මම පොඩි කාලේ ක්‍රිකට් සෙල්ලම් කරන විදිය මට තාම මතකයි. මම game එකේ නීති දැනගෙන හිටියෙ නැතිවුනත්, මගෙ යාළුවෙක් එක්ක මාරුවෙන් මාරුවට ball කරන්න bat කරන්න පුරුදු වෙලා හිටියා. එක දවසක්, මගේ යාලුවා ඕවර පහක තරගයකදී මුලින් bat කරනකොට, over තුනකට පස්සෙ ලකුණු 25 කදි මම එයාව out කලා. ඊට පස්සෙ ball කරන්න තිබ්බෙ එයාට. හොදින් bat කරපු මට out නොවී ලකුණු 20ක් ගහගන්න එදා පුළුවන් වුනා. එදා මම out වුනේ නැති නිසා මම හිතුවෙ මම තමා game එක දින්නෙ කියල. මං කිව්ව “මාව out කරේ නැහැනෙ. ඒත් මං ඔයාව out කරා ඒක නිසා මං දිනුං” කියල. යාලුව කිව්ව “ඒත් මං ලකුණු 25ක් ගැහුව ඒත් ඔය ගැහුවෙ ලකුණු 20යි.” එක්ක නිසා යාලුව දිනුම් කියල ඔහු කියනවා. පස්සෙ යාලුවා මට පැහැදිලි කලා ක්‍රිකට් වල දිනුම තීරණය වෙන්නෙ ලබාගන්න කඩුලු ගාණ මත නෙමේ ලබාගත් ලකුණු අනුවයි කියලා. ඒ නිසා යාලුව දිනුම්.
මේ දේවල් මතක් වෙද්දි මට හිතෙනවා අපේ රටේ මිනිස්සු හා රටේ ප්‍රතිපත්ති හදන අය ආර්ථිකය ගැන මූලික දනුමක් තියෙන අයද කියලයි.
ජනලේඛන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව (Department of Census and Statistic) and , දෙවන හා තෙවන කාර්තු වල ජාතික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ දත්තයි (national GDP data) මහ බැංකුව පළකරපු බාහිර අංශය පිළිබඳ වාර්තා(external sector performance report) වලට මිනිස්සුන්ගෙන් ලැබුනු ප්‍රතිචාර දැකලා මට හිතුනා ලංකාවේ අපි අපේ ආර්ථික ගැටලුව තවමත් තේරුම් ගෙන නැද්ද කියල. තේරුම් අරගෙන නම් අපි දැන දැනත් වැරදි දිශාවට ද යන්නෙ කියලා.
හොඳින් ක්‍රියාත්මක වෙන ආර්ථිකයක ප්‍රධාන පරමාර්ථය වෙන්නේ ජාතික ආදායම ඉහළ නැංවීමයි. මේ තුළින් දිළිඳුකම අවම කර ගන්නත්, වැඩි පිරිසකට ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය නංවාගන්නත් (Improve quality of life) පුළුල් පරාසයක භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය කරන්නත් හැකියාව ලැබෙනවා. ඒත් එක්කම, දිගුකාලීන සමෘද්ධිය ළගා කරගන්න තිරසාර පරිබෝජනය වැදගත්. මේ අරමුණු සාක්ෂාත් කරගන්න නම් අපේ උපාය මාර්ගය විය යුත්තේ, රටේ ඉන්න හැම කෙනෙක්ටම ආර්ථිකයට සමානව සහ පහසුවෙන් සම්භන්ද වෙන්න පුළුවන් වෙන විදියට ආර්ථිකය හැඩගස්සව ගන්න එකයි.දුප්පත් මනුස්සයෙක්ට විකුණන්න පුලුවන් පහසුම දේ තමයි ඔවුන්ගේ ශ්‍රමය.
තමන්ගේ ශ්‍රමය පමණක් වෙළඳාම් කරන්න පුළුවන්, ආර්ථිකයේ අවදානමට ලක්වෙලා ඉන්න දුප්පත් අංශ කෙරෙහි විශේෂ අවධානය යොමු කරන ගමන් ඒ අංශ ගෝලීය නිෂ්පාදන ජාලයන් (Global Value Chains) සමඟ සම්බන්ධ කරන්න උත්සාහ කළ යුතුයි. ඒ තුළින් ඔවුන්ගේ ශ්‍රමය වෙළඳාම් කරන්න අලුත් අවස්ථා ලබා ගන්න පුළුවන් වෙනවා විතරක් නෙමේ, අන්තිමේදී ඔවුන්ගේ දරිද්‍රතාවය තුරන් කරන්නත් අපට හැකියාව ලැබෙනවා.
2020 ඔක්තෝම්බර් මාසයේ මහ බැංකුව පළකරපු බාහිර අංශය පිළිබඳ වාර්තාවෙන් හෙළි වුනේ පළමු මාස 10 තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන 16%කිනුත්, ආනයන 19% කිනුත් අඩු වී ඇති බවයි. ඒකේ ප්‍රතිඵලයක් විදියට අපේ වෙළඳ හිඟය 2019 දී අනුරූප ව ඩොලර් බිලියන 6.4 සිට ඩොලර් බිලියන 4.8 දක්වා අඩු වුනා.
වෙළඳ හිඟය / අතිරික්තය (balance in trade account) අපේ ආර්ථිකයේ දිශාව පිළිබඳ ප්‍රධාන සංකේථයක් නොවන බව අප මුලින්ම වටහා ගන්න ඕන. ඇත්තටම බැලුවොත් වඩාත්ම වැදගත් දර්ශකයන් වෙන්නේ ආදායම් මට්ටම සහ දරිද්‍රතාවය(poverty), ජීවන තත්ත්වය සහ මිලදී ගැනීමේ හැකියාවයි (purchasing power of income). මේ දර්ශකයන් වෙළඳ ශේෂයන් (trade balances), රාජ්‍ය මූල්‍ය හිඟයන් සහ අතිරික්තයන් (fiscal deficits and surpluses) විතරක් නෙමෙයි, අපේ ආර්ථිකයේ තත්වය සහ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ යහපැවැත්ම ගැනත් හොඳ සංඥා සපයනවා.
ආනයන සීමා කිරීම්වල ප්‍රතිඵලයක් විදියට අපගේ ආනයන අඩු වෙලා තියෙනවා වගේම, COVID-19 හා වෙළඳ පාලන තන්ත්‍රයේ අපනයනයට ඇති නැඹුරුව අපේ අපනයන තවත් පහත වැටෙන්න හේතු වෙනවා. COVID-19 හි බලපෑම ආනයන පාලනයන්(import restrictions) ගේන්න තිබුන ප්‍රධාන හේතුවක්. ආනයන කරන බොහොමයක් දේවල් අපනයනය කළ යුතු භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය අමුද්‍රව්‍ය විදියට පාවිච්චි කරන යෙදවුම් (Inputs for outputs). ඒ නිසා ආනයනවල හිඟකම අපනයනවලට ගෝලීය වෙළෙඳපොළ තුළ තියෙන තරගකාරිත්වය නැතිකරනවා.
විදේශ විනිමය අනුපාතය ආරක්ෂා කරන එක සහ වෙළඳ හිඟය නැතිකරන එක විතරක් උපාය මාර්ගයක් විදියට අනුගමනය කලොත් අපේ ආර්ථිකයට දිගු කාලීනව අහිතකර ප්‍රතිඵලවලට මුහුණ දීමට සිදුවෙනවා. ඒ විදියට වෙළඳ ගිණුමේ හිඟයක් හෝ අතිරික්තයක් පමණක් ඉලක්ක කර ගන්න එක, ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම රැස්කරගෙන තියෙන ලකුණු ඉක්මවා යාමේ අවශ්‍යතාවය තේරුම් ගන්නෙ නැතුව කඩුල්ල ආරක්ෂා කරන්න ගිහිල්ල එදා ක්‍රිකට් ගහන්න මම උත්සාහ කලා වගේ තමයි.
වෙළඳාම සම්බන්ධයෙන් තියෙන ගැටළුවට ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු වුනේ පසුගිය දශක කිහිපයක් තුළ නොසලකා හැරපු විශාල සාර්ව ආර්ථික (Macro economic) ගැටලුව වුන සමස්ත සැපයුමට වඩා ඉදිරියෙන් දිවෙන සමස්ත ඉල්ලුම බව අපි වටහා ගැනීම වැදගත්.
ආනයන හා අපනයන ප්‍රධාන වශයෙන් පෞද්ගලික අංශයේ කාර්යයක්. පෞද්ගලික අංශයට සාපේක්ෂව රජය ආනයනය හා අපනයනය කරන්නේ ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයක්. වෙන විදියකට කිව්වොත්, රජය ආනයනය හෝ අපනයනය නොකලත් (වාහන, සතොස සඳහා සෘජු ආනයන හැර), තීරුබදු සහ තීරුබදු නොවන ගාස්තු පැනවීම හරහා සිද්ධ වෙන ඔවුන්ගේ මැදිහත්වීම, ආනයන හා අපනයන වෙළඳපොළවල ක්‍රියාකාරීත්වයට බලපෑමක් ඇතිකරනවා. එම නිසා වෙළඳාම වැඩිදියුණු කිරීම වෙළඳපල කාර්යයක් වන අතර ඒකට රජය මැදිහත්විය යුතු නැහැ. රජයේ කාර්යභාරය වෙන්නේ ගොඩක් අවස්ථාවලදී අපේ අපනයන වලට එක සමානව හැසිරෙන්න පුළුවන් තැනක් නිර්මාණය කරන එක හා තරඟකාරිත්වය ඉහළ නංවන්න සහාය වෙන එකයි. වෙළඳ ගිණුමේ (Trade account) වර්තමාන තත්වය අඛණ්ඩව විවිද රජය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද දුර්වල සාර්ව ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිවල එක් ප්‍රධාන ප්‍රථිඵලයක්.
මූල්‍ය කළමණාකරණ පැත්තෙන්, හැම වසරකම අපේ අයවැය හිඟය පියවා ගන්න මුදල් මුද්‍රණය කරන එක (quantitative easing), පාඩු ලබන ඵලදායි නොවන රාජ්‍ය ව්‍යවසායයන් (state-owned enterprises - රජයට අයිති ව්‍යාපාර) දිග ලැයිස්තුවක් පවත්වා ගෙන යන එක ගින්නට පිදුරු දැමීමක් විතරයි. ඒකට හේතුව වෙන්නෙ, අපි අයවැය හිඟය පියවා ගන්න සල්ලි අච්චු ගහද්දි වෙන්නෙ පවතින ආනයන වලට ඇති ඉල්ලුම වැඩි විය හැකි නිසා එය ස්වයංක්‍රීයව වෙළඳපොල විකෘති වෙන එක. ඒ වගේම අච්චු ගහන සල්ලි නිකංම ආනයන පස්සෙ ගිහිල්ල මූළ්‍ය පද්දතියම අසමතුලිත වෙනවා.
ජනලේඛන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවට අනුව 2019 වර්ෂය තුන්වන කාර්තුවට අපේ ආර්ථිකය 1.5% ක වර්ධනයක් ලබාගෙන තියෙනවා කියන්නෙ හොද දෙයක්. හැබැයි අත්‍යවශ්‍ය සාර්ව ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණවලට විසඳුම් ලබා නොදී වෙළඳ හිඟය පමණක් ඉලක්ක කරගෙන කටයුතු කරන එක, ක්‍රියාකාරී ආර්ථිකයක ප්‍රධාන පරමාර්ථය සාක්ෂාත් කරගන්න එක ශ්‍රී ලංකාවට තවත් අපහසු කරන්න හේතුවක් වෙයි.
අනිත් අතට බලද්දි, දැනට පවතින විදේශ විනිමය අනුපාතය ආරක්ෂා කරන්න අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට, තරඟකාරී විනිමය අනුපාතයක් හදාගන්න අපේ අවධානය යොමු කරන එක ඉතා හොද උපාය මාර්ගයක්. ඒක කරන්න නම්, අපට ඇති ගැටලුව තේරුම් අරගෙන අපේ පරමාර්ථය සපුරාගන්න සුදුසු උපාය මාර්ගයක් සොයා ගන්න එක වැදගත්.
මෙතනදි අපි මුලින්ම තේරුම් ගන්න ඕනේ දෙයක් තමයි ශ්‍රී ලාංකික ආර්ථිකය සාර්ව ආර්ථික අසමතුලිතතාවයන්ගෙන් පීඩා විඳින ආර්ථිකයක් කියල. සරළව කිව්වොත් අපේ ආර්ථිකයේ මූලික කොටස සකස් වෙලා තියෙන ක්‍රමය වැරදියි.
ඒ වගේම ගැටළු විසඳන්නේ නැතුව ගැටළු වල ප්‍රතිඵල නිවැරදි කරන්න රජයන්ට බැරි බව අපි තේරුම් ගන්න ඕන. රටක ආර්ථික පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වෙන විදිය ගැන තියෙන දුර්වල අවබෝධය නිසා රටක අඩු ආර්ථික වර්ධනය, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඇති අඩු අපනයන, දුර්වල ජීවන තත්ත්වය, බාහිර ණය මත පීඩනය, මුදලේ පීඩනය, දුර්වල ඵලදායිතාව වගේ අහිතකර ප්‍රතිඵලවලට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා.
අපේ ගැටළු වල විශාලත්වය අප වටහා නොගත්තොත්, සාර්ව ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණවලට විසඳුම් දෙන්න අප අසමත් වුනා වගේ මේ අවුරුද්දෙත් අපිට ඒවා කල් දාන්න සිද්ධ වෙයි.
ක්‍රිකට් ගහද්දි කඩුලු ආරක්ෂා කරනවා වගේ අපේ විදේශ විනිමය ආරක්ෂා කරන්න ගිහින්, සාර්ව ආර්ථික මූලධර්ම නිවැරදි නොකර විදේශ විනිමය උපයා ගන්න අපොහොසත් වුනොත් තත්වය තවත් නරක අතට හැරෙන්න තියෙන ඉඩ වැඩී. ඒ නිසා ඉස්සරහට ශ්‍රී ලංකාව කඩුලු ආරක්ෂා කරනවා වෙනුවට අපේ විරුද්ධවාදීන් ඉක්මවා ලකුණු රැස් කරන්න උත්සාහ කළ යුතුයි.ඒ කියන්නෙ අපේ මුල්ම ප්‍රතිවාදියා දුප්පත් කමයි.
පරිවර්තනය - තිලෝකා යාපා
The Morning පුවත්පතේ ධනනාත් ප්‍රනාන්දු විසින් පල කරන ලද ලිපියක සිංහල පරිවර්තනයයි