කෝවිඩ් - 19 හේතුවෙන් ආර්ථිකට ඇති වන බලපෑම

මෙම ලිපිය පෙර පලවුනු” Economic implications of COVID-19”හි පරිවර්තනයකි.

ආචාර්ය සරත් පතිරණ
COVID-19 ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට සැලකිය යුතු ආර්ථික බලපෑමක් ඇති කරනු ඇති බවට සැකයක් නැත. මෙම බලපෑම් අතරට වැඩ කරන දින ගණන අහිමි වීමෙන් හා වෛරසය පැතිරීම අවම කිරීමට අවශ්‍ය සමාජ දුරස්ථභාවය නිසා නිෂ්පාදනය ඍජුවම අඩු වීම, වෛරසය වැළඳුනු අය වෙනුවෙන් වූ වෛද්‍ය වියදම් හා අවදානමට ලක්ව සිටින සහ අවශ්‍ය සමාජ දුරස්ථභාවය සම්බන්ධයෙන් උපදෙස් පිළිපැදීමට සූදානම් නැති අය අතර වෛරසය පැතිරීම වැලැක්වීම සඳහා වන වියදම් යන්න ඇතුලත් වේ. 

මේ මගින් මිනිසුන්ගේ ආදායමට වහාම බලපෑමක් ඇති වන අතර මෙම වෛරසය පැතිරීම වැළැක්වීම සඳහා භාවිතා කරන ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කිරීමෙන් මධ්‍ය කාලීන හා දිගු කාලීන බලපෑම් ඇති වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ කෝවිඩ් - 19 අසාධන ප්‍රමාණය ගත් විට අප එය හොඳින් පාලනය කර ඇති බව කිව හැක. නමුත් ගැටළුව වන්නේ විශාල පොලිස් හා ත්‍රිවිධ හමුදා භටයන් යෙදවීමෙන් වෛරසය පැතිරීම වැළැක්වීමේ ක්‍රමය අපට දිගටම පවත්වා ගෙන යා හැකිද යන්නයි.

රටේ ආර්ථිකයට ඇති වූ මෙම කම්පනය 2008 සිට 2012 දක්වා අප මුහුණ දුන් ලෝක මූල්‍ය අර්බුදය තත්වයට වඩා විශාල විය හැක. එකල අපගේ ප්‍රධාන අපනයන වෙළඳපොලවල් වුන ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය සහ යුරෝපා සංගමයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ, එනම් වසරක කාලයක් තුල රටක නිෂ්පාදනය වන භාණ්ඩ හා සේවා වල මූල්‍යමය වටිනාකමේ වර්ධන වේගය අඩුවීම නිසා එම අර්බුදයෙන් ඇති වූ බලපෑම අවම විය. පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්‍රහාර අපගේ සංචාරක කර්මාන්තයට ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කළ අතර කෝවිඩ් - 19 වෛරසය පැතිරීමට පටන් ගත් විට අප තවමත් පෙර ප්‍රහාරයට පෙර පැවති තත්වයට පැමිණ සිටියේ නැත. නමුත් බලපෑම සාපේක්ෂව කුඩා වූ අතර එය එක් අංශයකට සීමා විය.

ආරම්භයේ පැවති තත්වය 

කෝවිඩ් - 19 වෛරසය රටේ පැතිරීම ආරම්භ වන අවස්ථාව වන විටත් රට ආර්ථික වශයෙන් දුර්වල තත්වයක පැවතුනි. අපගේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධන වේගය 2019 මුල් භාගයේදී 2.6% ක් වූ අතර, කෝවිඩ් - 19 හි බලපෑමත් සමඟ, ඉදිරි වසර තුන සිට පහ දක්වා සැලකිය යුතු ප්‍රතිසංස්කරණ හා ඍජු විදේශීය අයෝජන ගලා ඒම් නොමැති වූවොත් අපගේ සාමාන්‍ය වර්ධන වේගය (දශක තුනක සාමාන්‍ය 4%) යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට දුෂ්කර වනු ඇත. 

2018 පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් පසු සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබෙන ආදායම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වී ඇත. ඒ අනුව සංචාරක කර්මාන්තයෙන් ලැබෙන ආදායම විශාල වශයෙන් පහල යනු ඇත. ජංගම ගිණුමේ ගෙවුම් ශේෂයට සහාය වීමට තරම් අපගේ අපනයන ඉහළ ගොස් නැත. මේ අතර, අපේ විදේශ විනිමය සංචිතය ණයට ගත් අරමුදල්වලින් කොටසක් ද ඇතුළුව ඩොලර් බිලියන 7.0 ක් තරම් අඩු මට්ටමක පවතී. අවසාන වශයෙන්, 2020-2023 ඉදිරි සිව් වසර තුළ ඩොලර් බිලියන 16 .0 ක් පමණ විශාල ණය ප්‍රමාණයක් ආපසු ගෙවීමට අපට සිදුවේ.

කෝවිඩ් - 19 හි ආර්ථික බලපෑම

වෛරසය පැතිරීමෙන් ඍජු  හා වක්‍ර සැලකිය යුතු ආර්ථික බලපෑමක් අපට අපේක්ෂා කළ හැකිය. මෙහිදී වැදගත් වන්නේ කෝවිඩ් - 19 මගින්  ඇති වන  වක්‍ර  ආර්ථික බලපෑම්  වේ.  මෙහි ඇති සෘජු බලපෑම නම්, මේ දක්වා ශ්‍රමය නිරෝධායනය තත්වයන් තුළ අකමැත්තෙන් හෝ පැවතීමට සිදු වීමයි. එපමණක් නොව වෛරසය පැතිරීම වැළැක්වීම සඳහා මීට පෙර අයවැය ගත කර නොමැති අරමුදල් වැය කිරීමට සිදු වේ. සහන ලබා දීම සදහා ඊට වඩා වියදමක් කිරීමට සිදුවේ.

ඔවුන් සඳහා විශේෂ මුදල් වෙන් කිරීමක් කල යුතුය. වෙනත් රටවල අත්දැකීම් දෙස බැලීමේදී ඉදිරියේදී මෙම ආසාදන වීමේ හැකියාව ඇතත්,  අපි නිසි ක්‍රම අනුගමනය කරන්නේ නම්, විශේෂයෙන් සමාජ දුරස්ථභාවය තුළින්, අපගේ ආසාදන අඩු මට්ටමක  පවත්වා ගැනීමට හැකි වේ. රෝගය පැතිර යාම වැලැක්වීම සදහා වෛද්‍ය සේවාවන් ලබා ගැනීමට අවස්තාව ලබා දීමට නිසි ක්‍රියා පටිපාටි ඇති කිරීම මගින් ඒවායේ බලපෑම අවම කර ගත හැකිය. වැඩි වශයෙන් පරීක්ෂණ සිදු කිරීම හා පුහුණුව ලැබූ වසංගත රෝග විශේෂඥයින් මත විශ්වාසය තබා ගැනීම උපකාරී වේ. 

වෛරසය හේතුවෙන් ආර්ථිකය මත ඇති ඍජු වියදම ඇති වන්නේ සියලුම අංශ වල නිෂ්පාදනය මුළුමනින්ම නැවතී නිෂ්පාදනය අඩු වී ඇති නිසාත් ඇඳිරිනීතිය ඉවත් කර ඇති ප්‍රදේශ වල පමණක් නිෂ්පාදනය වැඩි වී ඇති නිසාත් ය. නමුත් බොහෝ කම්කරුවන් වැඩි මිනිසුන් ප්‍රමාණයක් වෙසෙන කොළඹ, ගම්පහා සහ කළුතර යන ප්‍රදේශ වල ජීවත් වන අතර ඔවුන්ට තවමත් නිවෙස් වලට වී සිටින්නට සිදු වී ඇත. ජාතික ආදායම ගත් කල වැටුප්, ලාභ සහ පොලී ආදායම නුදුරු කාලීනව අඩු මට්ටමක පවතිනු ඇත. අපි හදිසි අවස්ථාව පාලනය කරන අතරම, නිසි ප්‍රතිපත්ති ඇති කිරීම සඳහා නුදුරු කාලයෙන් ඔබ්බට සිතිය යුතුය. මෙම හදිසි අවස්ථාව සඳහා ගනු ලබන පියවර මධ්‍ය කාලීන හා දිගු කාලීනව බලපානු ඇත

කෝවිඩ් - 19 හි බලපෑම අවම කිරීම සඳහා රජයේ වැඩසටහන්

සහන ලබා දීමේ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ සම්පූර්ණ ලැයිස්තුවක් රජය විසින් යෝජනා කර තිබේ. මේවාට ඇතුළත් වන්නේ:

• වැට් හා අදායම් බදු ගෙවීමට, රියදුරු බලපත් අලුත් කිරීමට, ජල බිල්පත් ගෙවීමට, රුපියල් 15 000 කට අඩු බදු තක්සේරු කිරීමට, රුපියල් 50 000ට අඩු ක්‍රෙඩිට් කාඩ් බිල්පත් ගෙවීමට අප්‍රේල් 30 දක්වා සහන කාලයක් දීම.

• ත්‍රිරෝද රථ සඳහා ලිසිං වාරික ගෙවීම මාස හයකට අත්හිටුවීම.

• මැයි 30 වනදා දක්වා රජයේ හා පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින්ගෙන් ණය ගෙවීම් අයකර නොගැනීම.

• රුපියල් මිලියන 1ක් දක්වා පුද්ගලික ණය ආපසු ගෙවීම අත්හිටුවීම.

• පුහුණුව ලැබීමට තෝරාගත් උපාධිධාරීන්ට රුපියල් 20,000 ක දීමනාවක් ගෙවීම. 

• කෝවිඩ් වැළක්වීමේ කටයුතුවල නියැලී සිටින සෞඛ්‍ය සේවකයින් සහ සිවිල් ආරක්ෂක නිලධාරීන් සඳහා අග්‍රහාර රක්ෂණ ප්‍රතිලාභ දෙගුණ කිරීම.

• සංචාරක හා කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ඇඟලුම් ව්‍යවසායකයින්ට මාස හයක ණය සහනයක් ලබා දීම. 

• 7% ක පොලී අනුපාතයකට මුදල් වෙළඳපොළ ස්ථාවර කිරීම සඳහා ලංකා බැංකුව, මහජන බැංකුව, ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව, EPF  සහ සේවක භාර අරමුදල ඒකාබද්ධව භාණ්ඩාගාර බිල්පත් සහ බැඳුම්කරවල ආයෝජනය කිරීමට නියමිතය.

මෙම තීරණ  මිල ක්‍රමය මත පදනම් නොවන බව සැලකිය යුතුය. බොහෝමයක් නියමයන්, විධානයන් සහ ප්‍රමාණාත්මක පියවර මත පදනම් වේ.

සහන ලබා දීම සඳහා අමතර ක්‍රියාමාර්ග 

• දේශීය  ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ගනුදෙනු සඳහා රුපියල් 50 000 වන තෙක් උපරිම වශයෙන් 15% ක පොලී අනුපාතයක් සහ අවම මාසික ගාස්තු 50% කින් අඩු කිරීම.

• සියලුම බැංකු ශාඛා ඇඳිරි නීතිය නැති විට පැය කිහිපයක් හෝ විවෘතව තිබිය යුතුය.

• අදාළ පුද්ගලයින්ට අත්‍යවශ්‍ය ආහාර, පොහොර, ඖෂධ සහ ඉන්ධන අඛණ්ඩව නිකුත් කිරීම සඳහා වරාය, රේගු සහ වෙනත් නියාමන ආයතන කටයුතු කල යුතුය. 

• සමෘද්ධි  ප්‍රතිලාභීන් සහ සමෘද්ධි කාඩ්පත් හිමියන්ට පොලී රහිත අත්තිකාරම් හෝ රු. 10,000 ක් සමෘද්ධි  බැංකු හරහා ලබා දීම.

• අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් සඳහා පෝෂ්‍යදායී ආහාර ද්‍රව්‍ය වහාම නිකුත් කිරීම සඳහා හිමිකම් සහතික නිකුත් කිරීමට සමෘද්ධි අධිකාරිය කටයුතු කිරීම. 

• සතෝස සහ සමුපකාර වෙළඳසැල වැට් බද්දෙන් සහ වෙනත් බදු වලින් නිදහස් කිරීම.

• සෞඛ්‍ය හා සමාජ සත්කාර සඳහා සහන සැලසීම සඳහා ජනාධිපති අරමුදලේ BOC හි විශේෂ ගිණුමක් විවෘත කරන ලදී අතර රුපියල්. මිලියන 100 ක් වෙන් කර ඇත. සහල්, පරිප්පු සහ ලුණු සතිපතා ලබා දීම. දේශීය හා විදේශීය පරිත්‍යාගශීලීන්හට අරමුදලට දායක වීම සඳහා බදු සහ විදේශ විනිමය සීමා කිරීම් අත්හැර දමන ලදී.

මේ සියලු ක්‍රියාමාර්ග තිබියදීත්, දුප්පතුන්ට සහ විශේෂයෙන් රැකියා විරහිතයින්ට සහ ස්වයං රැකියාවල නියුතු අයට ආර්ථික සහන ලබා දීම දුෂ්කර ය. එයට හේතුව සමෘද්ධිය නිසි ලෙස ඉලක්ක කර නොගැනීමයි. උපකාර ලැබිය යුතු සමහර පුද්ගලයින්ට මෙම ආදායම් සඳහා ප්‍රවේශයක් නොමැති අතර ඉහළ ආදායමක් ඇති අනෙක් අයට සමෘද්ධි අරමුදල් ලැබේ. සුදුසුකම් ලත් දුප්පතුන්ට උපකාර කිරීම සඳහා අපගේ අනාගත වැඩසටහන් වලදී මෙම ගැටළුව විසඳිය යුතුය. සුදුසුකම් ලත් දුප්පතුන්ට උපකාර කිරීම සඳහා අනාගත වැඩසටහන් වලදී මෙම ගැටළුව විසඳිය යුතුය.

චිලී වැනි අනෙකුත් රටවල සවිස්තරාත්මක පවුල් හා ආදායම් දත්ත මත පදනම්ව එවැනි ආදායම් හුවමාරු ක්‍රමයක් තිබේ. ඒ අනුව සමෘද්ධි ලාභීන්ට නොව ඉතා දුප්පත් අයට සලාක කාඩ්පත් ලබා දීමට රජය විසින් මෑතකදී ගත් පියවර උපකාරී වනු ඇත. නමුත් මධ්‍යම හා දිගු කාලීනව අප සමෘද්ධි වැඩසටහන ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතු අතර සුදුසුකම් ඇති අයට ප්‍රතිලාභ ඉලක්ක කළ යුතුය. මේ අතර, මහා බැංකුව පනවා ඇති ණය සීමාවන් හඳුන්වා දීම හරහා ආනයන පාලනයන් මඟින් ආර්ථිකයේ මධ්‍ය හා දිගු කාලීන විකෘතිතා ඇති වන අතර ඉහළ උද්ධමනයකට මග පාදනු ඇත. මිල තුලින් තරඟකාරී විනිමය අනුපාතයක් ඇතුළුව ආර්ථිකය පාලනය කරනවාට වඩා මෙම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමාණාත්මක මිනුම් මත වැඩි විශ්වාසයක් තබන බව සංඥා කරයි. මිල ක්‍රමය භාවිතා නොකරන විට අධිකාරියක් හෝ බලවත් පුද්ගලයකු විසින් ප්‍රමාණ වෙන් කළ යුතුයි. ඒ මගින් නොමනා ආකාරයට ප්‍රතිපාදන වෙන් කිරීම හා දුෂණය ඇති වේ.

නිගමන

කෝවිඩ් - 19 විසින් නිර්මාණය කරන ලද කෙටිකාලීන තත්ත්වය, විශේෂයෙන් පරිභෝජන පැත්තෙන් විසඳීම සඳහා ජනාධිපතිවරයා විසින් යෝජනා කරන ලද පියවර සුදුසු ය. නමුත් පුද්ගලික ඔසුසැල් සම්පූර්ණයෙන් වසා දැමීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග  දියවැඩියාව, නිදන්ගත හෘද රෝග සහ ඇදුම ඇති දිනපතා ඖෂධ අවශ්‍ය රෝගීන්ගේ සෞඛ්‍ය පවත්වා ගැනීම අපහසු කරයි. පසුව පුද්ගලික ඔසුසැල් විවෘත කිරීමට ඉඩ දීම වැනි පාලනය ලිහිල් කිරීමට හැකි බව සොයා ගන්නා ලදී.

කෙසේ වෙතත්, අප දැනටමත් දුර්වල ආරම්භක තත්වයන්ගෙන් ආරම්භ කරන බැවින්, කාර්යය පහසු නැත. ආර්ථිකය පාලනය කිරීම වැඩි වීම  හා ආර්ථිකයේ රජයට ඇති කාර්යභාරය වඩා පුළුල් වීමේ අනතුරක් ඇත. තවත් විටක ආදායම් හුවමාරු කිරීම් ඇතුළු සහන ක්‍රියාමාර්ග ක්‍රියාත්මක කිරීම රාජ්‍ය සේවය මත බෙහෙවින් රඳා පවතින නිසා  ආර්ථිකයේ රජයට ඇති කාර්යභාරය අඩුවෙන් සිදු කිරීමක් ද සිදුවිය හැක. ඒ රාජ්‍ය සේවය කාර්යක්ෂමව හා ඉක්මණින් ක්‍රියාකිරීම නොකරන නිසාය. 

මෙම තත්වයට මුහුණ දීමට රජයේ කරන මැදිහත් වීම් වැඩි වන විට, රජයට දීර්ඝ කාලීනව අතිරේක හා ස්ථිර බලයක් ලැබීමේ අන්තරාය පවතී. 1970-1977 කාලය තුළ ආදායම් සීමාවන් සහිතව හා වී ප්‍රවාහනයට 100% ආනයන පාලක සීමාවන් ඇති කිරීමෙන් එම අත්හදා බැලීමේ ප්‍රථිපල අපි දැක ඇත්තෙමු. රජයේ මේ වැඩි අතපෙවීම් එම කාලය තුළ විනාශකාරී ප්‍රථිපල කරා අප ගෙන ගිය අතර සේවා නියුක්තිය මෙන්ම ජීවන තත්වයන් තියුණු ලෙස අඩුවීමත් සමඟ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධන වේගය පහත වැටුණි.

ඒ අනුව මහා බැංකුව ණය පරිමාවට බලපෑම් කිරීම සඳහා සෘජු ප්‍රමාණාත්මක පියවර ගැනීමෙන් වැළකී සිටීම කළ යුතුය. එය කොවිඩ් 19 නිසා ඇති වූ කම්පනය සමඟ කටයුතු කිරීමට ආර්ථිකයේ නම්‍යශීලී බව අඩු කරන අතර විශේෂයෙන් නම්‍යශීලී හා තරඟකාරී විනිමය අනුපාතයන් වළක්වා ගනිමින් සංචිත කළමනාකරණය ඇතුළු ප්‍රමාණාත්මක පියවරයන් සඳහා ඇති කැමැත්ත සංඥා කරයි. 

ඍජු පියවරයන් තරඟකාරී නොවන ආර්ථිකයකට මඟ පෑදිය හැකි අතර විශේෂයෙන් අපගේ අපනයන වර්ධනයට එය හානිකර වේ. ආනයන කෙලින්ම තහනම් කිරීම අපනයනයට එරෙහිව නැඹුරුවක් ඇති කරනු ඇත. ආර්ථිකයේ ඵලදායිතාව ඉහළ නැංවීමෙන් අපගේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධන වේගය ඉහළ නැංවීම සඳහා දිරිගැන්වීමේ ප්‍රතිසංස්කරණ මත අපට බලාපොරොත්තු තබා ගැනීමට සිදුවේ. කෙටිකාලීනව සිදු කර ඇති දේ අවශ්‍ය විය හැකිය, නමුත් නමුත් මධ්‍යම හා දිගු කාලීන වර්ධනය සහතික කිරීම සඳහා ඒවා ප්‍රමාණවත් නොවේ.

මෙහි ප්‍රකාශිත අදහස් කතුවරයාගේ ම අදහස් වේ. ඒවා මගින් ඇඩ්වෝකාටා ආයතනයේ හෝ ඊට සම්බන්ද කිසිවකුගේ  අදහස් පිළිබිඹු නොවේ. 

කොවිඩ්-19 වසංගතය හමුවේ කඩා වැටෙන ශ්‍රී ලංකාවේ දුර්වල රාජ්‍ය මූල්‍ය

මෙම ලිපිය පෙර පලවුනු” Sri Lanka’s weak public finances will exacerbate economic shocks from COVID-19”හි පරිවර්තනයකි.

අනපේක්ෂිත ගෝලීය වසංගතය හමුවේ පසුබෑමකට ලක්ව ඇති බොහෝමයක් අංශ පවතී. ඒ අතර ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ දැඩි චංචල ස්වරූපයක් ගෙන ඇති රාජ්‍ය මූල්‍ය කටයුතු ප්‍රධාන තැනක් ගනී. මෙම වසංගතය හේතුවෙන් සෘජුවම පහර කෑමට ලක් වන්නේ සාමාන්‍ය ජනතාව වන නමුත් වෛරස් ව්‍යාප්තිය හේතුවෙන් ආර්ථිකය මතද නිරන්තර බලපෑම් ඇතිවේ. මේ වන විට සිදු කර ඇති පර්යේෂණ මඟින් අවධාරණය කරන්නේ මෙකී වසංගත තත්ත්වය සෞඛ්‍ය, ප්‍රවාහනය, කෘෂිකර්මය සහ සංචාරක ආදී කීප ආකාරයකින්ම රටක ආර්ථිකයට බලපෑම් කරන බවයි.

රටවල් අතර ගමනාගමනය නතර වීමෙන් ගෝලීය වෙළඳපළවල් ඇණහිට ඇති තත්ත්වයක් තුළ වෙළඳ කටයුතු අක්‍රීය වීමත්, අපනයනය කටයුතු නතරවීමත් සිදුව තිබේ. මේ වන විටත් ඉතා දැඩි පසුබෑමකට ලක්ව ඇති ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක කර්මාන්තය තවදුරටත් කඩා වැටෙනු ඇති අතර ඇතැම් ප්‍රධාන අපනයනකරුවන්ට කළ ඇණවුම් ඊළඟ කාර්තුවේදී  දැඩි දුෂ්කරතාවකට ලක් වනු ඇත.

කොවිඩ්-19 වසංගත තත්ත්වය හේතුවෙන් රටවල් අතර සිදුවන වෙළඳ ගනුදෙනු බොහෝ සේ සීමා වී තිබේ. පිටරටවලින් ගෙන්වනු ලබන අමුද්‍රව්‍යද දැඩි ලෙස සීමා කර තිබේ. අපනයනය කිරීමේ අරමුණින් මෙරට තුළ සිදු කරන බොහෝමයක් නිෂ්පාදන කටයුතුවලට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය පිටරටින් ගෙන ආ යුතුය. නමුත් මෙම වසංගතය හමුවේ එම කටයුතු පසුබෑමකට ලක්ව පවතී. මේ නිසා අපනයන සීමා වීමක් සිදු වේ. වෙළඳපළවල් යළි විවෘත වීමක් සිදු වුවත් ක්‍රියාදාමයන් සහ අමුද්‍රව්‍ය කෙටි කාලීන භාවිතයකට පමණක් ප්‍රමාණවත් වනු ඇත. ආනයනය කළ අමුද්‍රව්‍ය තොග අවසන් වීම නිසා සැපයුම් දාමවල බලපෑම දේශීය නිෂ්පාදකයන්ට පවා බලපෑමක් එල්ල කරයි. මෙලෙස කෘෂිකර්මාන්තය රැඳී ඇත්තේද ආනයනය කළ පොහොර, කෘමිනාෂක, වගා අමුද්‍රව්‍ය සහ රසායනික ද්‍රව්‍ය මතයි. දේශීය කර්මාන්තශාලාවල නිෂ්පාදන කටයුතු සිදු කරන්නේ දේශීය අමුද්‍රව්‍ය පමණක් යොදා ගෙන නොවේ. ඒ සඳහා විදේශ රටවලින් ගෙන්වන අමුද්‍රව්‍ය , අංගෝපාංග, අමතර කොටස් අවශ්‍ය වේ. ඒ හේතුවෙන් දේශීය කර්මාන්තශාලා සිය කටයුතු සුමටව පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය හිඟයකට මුහුණ දෙයි. මේ නිසා සිය උපරිම ධාරිතාවයෙන් ක්‍රියාත්මක වීමට නොහැකි තත්ත්වයක් උද්ගත වේ.

ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයට අපනයන කටයුතු ඇණ හිටීම නිසා රට තුළට ගලා එන අපනයන ආදායම් පහළ යයි. මේ නිසා විදේශ රටවලට ගෙවිය යුතු ණය මුදල් ගෙවීමට නොහැකි වේ. එමෙන්ම තවදුරටත් ණය ගැනීමට සිදු වන නිසා රටේ ණය බර ඉහළ යයි. මෙම තත්ත්වය හමුවේ බොහෝමයක් ව්‍යාපාරවලට සිය කටයුතු පවත්වාගෙන යාමේ දුෂ්කරතා මතුවේ. 2008/2010 කාලයේදී ඇති වූ ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුද සමයේදී ඇස්තමේන්තුවලට අනුව 90,000ක පමණ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට සිය රැකියා අවස්ථා අහිමි විය. එහිදී විශේෂ අවධානයක් යොමු වූයේ ඇඟළුම් අංශය දෙසටයි. ඊට හේතු වූයේ කාර්මික අංශයේ කටයුතු පසුබෑමකට ලක් වීමයි. මේ නිසා කාර්මික අංශයේ රැකියා කළ බොහෝ පිරිසකට සිය රැකියා අහිමි විය. කෙසේ වෙතත් වර්තමාන ගෝලීය වසංගත තත්ත්වයේ ආර්ථික බලපෑම මීට වඩා දරුණු විය හැකියි. ඒ මක් නිසාද යත් මෙම වසංගත තත්ත්වය සංවර්ධිත රටවලටත් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවලටත් එකසේ බලපාන නිසාවෙනි. සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල අපනයන වෙළඳපළ කඩා වැටුණි. නමුත් එම රටවල දේශීය වෙළඳපළට බලපෑමක් සිදු වී නොමැත. මෙම ගෝලීය වසංගත තත්ත්වය හේතුවෙන් දවස් පඩි ලබන්නන් දැඩි දුෂ්කරතාවකට ලක් ව සිටී. එමෙන්ම කුඩා පරිමාණ ව්‍යාපාරවලටද සිය ව්‍යාපාර කටයුතු කර ගෙන යාමේ දුෂ්කරතා පැන නගී. 

මෙහි සරලම අර්ථය නම් ආර්ථික වර්ධනය තවදුරටත් මන්දගාමී වන බවයි. බිඳ වැටෙන ආදායම් තත්ත්වය හමුවේ වියදම් ඉහළ නැඟීම නිසා ගෙවුම් ශේෂයේ හිඟය තවදුරටත් පුළුල් වනු ඇත. පහළ මට්ටමේ ගනුදෙනුවලින් රැස් කර ගත හැකි වන්නේද ඉතා අඩු බදු ආදායමක් පමණි. විකුණුම් සහ වියදම් පහත වැටීමෙන් වැට් බදු සහ ආනයන බදු  ආදායම පහත වැටේ. ව්‍යාපාරවල ලාභය අඩු වීමෙන් ආදාය්ම් බදු ලෙස රැස් වන්නේද කුඩා ප්‍රමාණයකි. මේ අතරතුර, වසංගත තත්ත්වය නිසා සෞඛ්‍ය වියදම් (පරීක්ෂණ ඇඳුම් කට්ටල සහ රෝහල් පිරිවැය) සහ අනෙකුත් සහන පිරිවැය ඉහළ යයි. මේ අනුව ගෙවුම් ශේෂ හිඟය තවදුරටත් පුළුල් වීම නිසා තව තවත්  ණයට ගැනීමට රජයට සිදුවේ. මෙම වසරේදී ශ්‍රී ලංකාවේ පොලී බිල්පත්වල වටිනාකම පමණක් රුපියල් ට්‍රිලියන 1කි.

ශ්‍රි ලංකාවෙ රාජ්‍ය මූල්‍ය ශක්තිමත්ව පැවතුණත්, මේ තත්ත්වය නිසා සැලකිව යුතු මට්ටමේ අභියෝගයකට මුහුණ පෑමට සිදු වනු ඇත. කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාවේ මුල්‍ය කටයුතු අධෛර්මත් කිරීමට මෑතකාලීනව සිදු කළ බදු කපා හැරීම් හේතු වී ඇත. මෙම ප්‍රතිවිපාකයේ තරම තක්සේරු කිරීම අපහසු වුවත්, සුදුසු ආකාරයේ ප්‍රතිපත්ති තීරණය කිරීම සඳහා මූලික කරුණු සාරාංශගත කිරීම වැඳගත් වේ.    

2016 ජූනි මාසයේදී අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදලින් ඇ.ඩො. බිලියන 1ක මුදලක් ශ්‍රී ලංකාව ලබා ගෙන තිබේ. 1950 වර්ෂයේදී  අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදලට සම්බන්ධ වීමෙන් අනතුරුව මෙලෙස ණය ලබා ගත් 16වන අවස්ථාව මෙයයි. එමඟින් පෙනී යන්නේ මෙම පද්ධතියට ආවේණික දීර්ඝකාලීන ගැටළුවල ස්වභාවයයි. අන්තර්ජාතික අරමුදලේ මෑතකාලීන අරමුණ වී ඇත්තේ “දශක දෙකක කාල සීමාවක් තුළ ඇතිවූ බදු ආදායම් පහත වැටීම වළකාලමින් මධ්‍ය කාලීන වශයෙන් තිරසාර සමතුලිතයක් පවත්වා ගැනීමට රාජ්‍ය මූල්‍ය කටයුතු යොදා ගැනීමයි”. මෙම වැඩසටහන ඔස්සේ රාජ්‍ය වියදම් අඩු කර ගෙවුම් ශේෂ හිඟය අඩු කිරීමටත් (හිඟයයන් අඩු වන විට ණයට ගැනීමට ඇති අවශ්‍යතාවද අඩුවේ) එමඟින් විදෙස් ණය අවම කර ගැනීමටත් අපේක්ෂා කෙරේ.

බොහෝ දෙනෙක් විශ්වාස කරන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහන් මඟින් දැඩි තීරණ ගැනීමට බල කෙරෙන බවයි. ඒ යටතේ සමාජ සුභසාධනය උදෙසා වැය කරන රාජ්‍ය වියදම් කපා හැරීම ප්‍රධාන තැනක් ගනී. ඔවුන්ගේ නිර්දේශවලට අනුව සුභ සාධනය සඳහා කෙරෙන මුදල් වැය කිරීම අවම කිරීමෙන් රජයේ වියදම් පහත හෙළිය හැක. ඒ අනුව රජයේ වියදම් රජයේ ආදායම්වලට වඩා වැඩි වීමෙන් සිදු වන ගෙවුම් ශේෂ හිඟය අවම කර ගත හැක. කෙසේ වෙතත් පෙර පැවති “යහපාලන” ආණ්ඩුව යටතේ සිදු වූයේ මීට පටහැනි කටයුත්තකි. එනම් ගෙවුම් ශේෂ හිඟය පියවා ගැනීම උදෙසා බදු ඉහළ දැමීමකි. මෙහිදී රාජ්‍ය වියදම් අවම කර ගැනීමට කිසිදු උත්සාහයක් නොදරන ලදී. ඒ නිසා වියදම් තවදුරටත් ඉහළ ගියේය.

අවාසනාවකට, රාජ්‍ය ආදායමින් වැඩි ප්‍රතිශතය වන්නේ පාරිභෝගිකයන් මත පනවන ලද බදු ප්‍රතිශතයයි. ඒවායින් ‘එකතු කළ අගය මත බදු’ හෙවත් වැට් බදු ප්‍රධාන තැනක් ගනී. මේ නිසා බදු පැනවීමෙන් දැඩි ලෙස පීඩාවට පත් වූයේ පාරිභෝගික ජනතාවයි. මෙම තත්ත්වය රජය කෙරෙහි ජනතා අප්‍රසාදය වැඩි කළේය. ආදායම් බදු ඉහළ නැංවීම නිසා ව්‍යාපාරික ජනතාවද රජයේ ක්‍රියාකලාපය කෙරෙහි කණස්සල්ලෙන් පසු විය. ඒ අනුව රජය අනුගමනය කළ විවිධ අන්දමේ ක්‍රියාමාර්ග රැසක් ජනතාවගේ දඩි අප්‍රසාදයට හේතු විය.

යම්තාක් දුරකට රාජ්‍ය මූල්‍ය තත්ත්වයක් වර්ධනයක් සිදු වුවත්, එය ශක්තිමත් එකක් නොවීය 2019 නොවැම්බර් මාසයේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සඳහන් කර තිබුණේ “අපේක්ෂිත ආදායම් මාර්ග ළඟා කර ගැනීමට අපොහොසත් වීම නිසා තවදුරටත් ෆිස්කල් අරමුණු ළඟාකර ගැනීම අසීරු වන බවයි”. මේ සඳහා 2019 අප්‍රේල් මාසයේදී සිදු වු පිපිරීම් මාලාවත් ඒ ඔස්සේ සිදු වුණු ව්‍යාපාර බිඳ වැටීමත් හේතු විය. 

2019 නොවැම්බර් මාසයේදී පැවැත්වූ ජනාධිපතිවරණයට සමගාමීව, නව රජය විසින් දෙසැම්බර් මාසය වන විට බදු කපා හැරීම්  නිවේදනය කරන ලදි. බදු ඉහළ නැංවීමත් සමඟ වර්ධනය වු ජන අප්‍රසාදයට පිළියම් යෙදීම වරදක් නොවූවත්, කපා හරින ලද බදුවල පරාසර පුදුමය දනවන සුළුය. සංස්ථාපිත ආදායම් බදු අනුපාතය 28% සිට 24% දක්වාත්, වැට් බද්ද පැවති මට්ටමින් හරි අඩක් පමණ වන සේ 15% සිට 8% දක්වාත් පහත දැමුණු අතර රඳවා ගැනීමේ බදු, ජාතිය ගොඩ නැඟීමේ බදු සහ ආර්ථික සේවා ගාස්තු ආදියද ඉවත් කරන ලදී. මෙහි අරමුණ වූයේ අර්බුදයකට මුහුණ පා සිටින ආර්ථිකයට ක්ෂණික පිළියමක් ලබා දීම වුවත්, රාජ්‍ය වියදමින් ¼ක් පමණ හෝ දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් 3% හෝ 4%ක් පමණ රාජ්‍ය මූල්‍ය දුර්වල කිරීමයි.

2020 පෙබරවාරි 7 වන දින ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වාර්තා කර ඇති අන්දමට ප්‍රාථමික දත්තවලට අනුව දීර්ඝ කරන ලද පහසුකම් අරමුදලේ (EFF) සහයෝගය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන වැඩසටහනේ ප්‍රාථමික අතිරික්ත අරමුණ 2019 වර්ෂයේදී දළ දේශීය නිෂාපදනයෙන් 0.3%ක වාර්තාගත හිඟයයක් සහිතව ප්‍රමාණවත් සීමාවකින් මඟ හැරී ඇති බවයි. ඊට හේතු වී ඇත්තේ ආදායම් උත්පාදනයේ දුර්වලතා සහ වියදම් අසීමාන්තික ලෙස ඉහළ යාමයි. මූල්‍ය අරමුදල පෙන්වා දෙන අන්දමට ශ්‍රී ලංකාවේ ගෙවුම් ශේෂ හිඟය 2020දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 7.9%ක් දක්වා ඉහළ යන අතර එය 2015 වර්ෂයේ සිට බලන කළ ඉහළම අගයයි. වසංගත තත්ත්වයේ බලපෑම් අවසන්ව නොමැති තත්ත්වයක් යටතේ මෙය ධනාත්මක තත්ත්වයක් ලෙස පෙනේ. 2019 වසරේදී ගෙවුම් ශේෂ හිඟය ලෙස වාර්තා වී ඇත්තේ 6.5% වුවත්, මුදල් අමාත්‍යාංශයට අනුව “2019 වර්ෂය සඳහා සබෑ ගෙවුම් ශේෂ හිඟය වූයේ 8%කි මන්ද වසර අවසානයේදී රුපියල් බිලියන 367 වන වියදම් පියවීමකින් හෝ ගණනය කිරීමකින් තොරව පැවතීම නිසයි.

මේ අතරතුර, ශ්‍රේණිගත කිරීමේ නියෝජිත ආයතන වන ෆ්‍රිච් සහ එස් ඇන්ඩ් පී ආයතන ශ්‍රී ලංකාවේ ණය තත්ත්වය ‘ස්ථාවර’ තත්ත්වයේ සිට ‘සෘණාත්මක’ තත්ත්වය දක්වා පහත හෙළන ලදී. ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ ආරම්භයේ පටන්ම රාජ්‍ය මූල්‍ය තත්ත්වයේ පැවති අස්ථාවර තත්ත්වයත් සමඟ වර්තමාන කොවිඩ්-19 වසංගතයේ බලපෑමත් පවතී.

ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන්ගේ මූලික අවධානය යොමු විය යුතු කරුණක් වන්නේ මහජනතාවගේ සෞඛ්‍ය හදිසි අවශ්‍යතා සහ ඒ හා බැඳුණු මානව පිරිවැයයි. එනමුත් වඩාත් පැහැදිලි ආර්ථික චින්තනයක අවශ්‍යතාව දැඩි ලෙස පවතින මොහොතක සමාජයේ වැඩ් වශයෙන්ම අවදානම්වලට ගොදුරු විය හැකි පිරිස කෙරෙහි එමඟින් සාධාරණ සැලකිල්ලක් ඇති විය යුතුය. ලොක් ඩවුන් කර ඇති තත්ත්වයක් යටතේ හෝ සම්පූර්ණයෙන්ම ඇඳිරි නීතිය පනවා ඇති අවස්ථාවකදී වුවත් ඊට සමගාමී පිරිවැය බර තැබීමක් සිදු කළ යුත්තේ එබැවිනි. 

ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානතම වගකීමක් වන්නේ විදේශ ණය කලමණාකරණය කිරීමයි. ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ නවතම මධ්‍ය කාලීන ණය උපක්‍රමය පාදක වී ඇති උපකල්පන කීපයකි. ඒවා නම් මධ්‍ය කාලීනව දදේනියෙන් 5%ක ප්‍රමාණයක්,5%ක වන උද්ධමන අනුපාතයක් සහ 3.5%ක ගෙවුම් ශේෂ හිඟයක් තවදුරටත් රඳවා නොගත යුතුය. ශේෂයන්ගේ මධ්‍ය කාලීන උපක්‍රම සමඟ පරිණත වන ණය රජය විසින් ඉදිරියට ගෙන එන්නේද?

2020 පෙබරවාරි වන විට විදේශ සංචිතය ඇ.ඩො. බිලියන 9 වූ අතර එය ප්‍රමාණවත් වූයේ මාස 4.6ක ආනයනවලට පමණි. මෙය ඇ.ඩො. මිලියන 500ක්ද පසුව ලබා දීමට පොරොන්දු වූ ඇ.ඩො. මිලියන 700ක්ද වශයෙන් ප්‍රතිමූල්‍යනය කරන ලදී. මාස තුනක ආනයන සඳහා ප්‍රමාණවත් සංචිත පවත්වා ගනිමින් මෙම වසරේ ණය ගෙවීමට කටයුතු කරන්නේ නම් ශ්‍රී ලංකාව තවත් ඇ. ඩො. බිලියන 2 හෝ 2.5 කින් විදේශ සංචිත ඉහළ නංවා ගැනීමට අපේක්ෂා කරයි.

රාජ්‍ය මූල්‍ය අංශයේ පවතින අවිනිශ්චිතතා නිසා අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහන අසාර්ථක විය. මේ අතර පැහැර හැරිය නොහැකි මට්ටමේ ණය බිඳ වැටීමක් ශ්‍රේණි ගත කරන නියෝජිතායතනයන්ගෙන් අපේක්ෂා කෙරුණි. මේ හේතුවෙන් ණයට ගැනීම සඳහා වෙළඳපළට පිවිසිය නොහැකි වනු ඇත. මෙම වසරේදී කල් පිරෙන ශ්‍රී ලංකා ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කරවලින් ලැබෙන වාසිය ත්‍රීව වී ඇත. මෙය ලියා දක්වන අවස්ථාව වන විට, ආයෝජකයන් වර්තමාන ලාභයෙන් 101% ක ඉහළ යාමක් අපේක්ෂා කරයි. ලබන වසරේදී කල් පිරෙන බැඳුම්කර පවතින්නේ 44%ක මට්ටමේය.  අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල විසින් නව වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කිරීම මඟින් වෙළඳපළ තුළ විශ්වාසයක් ගොඩ නැඟුවත් එමඟින් සිදු වනු ඇත්තේ පීඩාකාරී සීමා කිරීමකි. වඩාත්ම සුදුසු විසඳුම වන්නේ තවදුරටත් ඇපකරයක් සඳහා අභියාචනා කිරීමයි.

බදු සහන සඳහා අවස්ථාව ඉල්ලා සිටි බොහෝමයක් රටවල් අතරට ශ්‍රී ලංකාවද අයත් වේ. ලෝක බැංකුව සහ අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල විසින් මෙම ඉල්ලිම්ට සහය දක්වා ඇත. මෙම සහනය ලබා දීමට සැලසුම් කර තිබුණේ දුප්පත්ම රටවලට වුවත්, ශ්‍රී ලංකාව වැනි මෑතකදී ඉහළ මැදි ආදායම් රටවල් කාණ්ඩයට අයත් රටවල් සම්බන්ධයෙන්ද සලකා බැලේ. ඇතැම් අදහස් දක්වන්නන් යෝජනා කර ඇත්තේ ආණ්ඩුව සරලවම මැදිහත් නොවී සිටිය යුතු බවයි. මෙම කටයුත්ත සරලව පෙනී ගියත්, වාණිජ ණය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම පවා අවදානම්කාරීය: යළි ගෙවීම් අඩු කිරීම හෝ පිළිගැනීම වෙළඳපළ විසින් සලකන්නේ නොගෙවා හරින අවස්ථාවක් ලෙසයි. එනම් මෑතකදී යළිත් වෙළඳපළට ඇතුළු වීම අපහසු වන බවයි. දදේනියේ පහළ යාම, ආයෝජනය සහ පෞද්ගලික අංශයේ ණය ආදිය සාමාන්‍යයීකරණය් වීම නිසා මෙමඟින් ආර්ථිකය වෙත කම්පනයක් එල්ල කරනු ලැබේ. බැංකු අසමත්වීම්වලට හේතුවක් ලෙස මූල්‍ය අංශය් බිඳ වැටේ.

2002 වසරේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් රුසියාව, යුක්‍රේනය, ඉක්වදෝරය සහ පාකිස්ථානය ආදී රටවල 1998-2000 කාල සීමාවේදී සිදු කළ ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ අධ්‍යයනයකදී, පහත ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිඵල ලැබී ඇත:

“සැබෑ ආදායමේ පසු බෑම සහ මුල්‍යයන් දේශීය ඉල්ලුමට සම්ප්‍රේෂණය කරනු ලැබේ. සුරක්ෂිතතාව පහත වැටීමත් සමඟ පෞද්ගලික ආයෝජනය දැඩි ලෙස කපා හැරේ. පෞද්ගලික පාරිභෝජනය සලකා බැලූ විට , කෙටි කලක නැවතුමක් සහිතව වුවත් කුටුම්භ විසින් සිය ඉතුරුම් පහත හෙළයි. රාජ්‍ය මූල්‍ය කටයුතු ශක්තිමත් කිරීම සඳහා දරන උත්සාහයක් ලෙස පෞද්ගලික පාරිභෝජනය පහත හෙළයි. විදේශ විනිමය පාලන පැවතියද පහත වැටෙන විදේශ විනිමය අනුපාත මඟින් පෙනී යන්නේ ප්‍රාග්ධන ගලායාමෙන් හටගත් විදේශ ආධාරවල පවතින හිඟකමයි. වර්තන ගිණුම් වර්ධනය වීමට හේතු වී ඇත්තේ දේශීය ඉල්ලුම සංකෝචනය වීම සහ ආනයන ආදේශනයයි. හුවමාරු අනුපාතය පරිහානියට ලක් වීමත් සමඟ එමඟින් මිල මට්ටම්වලට බලපෑම ක් ඇති වී උද්ධමනය වේගවත් විය. වේතන ප්‍රමාද විය,උද්ධමනය නිසා තැන්පතුවල වටිනාකම පහත වැටුණි, සේවා වියුක්තිය ඉහළ ගිය අතරම සැබෑ ආදායමේ අඩු විම මඟින් ක්ටුම්භ දැඩි ලෙස පීඩාවට ලක් විය.” 

මේ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාව දැඩි අසීරුතාවකට මුහුණ පා සිටින අතර අනුගමනය කළ හැකි විකල්පයන් ඇත්තේ ඉතාමත් ස්වල්පයකි. මෙම තත්ත්වයට බලපෑ ප්‍රධානතම කරුණ කොවිඩ්-19 වසංගතය වුවත් එකම කරුණ එය පමණක්ම නොවේ. වසංගතය විසින් කාලාන්තරයක් මුළුල්ලේ වර්ධනය වෙමින් පැමිණි ප්‍රතිපත්ති දුර්වලතා, ආර්ථික වර්ධනය, ෆිස්කල් සහ බාහිර අංශද ඇතුළුව එක් විශාල කප්මනයක් බවට වර්ධනය කර තිබේ. 

මෙය ඉහත සඳහන් කළ අන්දමට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සිදු කළ අධ්‍යනයට භාජනය වූ ගැටළුවමයි. එහිදී ජාත්‍යන්තර ප්‍රාග්ධන වෙළඳපළට ප්‍රවේශ වීම සම්බන්ධයෙන් පවතින සාපේක්ෂ කෙටි ඉතිහාසය නිසා සාර්ව ආර්ථික තත්ත්වය, දේශීය ප්‍රතිපත්තිවල පවතින දුර්වලතා සහ ආසියානු අර්බුදයට අමතරව පවතින අසතුටුදායක බාහිර පරිසරය, රුසියාව සහ ඉක්වදෝරය සඳහා වන දුර්වල තෙල් මිල, පාකිස්ථානයේ න්‍යෂ්ටික අත්හදාබැලීම් නිසා පනවා ඇති අන්තර්ජාතික සම්බාධක, ඉක්වදෝරය සඳහා බලපා ඇති එල්-නිනෝ තත්ත්වය, යුක්‍රේනය සඳහා වන රුසියානු කෝලාහල වැනි බාහිර කම්පන හමුවේ අස්ථාවර වේ. 

කෙටි කාලයේදී ඇපකරයන් අවශ්‍ය වනු ඇත, නමුත් එය පවත්නා ගැටළු බොහෝ ඈතකට නොවෙතත් යම්කිසි කාලයක් දක්වා කල්තබන තාවකාලික විසඳුමකි. තවදුරටත් චීනයත් සමඟ ද්වි පාර්ශවික ණය ගනුදෙනු කිරීමට හැකියාව තිබුණද, පවත්නා කොවිඩ්-19 වසංගත තත්ත්වය මත තවදුරටත් ද්වි පාර්ශවික ණය ගනුද්නු සිදු කිරීම ප්‍රායෝගික විසඳුමක් නොවේ. තවදුරටත් ණය ගැනීම සඳහා සුදුසු පිළියමක් සපයන්නේ ඩොලර් ට්‍රිලියන 1ක ධාරිතාවක් යටතේ පවතින ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල් වැඩසටහන පමණි.  

මෙතෙක් නිද්‍රෝපගතව හුන් දේශපාලනඥයන් සහ සාමාන්‍ය ජනතාව මේ මොහොතේ අවදි වී යථාර්තයට මුහුණ දිය යුතුයි. පූර්ව මැතිවරණ පොරොන්දු සහ දීර්ඝකාලීනව ප්‍රචාරණය කරන කුමන්ත්‍රණ න්‍යායන් ඉවතලා ගෝලීය මූල්‍ය ආයතන සමඟ සාකාච්ඡා කොට තීරණ ගැනීම සහ උසස් චින්තනයක් අවශ්‍ය වේ. ආර්ථික කලමණාකරණ කටයුත්ත සිදු කළ යුත්තේ යම් භූමිකාවක් ඉටු කිරීමට බලයලත් අනෙකුත් ව්‍යවස්ථාපිත නියෝජිතායතන සමඟද සාකච්ඡා කිරීමෙන් අනතුරුවයි.  

අත්වැරදීම් නිසා ඇති වන්නේ පිරිවැයකි, ඒ මඟින් කොවිඩ්-19 වසංගත තත්ත්වය නිසා ඇති වන බරපතල සෞඛ්‍ය ගැටළු විනාශකාරී ආර්ථික අර්බුදයක් දක්වා වර්ධනය විය හැකියි.