගණන් සහ උකස් මධ්‍යස්තාන වලින් ලබාදෙන මිල ගනන් පවා නිතරම ඉහළ පහළ යාම ඉතාම ස්භාවිකයි. එපමනක් නොව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ භාණ්ඩාගර බිල්පත් සහ බැදුම්කර මිල ගණන් පවා කාලයත් සමග සහ පවතින තවය අනුව වෙනස් වනවා (පොළී අනුපාත). කොටස් වෙළඳපොළේ කොටස් වල මිල ගනන් දිනපතා වෙනස් වනවා. වැදගත් වනේ මිල ඉහළ පහළ යාමෙන් පාරිභෝගිකයාටත් නිෂ්පාධකයාටත් ලබාදෙන පණිවිඩයයි. එලෙසම එළෙස මිල වෙන්ස් වන්නේ කිසියම් හේතුවකට හෝ හේතු සමුදායකට අනුකූලවයි. 

සැබවින්ම මේ තෙල් මිල වැඩි වන්නට තිබුණේ මීට සෑහෙන කාලයකට පෙරයි. පසුගිය රජය හදුන්වාදුන් මිල සූත්‍රයෙහිත් විනිවිධභාවය සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳ ගැටලු පැවතුනා. මැතිවරණය ආසන්නයේදී ලෝක වෙළඳපොළේ තෙල් මිල ඉහළ ගිය අවස්තාවකදී ශ්‍රී ලංකාවේ මිල අඩු කරනු ලැබුවා. 

වෙළඳපොළේ තිබෙන තත්වයන් සමග මිල වෙනස් නොකරමින් එක වර මෙලෙස මිල වෙනස් කිරීමෙන් සිදුවන්නේ ආර්තිකයට විශාල බලපෑමක් ඇති වීමයි. මිල වැඩිවීම අවශ්‍යතාවක් වුවත් සැබවින්ම අවශ්‍යවන්නේ වෙළදපොළ ක්‍රමයට අනුව මිල උස් පහත් වන ක්‍රමයක් සැකසීමයි. මිල වැඩි කිරීමෙන් පමණක් දැනට විශාල පාඩුවක් ලබන ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්තාව හෝ එම සංස්තාවෙන් ණයට තෙල් ලබාගෙන විදුලිය නිෂ්පාධනය කරන ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය හෝ විදුලි බල මණ්ඩලයෙන් විදුලිය ලබාගෙන දුවන ජල සම්පාදන සහ ජලපවහන මණ්ඩලය සහ එම ආයතන වල පාඩුව පියවීමට මුදල් අච්චු ගසා මුදල් සපයන ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට පත්ව තිබෙන අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට අපහසුයි. ප්‍රශ්ණය කොතරම් බැරෑරුම් දැයි රූපවාහිනී සංවාදයකට සහභාගී වෙමින් වර්තමාන ඛණිජ තෙල් අමාත්‍යවරයා ප්‍රකාශ කළේ ඛණිජ තෙල් ආනයනයට විදේශ මුදල් නොමැති බව බැංකු ප්‍රකාශ කල නිසා භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයා හරහා සියලු බැංකු ප්‍රධානීන් කැඳවා විදේශ මුදල් ලබාදෙන ලෙසා ආයාචනයක් සිදු කළ බවයි. 

ශ්‍රී ලංකාව ආසන්න වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3.5ක පමණ මුදලකට ඛණිජ තෙල් වසරක් තුලදී ආනයනයනය කරනු ලබනවා. එය අපගේ ප්‍රධානතම ආනයන භාණ්ඩයක්. ඒ මත සෑම රජයක්ම පැනවූ බදු රජයේ මූලික ආදායම් මාර්ගයක්ද වනවා. එය අදායම් මාර්ගයක් වුවත් රජයේ වියදම් අපගේ අදායම් වලට වඩා කිහිප ගුණයකින් වැඩි නිසා රජයේ ආදායම් රජයේ වියදම් පියවීමට කිසිසේත් ප්‍රමාණවත් නෑ. 

මිල සංශෝධනය නොකිරීම නිසා සහ බදු වෙනස් කිරීම නිසා රජයට සිදුවූ පාඩුව පහත වගුවෙන් දක්වා තිබෙනවා. 

Screenshot (1).png

නව මිල සංශෝධනයෙන් පසුව පෙට්‍රල් සහ ඩීසල් සඳහා නව ලාභ / පාඩු සහ වියදම් පහත දක්වා තිබේ.

Screenshot (2).png

ඒ අනුව දැනටමත් බදු අය කිරීමෙන් පසුව ඩීසල් ලීටරකින් රු.12ක පාඩුවක් ඛණිජ තෙල් සංස්තාව දරනු ලබනවා. 


බොහෝ දෙනා සිතන්නේ ලෝක වෙළඳපොළේ මිල අනුව ඛණිජ තෙල් වල මිල ඉහළ පහළ යාමෙන් වැඩිම පාඩු ලැබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ දුප්පත් ජනතාවට බවයි. නමුත් ලෝක බැංකුව සිදු කල අධයනකින් තහවුරු වී තිබෙන්නෙ සැබවින්ම ලෝක වෙළදපොළේ මිල අනුව තෙල් මිල නොවෙනස් වීමේ වැඩිම වාසිය ලැබෙන්නේ සමාජයේ ඇති හැකි සමාජ තල වලට බවයි.


 එයට හේතුව නම් අඩු මිලට තෙල් ලබා දෙන්නේ බදු ගෙවන ජනතාව ගේ බදු වලින් වීමත් වැඩිපුරම තෙල් පරිභෝජනය කරන්නේ බදු ගෙවිය හැකි එහෙත් බදු අය කර නොගන්නා පුරවැසියන් වීමත්ය. සාමාන්‍ය පුරවැසියන් ඛනිජ තෙල් බොහෝ විට භාවිත කරනේ විදුලිය, සහ ඔවුන්ගේ ප්‍රවාහන කටයුතු සදහායි. ඒ අනුව ලෝක බැංකුවට අනුව සමස්ත ඛණිජතෙල් පරිභෝජනයෙන් සමාජයේ ධනවත් නොවන පිරිස භාවිතා කරන්නේ 30%ක් පමණයි. ඉහලම ආදායම් ලබන සමාජ තල වල පුරවැසියන්ගේ 30%ක ප්‍රමාණය මුලු ඛණිජ තෙල් පරිභෝජනයෙන් 70%ක්ම පරිභෝජනය කරයි. 


ඒ අනුව පෙට්‍රල් සහ ඩීසල් මිල අඩුවට පවත්වා ගැනීමෙන් වැඩිම වාසිය හිමිවන්නේ ඒ සදහා වැඩි මිලක් ගෙවීමට හැකියාව ඇති පිරිසටයි. එම මිල අඩුවට තබා ගැනීමට වැඩිම බදු මුදල් ගෙවන්නේ දුප්පත්ම ජනතාවයි. එහි තේරුම ඉන්ධන මිල වැඩි වීම සමාජයේ අඩු ආදායම් ලාභී පිරිස් වලට බලපාන්නේ නැතැයි යන නිගමනය නොවේ. ධීවරයන්ට, ත්‍රී රෝද රත රියදුරන් ඇතුලු සැමටම එය නිසැකවම බලපානු ලබනවා. දුප්පත් ජනතාවට තෙල් මිල ඉහළ යාම නිසා සිදුවන බලපෑම අවම කිරීමට  ඔවුන්ට මුදල් සහනාධාර ලබාදීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග ගත හැකියි. නමුත් දුප්පත්ම ජනතාවට සිදුවන හානිය අවම කිරීමේ අරමුණික් පාඩු සහිතව තෙල් මිල අඩු කිරීමෙන් සිදුවන්නේ දුපපත් බදු ගෙවන්නගේ මුදල් එය දැරිය හැකි සමාජ තල වල පුද්ගලයන්ට සහන මිලකට ඉන්ධන මිලදී ගැනීමට හැකි වීමයි. නමුත් වැදගත් වන්නේ මිල අනුව නැතහොත් වෙළද පොළ ක්‍රමයට අනුකූලව තෙල් මිල ඉහළ පහළ යන ක්‍රමයක් සකස් කිරීම විනා නිතරම තෙල් මිල දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රය අනුව මැතිවරණ ලං වෙද්දී ලෝක වෙළදපොලේ මිල අඩු වුණත් තෙල් මිල වැඩි කිරීම හෝ තෙල් මිල අඩු කාල වලදී ජනතාවගෙන් වැඩි මිලක් අය කර ගැනීම නොවේ. 

2021 ජුනි 18 වන දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්