මම පොඩි කාලේ ඉදන්ම අලුත් අවුරුදු යෝජනා කඩදාසියක ලියලා වසරේ අවසාන දවසේ බලන්න පුරුදු වෙලා හිටියා.
මේ යෝජනා අතර තිබ්බා, ගණිතයට ලකුණු 85 ක් ගන්න එක, බයිසිකලයක් පදින්න ඉගෙන ගන්න එක සහ යාලුවො එක්ක ක්‍රිකට් සෙල්ලම් කරද්දි අර්ධ ශතක 12 ක් ලබා ගන්න එක වගේ දේවල්. මම අවුරුද්ද අන්තිමේ දී ඒවා නැවත බලුවේ ඒ අරමුණු වලින් කීයක් මම සාක්ෂාත් කරගෙන තියෙනවද කියල බලන්නයි.ඉතිං අවුරුද්ද අන්තිමේදි ලංකාවෙ ආර්ථිකය ලබා ගත් ඉලක්ක කොච්චර සාර්ථක කරගෙන තියනවද කියල බලන්න ඕන. එතකොට තමයි මට මයිකල් ජෝර්ඩන්ව මතක් වුණේ.
ප්‍රසිද්ධ බාස්කට්බෝල් ක්‍රීඩකයෙක් වුන මයිකල් ජෝර්ඩන්ගේ කියමනක් වුනේ, “සමහරු, දේවල් වෙන කවුරු හරිකරනකං බලං ඉන්නවා. සමහරු දේවල් වේවා කියල ප්‍රාර්ථනා කරනවා. සමහරු දේවල් කරල ආදර්ශයෙන් පෙන්නනවා. (Some people want it to happen, some wish it would happen, others make it happen)” කියල. මේක අහල මට තේරුම් යන්න ගත්ත මට සිහිනයක් කියල දෙයක් තිබුනට, ඒක ගැන හරි අවබෝධයක් සහ ඒ වෙනුවෙන් මම කිසිම දෙයක් කරන්නෙ නැත්නම් ඒක නිකන්ම නිකන් ප්‍රාර්ථනාවක් විතරයි කියල.
ඉතින් මට දැන් තේරෙන්නේ මයිකල් ජෝර්ඩන් එදා කිව්ව ඒ කියමන අපේ රටේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට සහ මිනිස්සුන්ට කොච්චර අදාළ වෙනවද කියල. අපේ රටේ මිනිස්සුන්ට ආර්ථිකය ගැන තියෙන හීනය සැබෑ කරගන්න මේක ඉතා හොද පාඩමක් කියන එක තමයි මගේ මතය. කවුරු හරිකරනං බලං ඉන්නවාද? අර්ථිකය හොද වෙයි කියල ප්‍රාර්ථනා කරනවද? නැත්තං අපි ඇත්තටම ආර්ථිකය හොද කර ගන්නවද?
ඉතින් මේ විදියට අපි එකතු වෙලා ගන්න තීරණ කොච්චර දුරට සාර්ථක ද කියල දැනගන්න පුළුවන් වෙන්නෙ 2021 අන්තිමේදී තමයි. මේ විදියට බැලුවම සරළව මේ අවුරුද්දෙ ආර්ථිකව දේවල් 3ක් වෙන්න පුළුවන්
1 අවස්ථාව: ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ අවාශ්‍යයි කියා දෙවල් වෙනකං බලං ඉදීම (Want it to happen)
2021 දී වෙන්න පුළුවන් එක සිදුවීමක් තමයි ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍යයි කියා දෙවල් වෙනකං බලං ඉදීම. අපේ රටේ දේශපාලන හා ආර්ථික නායකත්වයට, ආර්ථික නංවන්න අවශ්‍යතාවය තිබුනත් ඒකට වැරදි මෙවලම් භාවිතා කරන එක මේ ගැටලුවේම තවත් පැත්තක්. මේ හේතුව නිසා කොච්චර උවමනාව තිබුනත්, වැඩේ වෙයි කියල හිතුනත් ඔවුන්ට හැකියාව ලැබෙන්නේ නැහැ අවශ්‍ය දේ ලබා ගන්න. මේ ගැටලුව දැනැටමත් විද්වතුන් හා ආර්ථික විද්‍යාර්ථයින් හදුනාගෙන තියෙනවා. එත්, ගැටලු විනිශ්චයට විතරක්ම අපි දැනටමත් වැඩි කාලයක් වැය කරල අවසන්.
පරස්පර මතවාද දරන ආර්ථික විද්‍යාර්තයින් පවා ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය ලොකු ඵලදායිතා (Productivity) ගැටළුවකට මුහුණ දෙන බව පිළිගන්නවා. ඒ කියන්නෙ, විශාල සම්පත් ප්‍රමාණයක් සාපේක්ෂව අඩු නිමවුමක් ලබා ගන්න අපි යොදා ගන්නව කියලයි. අපි ලබා ගන්නෙ ඉතාම සුලු නිමවුම් ප්‍රමාණයක්. ගමේ භාෂාවෙන් කියනව නං මල්ලක් වපුරල අල්ලයි ගෙට ගන්නෙ. බලන්න අපේ කෘෂිකර්මය. අපේ ශ්‍රම බලකායෙන් 25%ක් කෘෂිකර්මය කලාට අපේ දළ දේශීය නිෂ්පාදනයට එකතු වෙන්නෙ 8%ක් විතරයි. මේ එක්කම ලංකාවේ system එකේ අවුල් නිසා ආර්ථිකය තවත් විකෘති වෙලා ගිහින් මේ ගැටලුව දැනටමත් දශක ගණනාවක පැලපදියම් වුණු පුරුද්දක් වෙලා ඉවරයි .
මේක බරපතළ ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ තවත් ගැටලු ගොඩක් මේකෙන් ඇතිවෙන නිසා. ණය තිරසාර භාවය (Debt sustainabiliy) පිළිබද අභියෝග, දුර්වල අපනයන ක්‍රියාකාරිත්වය (weak exports) හා දුර්වල තරගකාරිත්වය (lack of competition) , අපේ ආර්ථිකය මුහුණ දෙන ගැටලුවල තවත් ලක්ෂණ කිහිපයක්. මේ ගැටලුවට මුල් වුන හේතු ගැන නොතකා ගැටලුවේ ලක්ෂණ විතරක් නිවැරැදි කරන්න ගියොත් අපිට 2021දිවත් ගොඩ එන්න පුළුවන් වෙන්නෙ නම් නැහැ.
අපේ රටේ පුරුද්දක් තමක් කල් පැන ගිය ප්‍රතිපත්ති, ආර්ථිකය ගොඩගන්න කියල භාවිතා කරන එක. මේකට හේතුව තමයි තියෙන ප්‍රශ්නවල බරපතලකම පිළිබද නොදැනුවත්කම. ලංකාව “ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ අවාශ්‍යයි කියා දෙවල් වෙනකං බලං ඉදීම” කියන පාර තෝර ගත්තොත්, අපේ ආර්ථික ගමනාන්තය බොහෝ දුරට මීටත් වඩා බරපතළ වෙයි.
2 අවස්ථාව: ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදුවනු ඇතැයි ප්‍රාර්ථනා කිරීම.
තවත් සිදුවීමක් තමයි ආර්ථිකය ප්‍රතිසංස්කරණට ඉහලින් වෙනත් දේශපාලන අභිප්‍රායයන්ට ප්‍රමුඛතාවය දී “ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය වේවා” කියලා ප්‍රාර්ථනා කිරීම.
කාලයක් තිස්සේ අපෙ රටේ ආර්ථිකය දේශපාලන කැපකිරීම සහ පාවා දීම් රාශියකට මුහුණ දුන්නා. 1953 හර්තාල්, 1981 කැරලි, 1983 කළු ජුලි කෝලාහල සහ LTTEය පිහිටුවීම,මෑතකදී සිදුවූ 2018 ව්‍යවස්ථාමය කුමන්ත්‍රණය සහ 2019 පාස්කු ඉරිදා ප්‍රහාරය වගේ අවස්ථාවන් වල දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයට සැමවිටම ප්‍රමුඛතාවය ලැබුනා.
මේ වගේ සිදුවීම් නිසා රටේ ආර්ථිකය සෑහෙන්න ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දෙනවා. ඒ ප්‍රශ්න රටේ දේශපාලන අස්ථාවරත්වයට පරිවර්තනය වෙලා ආර්ථිකය ලොකු පසුබෑමකට ලක් කරනවා. 2021 දී, ප්‍රාර්ථනා කර කර ඉන්නවට වඩා උද්ගත වන ණය තිරසාර අභියෝගයන්ට ක්‍රියාකාරී විදියට මුහුණ දීමට අපි වග බලා ගන්නඕනේ.
ඉතුරු විදේශීය සංචිත භාවිතා කිරීමෙන් සහ අසල්වැසි රටවලින් විදේශ මුදල් හුවමාරු කරගෙන (Currency Swap) අපට මේ වසර (2021) අපේ ණය ගෙවීම් කරගෙන යන්න පුළුවන් වුනත්, අවශ්‍ය ප්‍රතිපත්ති යොදා ගන්න බැරි වෙලා ආර්ථික වර්ධනයට සුදුසු පරිසරයක් නිර්මාණය කලේ නැති වුනොත්, අවසාන කාර්තුවේ දී සහ 2022 ආරම්භයේදී අර්ථිකයට සහ ජනතාවට පීඩනය වැඩි වෙන්න පුළුවන් . මේ මොන ප්‍රශ්න තිබ්බත් ශ්‍රී ලාංකික අපිට මේ ණය බරෙන් ගැලවෙන්න පුළුවන් වෙයි කියන ධනාත්මක හැඟීමක් සහ ප්‍රාර්ථනාවක් තියෙනවා. ඒත් මේ දේ ඇත්තටම වෙන්න නම් අපි මේක සැහැල්ලුවට නොගෙන බැරෑරුම් දෙයක් විදියට තේරුම් ගන්නම ඕනේ.
ඉදිරියේදී, පවතින අර්බුධයෙන් රට බේරගන්න කියල චීනය එක්ක ද්විපාර්ශ්වික සම්බන්ධතාවයක් ගොඩනැගීමේ සහ අපේ ණය ගෙවන්න උදවු කරයි කියල ප්‍රවනතාවක් තියෙනව. ඒත් චීනයෙන් එවැනි ප්‍රතිකාර ලබා ගන්න බලන් ඉන්න එකම රට අපි නෙමෙයි. Financial Times හි මෑතකදී පළ වුනු ලිපියකින් හෙළි වුනා Belt and Road Initiative (BRI) සඳහා ප්‍රධාන අරමුදල් සපයන මූල්‍යය ආයතන දෙක වන චීන සංවර්ධන බැංකුව (China Development Bank) සහ චීනයේ අපනයන-ආනයන බැංකුව (Export-Import Bank of China) සපයනු ලබන අරමුදල් මඟින් BRI සඳහා වන අරමුදල් 2016 දී ඩොලර් බිලියන 75 සිට 2019 දී ඩොලර් බිලියන 4 දක්වා අඩු කරලා කියලා.
BRI සඳහා මුදල් යෙදවීමේ නව උපාය මාර්ගයක් විදියට චීනය සිය රජය සතු ව්‍යාපාර හරහා අරමුදල් සපයන්න ඉන්නව කියල ප්‍රති තර්කයක් තියෙනවා.
කොහොම වුනත්, අපි පියවර ගන්න කාලය දැන් හරි. චීනයට සමස්ත BRI ව්‍යාපෘතිය ගැන විශාල උනන්දුවක් තියෙන නිසා අපි ඒ ගැන වැඩි බලාපොරොත්තු තියා ගන්න එක අසාධාරණයි. අනිත් අතට මේකත් එක්කම භූදේශපාලනික වශයෙන් බලපෑම් ඇති වෙන්න තියෙන ඉඩ ප්‍රස්ථාව වැඩී.
ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා වැරදි ලෙස ප්‍රමුඛතාවය දීම අර්බුදය උග්‍ර කරන්න බලපානව වගේම මෙච්ච්ර කාලයක් අපේ ආර්ථිකයට පසුබෑමට හේතුවක් වුනේ අපි කිසිවක් නොකිරීමයි. ගතික ලෝකයක, කිසි දෙයක් නොකිරීම සමහර විට වැරදි දේ කිරීමට උත්සාහ කරනවාට වඩා නරක දෙයක්. මේ එක්කම ගැටලු නිරාකරණයට ඇති මග ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ කල් දැමීම නෙවෙයි. කල් දැමීමෙන් සැබෑ ආර්ථික සැබෑ සමෘද්ධිය අපෙන් තවත් ඈත් කරනවා.
3 වන අවස්ථාව: ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදුවන අයුරින් කටයුතු කිරීම
තුන්වෙනි හා වඩාත්ම වාසිදායක අවස්ථාව වෙන්නේ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් අතින්ම සිදු වෙන විදියට වැඩ කිරීම. නිවැරදි මෙවලම් (tools) එක්ක නිවැරදි ප්‍රමුඛතාවය ලබා දෙන විට ආර්ථිකය දියුණු කරන්න ඉතා හොද අවස්ථාවක් තියෙනවා. හැම අර්බුදයක්ම ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා කවුළු විවෘත කරන නිසා අපි නිවැරදි ප්‍රතිසංස්කරණ වලට යොමු විය යුතුයි. මෙහිදී, නිවැරදි මෙවලම් භාවිතා කරන එක ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය යථා තත්ත්වයට පත් කරනවා වගේම වෙළඳපල සංඥා නිසි විදියට ක්‍රියාත්මක වෙන්න උදව් කරනවා.
මුලින්ම “ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට” කෙටිමං හා විකල්ප ක්‍රමයක් නැති බව ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් තේරුම්ගන්න ඕනේ. මිල සංඥා (price signals) මත වෙළඳපොළවල් ක්‍රියාත්මක වෙන්න ඉඩ දී මූල්‍ය කළමනාකරණය සහ ස්ථායිතාව වැඩි දියුණු කිරීමෙන් ඵලදායිතාව වැඩි දියුණු කිරීමට දැඩි ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණක් සිදු විය යුතුයි කියල අපි තේරුම් ගන්න අවශ්‍යයි වගේම “ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට” කැපවීමත් අවබෝධයත් අවශ්‍ය බව අප පිළිගන්න ඕනේ.
වසර ගණනාවක් තිස්සේ මේ තියෙන අයහපත් ආර්ථික කළමනාකරණය දිහා බලද්දි, අප ළඟ තිබෙන විසඳුම් ප්‍රමාණවත් නැහැ කියල අපිට දැනටමත් වැටහෙනවා. හැම ක්‍රියාවකටම සහ තේරීමකටම පිරිවැයක් තියෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) හා සම්බන්ධ විසදුම අපේ රජය පසෙකට දමා තිබෙන නිසා, අපට ඇති අනෙකුත් විසඳුම් බලන්න ඕන. උදාහරණයක් වශයෙන් FDI (විදේශ සෘජු ආයෝජන) සහ ද්විපාර්ශ්වික හුවමාරුව හරහා මුදල් ලබා ගන්න එක (Currency Swap), යථාර්ථවාදීව අපේ වර්ධනය වේගවත් කළ හැකි දුර ඇගයීම වගේ වෙනත් විසදුම් දිහා අපිට බලන්න සිද්ධ වෙනවා.
2019 අගදී ලබාදුන් බදු සහන නැවත සංශෝධනය කිරීමට රජය අකමැති නිසා, අඩුම වශයෙන් පාඩු ලබන රාජ්‍යය සතු ව්‍යපාර කිහිපයක්වත් පුද්ගලික ආයෝජකයින් අතට පත් කිරීම,භාවිතයට නොගත් සම්පත් ආයෝජනයට විවෘත කර ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම වැනි දෑ කරන්න පුළුවන්. මේ අතුරින් අපි හරියටම කල යුත්තේ කුමක්ද කියලා මුලින්ම හොයාගන්න නම්, පිරිවැය-ප්‍රතිලාභ (Cost benefit analysis) විශ්ලේෂණයක් එක්ක ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ යෑමේ වාසි සහ අවාසිවල ඇගයීමක් කල යුතුයි.
සියල්ලටම විසදුමක් තියෙනවා වගේම, අප ඒවා ක්‍රියාවට නංවන එක වැදගත්. වැරදි මෙවලම් එක්ක, මුකුත්ම නොකර ආර්ථිකය ගොඩනංවන ප්‍රාර්ථනා කිරීමෙන් කිසි වැඩක් වෙන්නෙ නැහැ. අපට සිදුවීමට අවශ්‍ය දේ සිදුවී තියෙනවද, අප දේවල් සිදුවීමට බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්න අපේක්‍ෂා කරන චින්තකයින් පිරිසක් විතරක්ද, නැත්නම් අප ධෛර්ය සම්පන්න ජාතියක්ද කියන එක කාලය යත්ම අපිට තේරුම් යයි.
පරිවර්තනය - තිලෝකා යාපා
The Morning පුවත්පතේ ධනනාත් ප්‍රනාන්දු විසින් පල කරන ලද ලිපියක සිංහල පරිවර්තනයයි