කොවිඩි මර්ධන ක්‍රමවේදයේ ආර්ථික විද්‍යාත්මක රීතීන්
ගායකයකු සහ ගීත රචකයකු වන ජෝන් ලෙනන්ට වයස අවුරුදු පහක් වුණ කාලයේ ඔහුගේ මව ඔහුට කිව්වේ කවද හරි ලොකු වුණාම ‘සතුටෙන් ජීවත් වන’ මනුස්සයෙක් වෙන්න ඕන කියලයි. දවසක් පාසලේදී ඔහුගේ ගුරුවරයා මෙහෙම අහනවා, “ඔයාට ලොකු වුණාම වෙන්න ඕනේ කවුද?” ජෝන් කියනවා, “ මට ඕනේ සතුටින් ඉන්න මනුස්සයෙක් වෙන්න.” එතකොට ගුරුවරයා ප්‍රති උත්තර දෙනවා, “ඔබට මගේ ප්‍රශ්නය හරියට තේරුණේ නැහැ” කියල. එයට ජෝන්ගේ පිළිතුර වන්නේ “ඔබට ජීවිතය තාම තේරිලා නෑ” කියන එකයි.
ජෝන් ලෙනන්ගේ මේ චින්තනය ආර්ථික විද්‍යාවටත් වලංගුයි. බොහෝ විට අපිට ආර්ථික විද්‍යාව තේරුම් ගන්න බැරි නම් අපේ ජීවිතය තේරෙන්නෙත් නැහැ.
ඊට වඩා ප්‍රශ්නය අපේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන්ට (Policy makers) ආර්ථික විද්‍යාව තේරෙන්නේ නැති අවස්ථාවලදී එය වැඩිපුරම බලපාන්නේ සාමාන්‍ය ජනතාවගේ ජීවිතවලටයි. මේ නිසා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් ගන්නා දුර නොදක්නා තීරණවලට වන්දි ගෙවන්න සාමාන්‍ය මිනිස්සුන්ට සිදු වෙනවා. අන්න ඒ නිසයි අපි හැමෝගෙම ජීවිත සාර්ථක කර ගන්න නිවැරදි ආර්ථික තීරණ පුද්ගලිකවත්, රටක් විදියටත් අපි ගන්න ඕන.
කෝවිඩ්-19 සමග ශ්‍රී ලංකාව අඛණ්ඩව කරන සටන ආර්ථික විද්‍යාවේ පමණක් නෙමෙයි අපගේ ජීවන තත්ත්වයේ ගුණාත්මක බවට ඉදිරියේදී කුමක් සිදු වෙයිද යන්න තේරුම් ගන්න හොඳ උදහරණයක්. විශේෂයෙන්ම කෝවිඩ්-19 තුන්වන රැල්ලේ අවදානමත් සමගම මේ ගැන සිතා බැලීම වැදගත්.
දැනට තිබෙන තත්ත්වය අනුව මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරුන් (Public Health Inspectors - PHI) තවත් ලොක්ඩවුන් එකක් නිර්දේශ කරලා තිබෙනවා කියන එක අපි හැමෝම දන්න දෙයක්. දිනකට වාර්තාගත රෝගීන් සංඛ්‍යාව එන්න එන්නම වැඩි වෙනවා. අපේ පරීක්ෂණ ධාරිතාවය (PCR Testing capacity) සීමා සහිත වෙමින් තියෙන්නෙ. අප රටේ පුවත්පත්, එක්සත් රාජධානියෙන් පැමිණි නව ප්‍රභේදයක් (UK variant) පිළිබඳව වාර්තා කරන අතර නව ප්‍රභේදයට එරෙහිව සටන් කරන එක සෞඛ්‍ය නිර්දේශයක් විදිහට මුලින් තිබුණු මීටරයේ දුර වෙනුවට මීටර් දෙකක පරතරයක් එකිනෙකා අතර තබාගන්න කියලා මහජනතාවගෙන් ඉල්ලා තිබෙනවා.
අපි දෙවන ලොක්ඩවුන් එකෙන් පසුව තේරුම් ගත් දෙයක් තමයි ශ්‍රී ලංකාවට තවත් ලොක්ඩවුන් එකක් හරි යන්නේ නැති බව.සරලවම කියනවා නම් අපේ රටේ ආදායම පහත වැටෙමින් තිබෙනවා,අපේ විදේශ මුදල් ණය ගෙවීම් (foreign currency debt repayments) ඉහළ යමින් තිබෙනවා, අපේ විදේශ මුදල් ඉපැයීම (foreign currency earnings) පවතින තත්වය හමුවේ (සංචාරක කර්මාන්තය කඩා වැටීම සහ විදේශ ණය ගැනීමට ඇති හැකියාව අවම වීම) සෘණාත්මක ලෙස බාධා ඇති කරමින් ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික අභියෝග රැසකට මුහුණ දෙන තත්ත්වයකට පත් කරලා තිබෙනවා.
ඉතින් මේ කිසිදු ගැටලුවකට ඉක්මන් විසඳුමක් නැහැ. අපිට දැනට කළ හැකි එකම ඉක්මන් විසඳුම තමයි ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීමට වැඩි කාලයක් මිලදී ගත හැකි ක්‍රියා මාර්ග ගැනීම. ඒ වුණත් මෙතන අපි හිතන්න ඕනේ දේ තමයි ඉහත සඳහන් සියලුම ප්‍රශ්න විසඳිය නොහැකි නොවෙයි. මේ ප්‍රශ්න මේ තරම් ඔඩු දුවන්න හේතුව අපි අනුගමනය කරපු වැරදි ආර්ථික චින්තනයේ ප්‍රතිඵල කියන එක. ඉතින් වෙන කවරදාකටත් වඩා නිවැරදි ආර්ථික චින්තනය මේ අවස්ථාවේදී වැදගත් වෙන්නේ අපි තුන්වෙනි කෝවිඩ් රැල්ල අපේ ගේ අද්දරටම ඇවිත් තියෙන නිසායි.
ආර්ථික විද්‍යාව කියන්නේ හිඟ සම්පත්වලින් උපරිම ප්‍රයෝජනය ගැනීම පිළිබඳව අධ්‍යයනය කරන විෂයයක්. තවත් සරලව කිව්වොත් විවිධ දේවල් වලට භවිත කරන්න පුළුවන් එකම සම්පතක් උපරිම වාසි ලැබෙන විදියට අපේ අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් භාවිත කරන්නේ කොහොමද කියල හිතන විද්‍යාව.
ඉතින් අද සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ අපගේ රෝහල් ඇඳන්, පී.සී.ආර් පරීක්ෂණ ධාරිතාව, එන්නත් සහ ඔක්සිජන් සැපයීම ඉතා තීරණාත්මක හිඟ (සීමිත) සම්පත් බවට පත්වෙලා තියෙනවා. එක්කෙනෙක් පී.සී.ආර්. පරීක්ෂාවක් කරනව, එන්නතක් ගහනව කියන්නෙ එන්නත ඕන සහ පී.සී.ආර් පරීක්ෂාවක් ඕන තව කෙනකුට අවස්ථාව අතහරින්න වෙනව කියන එකයි.
මෙම හිඟ සම්පත් උපරිම ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගන්න අපි අපොහොසත් වුවහොත් රටක් වශයෙන් සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණ අර්බුදයකට (Health care crisis) ළඟදීම මුහුණ දීමට සිද්ධ වෙනවා. මෙහි බරපතළකම වන්නේ දැනටමත් අපි පසුකරමින් සිටින්නේ වසර ගණනාවක් තිස්සේ කැකෑරෙමින් පවතින බරපතළ ආර්ථික අර්බුදයක් තුළ වීමයි.
ගෝලීය වශයෙන් එන්නතකට ඉහළ ඉල්ලුමක් තිබෙන නිසා ඇණවුමක් කිරීමට ඇති සුළු ප්‍රමාදයක් වුණත් මිනිස් ජීවිත අහිමි කරන තත්ත්වයකට අප පත් වෙලා තිබෙනවා. ඉතින් මේ එන්නත් වේගයෙන් ලබා ගැනීමට නම් අපිට විදේශ මුදල් ඒකක නිසි පරිදි කළමනාකරනණය සහ වෙනත් රටවල් සමග හොඳ සම්බන්ධතාවයක් තිබීම වැදගත්. එහෙත් අවාසනාවකට මේ මොහොතේ ඒ දේවල් යම්තාක් දුරකට අපහසු තත්ත්වයක තමයි පවතින්නේ.
සම්පත් හිඟ වුණාම එම සම්පතෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගැනීමට යොදා ගත හැකි එකම ක්‍රමය වන්නේ එයට ප්‍රමුඛතාවය (Prioritize) දීමයි. වෙනත් විදියකට කියනව නම් වැඩි සැපයුම් කරුවන් ප්‍රමාණයකට වෙළෙඳපොළට ප්‍රවේශ වීමට ඇති බාධක ඉවත් කිරීම සහ වෙළෙඳපොළ බලවේගයන්ට තනිව ක්‍රියා කිරීමට ඉඩ සැලැස්වීමයි. එමගින් නව වෙළෙඳපොළ සැපයුම් මාර්ග ස්ථාපිත කිරීමට හැකියාව ලැබේ.
කෝවිඩ් සම්බන්ධ ඇති සීමිත සම්පත් සඳහා ඇති ඉහළ ඉල්ලුම පැත්තෙන් බලද්දී, (එන්නත්, පී සී ආර් පරීක්ෂණ) එම ඉල්ලුම පහළ දාන්න පුළුවන් වඩා හොඳ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ ක්‍රියාමාර්ග ගැන ජනතාව දැනුවත් කිරීමෙන් වයිරසය පැතිරීම අවම කිරීම තුළිනුයි.
පළමු ලොක්ඩවුන් දින කීපයෙහි ආර්ථික විද්‍යාත්මකව නිර්දේශ කළ පී සී ආර් පරීක්ෂණ ක්‍රියා පටිපාටියක් වූයේ රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන රෝගීන් සහ රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් නොකරන රෝගීන් පදනම් කරගෙන පී සී ආර් පරීක්ෂණ පැවත්වීම සහ රෝගීන්ගේ සමීපතම ආශ්‍රිතයන් සොයාගත හැකි ප්‍රාමාණය අනුව පදනම්ව පී සී ආර් පරීක්ෂණ උපායමාර්ගයක් (testing strategy based on symptomatic cases and asymptomatic cases) අනුගමනය කළ යුතු බවයි. එම පරීක්ෂණ ක්‍රමයේ මූලික හරය ප්‍රකාශ කරන්නේ නම් සමීපතම ආශ්‍රිතයන් සොයාගත හැකි, රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන රෝගීන් පී සී ආර් පරීක්ෂාවට (symptomatic contact traces) ඉහළ ප්‍රමුඛතාවක් ලබා දීම සහ සමීපතම ආශ්‍රිතයන් සොයාගත ගැනීමට අපහසු වන රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන රෝගීන්ට (asymptomatic cases) අඩු ප්‍රමුඛතාවක් ලබා දීමයි. එමගින් ආර්ථික විද්‍යාවේ එන “පී සී ආර් පරීක්ෂණ” යන සීමිත සම්පත වඩා ඵලදායීව භාවිත කිරීමට හැකියාව ලැබෙනවා.
මගීන් සහ ටැක්සි රියැදුරන්, බස් කොන්දොස්තරවරුන් සහ බොහෝ පුද්ගලයන් සමග නිතර සම්බන්ධවන පුද්ගලයන් නිරන්තර පරීක්ෂණ පැවැත්වීම ද අපගේ එක් නිර්දේශයක් වුණා. ආරම්භක රැල්ල අතරතුර පරීක්ෂණ පැවැත්වීමට අවසර දී තිබුණේ රජයේ රෝහල්වලට පමණක් වන අතර පුද්ගලික අංශයට කිසියම් පරීක්ෂණක් පැවැත්වීමට අවසර ලැබුණේ නැහැ .එහෙත් එම තීරණය පසුව ලිහිල් කිරීමට රජය විසින් කටයුතු කරනු ලැබුවා. එහිදීත් බලපානු ලැබුවේ ආර්ථික විද්‍යාවමයි. පුද්ගලික රෝහල්වලට පී. සී. ආර්. පරීක්ෂණ පවත්වීමට අවස්ථාව ලබා දීමෙන් රෝගීන් වැඩි පිරිසක් හඳුනා ගැනීමටත් ආරක්ෂිත පියවර ගැනීමටත් හැකි වුණා.
පෞද්ගලික රෝහල් විසින් සෞඛ්‍ය සේවා සහ ප්‍රතිකාර සඳහා සමාන සීමාවන් හා මාර්ගෝපදේශ ලබා දී තිබුණා. ආර්ථික විද්‍යාව අපට උගන්වන දෙන මූලික සංකල්පයක් තිබෙනවා. සම්පත් හිඟ වූ විට එම සම්පත භාවිත කිරීමට යන සැබෑ වියදම නම්, එම සම්පතම වෙනත් දෙයක් සඳහා භාවිත කරන්නේ නම්, එසේ වෙනත් කටයුත්තක් සඳහා භාවිත කිරීමට සඳහා අප විසින් අත්හැර දැමිය යුතු පිරිවැය කොපමණද යන්නයි.
PCR පරීක්‍ෂණය සම්බන්ධයෙන් ගත්තොත්, හැම කෙනෙක්ම රජයේ පද්ධතියෙන් පරීක්‍ෂණය ලබා ගන්න උත්සාහ කරන විට සිදුවන්නේ ඇත්තටම මුදල් ගෙවා PCR පරීක්‍ෂණය පුද්ගලික රෝහලකින් සිදුකර ගැනීමට හැකි අයත් රජයේ රෝහල්වලට පැමිණෙනවා. එමගින් ආර්ථික අපහසුකමක් නිසා මුදල් ගෙවීමට නොහැකි අයකුගේ PCR පරීක්‍ෂණයක් සඳහ බොහෝ වෙලාවට රජය පමණක් PCR පරීක්ෂණ සිදු කරන විට රජයේ පරීක්ෂණ ධාරිතාවෙන් උපරිම වාසි ලබා ගන්නේ වඩාත් ධනවත් හා දේශපාලනිකව ප්‍රබල වූ අය වන අතර මෙය දුගී දුප්පත් මිනිසුන්ගේ අවස්ථාව අවහිර වනවා.
තුන් වන රැල්ලේ දැන් පවතින තත්වය මීට වඩා සම්පූර්ණයෙන් වෙනස්. දැන් පවතින ප්‍රශ්නයට බොහෝ මානයන් තියෙන නිසා විසඳුම් සෙවීමේදී විවිධ පැතිවලින් සැලකීමට ගන්න සිදු වෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ විට සිදුවෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාව හැර අනෙක් සියලුම කරුණු සලකා බැලීම වීම කනගාටුවට කරුණක්.
රෝහල් ඇඳන් හිඟය සැලකිල්ලට ගෙන, ඇඳන් ගණන වැඩි කිරීම, පීසීආර් පරීක්ෂාව සහ සැපයුම් පැත්තෙන් එන්නත් ලබා ගැනීමේ සියලු ක්‍රම දැන් අප සලකා බැලීම ඉතා වැදගත් වෙනවා.
ඒ අතරම, ඉල්ලුමේ පැත්ත කළමනාකරණය කිරීම සඳහා වයිරසය පැතිරීම සීමා කිරීමට ජනතාව දිගින් දිගටම දැනුවත් කිරීම අත්‍යාවශ්‍යයි. අපේ සෞඛ්‍ය පද්ධතිය ද පෞද්ගලික අංශයට මැදිහත්වීමට විවෘත කිරීම ගැන සොයා බලන්න ඕනේ. හෝටල් සහ සංචාරක දේපළ රෝහල් වාට්ටුවලට හරවලා, ජීවිත බේරා ගන්නට පුළුවන් බෙහෙත් ආනයනය කිරීමට ඇති නියාමන ලිහිල් කිරීම පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීම වැදහත්.
මේ සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණ ආර්ථික විද්‍යාව පමණයි. එන්නත් සහ සියලුම වෛද්‍ය උපකරණ මිලදී ගැනීමට ඉතාමත් වැඩි ප්‍රමාණයක මුදල් අවශ්‍යයයි. මේකට අපට දේශීය මුදල් සහ විදේශ මුදල් යන දෙකම අවශ්‍යයි. අනෙක් අතට මූල්‍ය සම්පත් ගැන සිතා බැලිය යුතුයි. විදේශ මුදල් ඉතිරි කර ගැනීම සඳහා, ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් විසින් සෑම සතියකම මහජනයා මුහුණ දිය යුතු සමස්ත බලපෑම තේරුම් නොගෙන සමහර ආනයන නිෂ්පාදන කාණ්ඩ තහනම් කිරීමේ තරගයක් දැන් පැවැත්වෙන බව පෙනී යනවා.
පසුගිය සතියේ පොහොර, සතියකට පෙර එය පාම් තෙල් ලෙස දීර්ඝ ලයිස්තුවක් තිබෙනවා. මේ හැම පාලනයන්ම ආර්ථිකයට හා මහජන ජීවිතයට ප්‍රභල බලපෑම් කරනවා.
ටයර් ආනයනය කිරීම තහනම් කිරීම භාවිත කරන ලද දුර්වල තත්ත්වයේ ටයර් සඳහා නව වෙළඳපොළක් නිර්මාණය කර ඇති අතර එය බරපතළ මාර්ග ආරක්ෂාව පිළිබඳ කරුණකි. පාම් තෙල් තහනම නිසා එකම පොල්තෙල් නැවත නැවත භාවිතය නිසා පිළිකා සඳහා අමතර අවදානමක් එක් කරන අතර එය සෞඛ්‍ය අවදානමට අනුබල දෙන සහ බාල පොල්තෙල් ජාවාරම වැඩිවීමට හේතු සපයනු ලබනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, අප සතුව දැනටමත් ඉතා අල්ප වශයෙන් ඇති ජීවන මට්ටමේ ගුණාත්මකභව තව දුරටත් අඩු වෙමින් පවතිනවා.
ජෝන් ලෙනන්ගේ ජීවිතය පිළිබඳ අවබෝධයට අනුව, අප ආර්ථික විද්‍යාව මූල්‍යමය වශයෙන් පමණක් වරදවා වටහා නොගත යුතුයි. ආර්ථික විද්‍යාව කියන්නේ විකල්ප භාවිතයෙන් හිඟ සම්පත් උපරිම කිරීමේ විද්‍යාවයි. එය ජීවිතයේ සෑම තැනකම පවතිනවා.
වසංගතය හේතුවෙන් වෙන කවරදාකටත් වඩා සෞඛ්‍ය ආර්ථික විද්‍යාවේ වැදගත්කම දැන් අපට පෙනෙනවා. ආර්ථික විද්‍යාවේ පරමාර්ථය වන්නේ අපගේ සම්පත් උපයෝගී කර ගනිමින් වැඩි පිරිසක් දරිද්‍රතාවයෙන් මුදවා ගැනීම. ආනයන පාලනය කිරීම හෝ අපගේ ජංගම ගිණුම ආරක්ෂා කිරීම ආර්ථික පාලනයේ මූලික අරමුණක් නොවේ. ප්‍රශ්නයේ රෝග නිධානය හඳුනා ගැනීම රෝග ලක්ෂණ තේරුම් ගැනීමට වඩා වැදගත්. නමුත් පළමුව ගැටලු තේරුම් ගැනීමට අප ආර්ථික විද්‍යාව වටහා ගන්න අවශ්‍යයි.
විශේෂ ස්තුතිය. තිලෝකා යාපා සහ හිරුණි දාබරේරා.
2021 මැයි 07 වන දින අරුණ පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක්